NewsEdit Μένω σε σχετικά κεντρική συνοικία του Παρισιού, κοντά στο συνηθισμένο άξονα των διαδηλώσεων, ανάμεσα στις τρεις πλατείες σύμβολο : Nation, Bastille, République. Δυο φορές την εβδομάδα έχουμε μια πολύ καλή λαϊκή αγορά αλλά και δυο φορές συσσίτιο με πολύ κόσμο κάθε φορά.
Του Νίκου Γραικού*
Το αναφέρω επειδή το Παρίσι συμβολίζει πολλά στη φαντασία του κόσμου ολόκληρου. Αλλά έμαθα πια, μετά από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες παραμονή εδώ, ότι η Γαλλία έχει μεν ισχυρή προοδευτική παράδοση, παράδοση που έρχεται από παλιά, ας πάρουμε για τη συγκεκριμένη συζήτηση το διαφωτισμό. Έχει όμως και μεγάλη συντηρητική παράδοση, για μην πω αντιδραστική.
Το θέμα που συγκλονίζει λοιπόν τη Γαλλία δεν είναι απλά τα δυο χρόνια αύξησης των χρόνων εργασίας που απαιτούνται για να μπορεί κάποιος να βγει στη σύνταξη. Δεν είναι θέμα χρηματοπιστωτικής ισορροπίας του ταμείου των συντάξεων. Είναι θέμα αντίληψης για την ίδια την κοινωνία, το πολιτικό σύστημα. Η πολιτική δεν είναι μόνο εκλογική αντιπαράθεση και συζητήσεις στο κοινοβούλιο, μην ξεχνάμε ότι το κοινοβούλιο εδώ είναι με δύο σώματα, Γερουσία και Εθνοσυνέλευση.
Ο Πρόεδρος Μακρόν είναι ιδιαίτερη περίπτωση πολιτικού που δεν ήταν εκλεγμένος ούτε δημοτικός σύμβουλος. Η υπουργοποίησή του του από τον Πρόεδρο Ολλάντ τον έφερε στο προσκήνιο αλλά από νωρίς πήρε αποστάσεις από το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Είναι γνωστές οι νεοφιλελεύθερες απόψεις του και το υπεροπτικό ύφος αντιμετώπισης του γαλλικού λαού. Το άρθρο αυτό δεν είναι η κατάλληλη ευκαιρία για την γενικότερη αποτίμηση της πορείας του σημερινού Προέδρου της Γαλλίας αλλά θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι και η δεύτερη εκλογή του οφείλεται στο ότι τον ψήφισαν δημοκράτες που δεν ήθελαν την άνοδο στον προεδρικό θώκο της ακροδεξιάς Λεπέν. Πολλοί ψηφοφόροι, κυρίως από το χώρο της Αριστεράς, δε θέλησαν να απαντήσουν στο επαναλαμβανόμενο εκβιαστικό δίλημμα και απείχαν. Αυτό δε σημαίνει ότι απεμπόλησαν τα πολιτικά τους δικαιώματα. Είναι σαφές ότι η συμμετοχή στη δημόσια ζωή δεν περιορίζεται στο εκλογικό δικαίωμα. Κινητοποιήσεις, διαδηλώσεις, απεργίες είναι τρόποι συμμετοχής στα κοινά. Ο υπερόπτης Πρόεδρος χαρακτήρισε πλήθος τους συμμετέχοντες στις τεράστιες πορείες που συγκλόνισαν τη Γαλλία τον τελευταίο καιρό. Μαζικές διαδηλώσεις σε όλες τις πόλεις, και στις πιο μικρές ακόμη. Έχουμε την αίσθηση ότι η προτεινόμενη μεταρρύθμιση έκανε τον κόσμο να ξεσηκωθεί γιατί είναι φανερός ο στόχος. Το συνταξιοδοτικό ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, όπως εύστοχα σημείωσαν δημοσιογράφοι.
Το ανταποδοτικό σύστημα των συντάξεων δεν θα έπρεπε να χρηματοδοτείται μόνο από τις κρατήσεις μισθωτών και εργοδοτών αλλά και από το κέρδη, πολλές φορές υπερβολικά μεγάλα, των μετόχων των επιχειρήσεων για παράδειγμα. Είναι σαφές ότι υπάρχουν πολύ σημαντικές προτάσεις και από τα πολιτικά κόμματα και από τα συνδικάτα. Η ισότητα των μισθών ανδρών και γυναικών, οι απαραίτητες προσλήψεις στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης θα αρκούσαν για να αυξηθούν τα αποθεματικά των ταμείων. Πρόκειται για καθαρά πολιτικές αποφάσεις με κοινωνικό, ταξικό θα έλεγα πρόσημο.
Όπως σημείωσε σε ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η ερευνήτρια Ιωάννα Μπαρτσίδη που ζει στη Γαλλία, κατά τη διαβούλευση για τη μεταρρύθμιση, η κυβέρνηση της Elisabeth Borne ενεργοποίησε το άρθρο 47.1 του Συντάγματος για μείωση του χρόνου ομιλίας των βουλευτών στην Εθνοσυνέλευση και τα άρθρα 44.2 και 38 της Γερουσίας για μη συζήτηση τροπολογιών και μείωση του χρόνου ομιλίας των Γερουσιαστών.
