NewsEdit Κάθε γενιά έχει να διηγηθεί ιστορίες bullying, αλλά ίσως οι σημερινοί ενήλικες δεν είναι τόσο εξοικειωμένοι με το τι σημαίνει στις μέρες μας για ένα παιδί να πέφτει θύμα εκφοβισμού.
Άρθρο της Madeline Holcombe
Ο σωματικός εκφοβισμός – όπως οι αντιπαραθέσεις που περιλαμβάνουν χτυπήματα ή σπρωξίματα – στην πραγματικότητα βρέθηκε να έχει πολύ μικρή συσχέτιση με τον κίνδυνο για ψυχική δυσφορία, σύμφωνα με μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLOS ONE.
«Ως ενήλικες