Οι παρεμβάσεις αυτές δεν ήρκεσαν και μη συγκεντρώνοντας την απαραίτητη πλειοψηφία για την ψήφιση της μεταρρύθμισης η πρωθυπουργός Elisabeth Borne ενεργοποίησε το άρθρο 49.3 του Συντάγματος που ορίζει ότι η μεταρρύθμιση δεσμεύει την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου απέναντι στην κυβέρνηση και θα μπει σε ισχύ χωρίς ψήφιση συνοδευόμενη από ψήφιση πρότασης μομφής ενάντια στην κυβέρνηση.
Η κεντρώα κοινοβουλευτική ομάδα LIOT κατέθεσε πρόταση μομφής την Πέμπτη 16/03 η οποία συγκέντρωσε 278 ψήφους και δεν πέρασε για 9 μόλις ψήφους. Στηρίχτηκε από 10 βουλευτές των Ρεπουμπλικανών, κόμματος από το οποίο αντλεί κανονικά στήριξη η κυβέρνηση. Προκλήθηκε έντονη κρίση στο κόμμα των Ρεπουμπλικανών και στην κυβέρνηση που δεν μπορεί να συνεχίσει για μεγάλο διάστημα να κυβερνά με τόσο οριακή πλειοψηφία.
Η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση προσέφυγαν στο Συνταγματικό Συμβούλιο. Τα συνδικάτα και ο κόσμος στρέφουν το βλέμμα τους προς τον ορίζοντα του Δημοψηφίσματος Πρωτοβουλίας Πολιτών (RIC), για το οποίο όμως απαιτείται η συγκέντρωση 4 εκ. υπογραφών.
Τυπικά λοιπόν η μεταρρύθμιση μπορεί να εφαρμοστεί. Όμως το 70% των Γάλλων είναι ενάντια στην μεταρρύθμιση, 80% δε συμφωνούν με τη χρήση του άρθρου 49.3, 62% συνεχίζουν να είναι υπέρ των κινητοποιήσεων, 288 από τους 577 βουλευτές της κυβέρνησης δεν θα υπερψήφιζαν την μεταρρύθμιση.
Με τόσο μεγάλη λαϊκή αντίδραση θα μπορέσει να συνεχίσει να κυβερνά η σημερινή κυβέρνηση ; Αλλαγές υπουργών, αντικατάσταση της πρωθυπουργού ή και μη εφαρμογή κάποιων διατάξεων του νέου νόμου δεν θα αρκέσουν να καταπνίξουν το τεράστιο κίνημα. Προγραμματίζονται νέες κινητοποιήσεις για την ερχόμενη Τρίτη.
Ο αυταρχικός κατήφορος της κυβέρνησης έχει το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Οι κινητοποιήσεις έχουν μαζική συμμετοχή και είναι κυρίως ειρηνικές. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης εστιάζουν συχνά την προσοχή τους σε μεμονωμένα επεισόδια και δυστυχώς χωρίς, εκτός εξαιρέσεων, να καταγγέλλουν φαινόμενα βίαιης καταστολής ή άδικων συλλήψεων. Η νεολαία συμμετέχει μαζικά στις διαδηλώσεις γιατί νιώθει ότι το όριο της ηλικίας συνταξιοδότησης -μην ξεχνάμε ότι όσοι δεν έχουν όλα τα απαραίτητα «ένσημα», τα απαραίτητα τρίμηνα όπως λέμε εδώ, θα έχουν μειωμένη σύνταξη μέχρι τα 67- δεν είναι το βασικό επίδικο. Το προτεινόμενο κοινωνικό μοντέλο είναι το ζήτημα. Δεν θεωρούν ότι η Γαλλία είναι σε χειρότερη μοίρα από άλλες χώρες. Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει. Το ζήτημα είναι να διατηρήσουμε τα κεκτημένα, τις δημόσιες υπηρεσίες, το κοινωνικό κράτος.
Το βασικό όμως δίδαγμα των τελευταίων εβδομάδων στη Γαλλία είναι ότι η έννοια του πολίτη, της πολιτικής δράσης χωρίς ανάθεση σε κάποιο μεσσία ή σε κάποιο πολιτικό, η ενότητα του συνδικαλιστικού κινήματος, η ενίσχυση των ταμείων αλληλεγγύης για του απεργούς είναι η μόνη απάντηση στην εκλογική άνοδο της ακροδεξιάς. Ο νεοφιλελευθερισμός διαλύοντας τις κοινωνικές δομές ενισχύει τις χειρότερες αντιδράσεις, την πιθανή υπερψήφιση ακροδεξιών πολιτικών σχημάτων. Οι κινητοποιήσεις του γαλλικού λαού δείχνουν ότι υπάρχει και άλλος δρόμος. Ίσως αυτό να είναι το μεγαλύτερο δίδαγμα.
Ο Μάιος του 68 δεν οδήγησε σε εκλογική νίκη της Αριστεράς. Τίποτα όμως δεν ήταν πια το ίδιο. Και τώρα δεν ξέρουμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα. Η Αριστερά θα βρει τρόπους να παρουσιάσει μιαν εναλλακτική και ενωτική πολιτική πρόταση ; Τίποτα δεν είναι ακόμη σίγουρο. Οι ενεργοί πολίτες όμως είναι και πάλι στο προσκήνιο της πολιτικής, της δημόσιας ζωής.
Ο Νίκος Γραικός είναι καθηγητής ελληνικών, κάτοικος Παρισιού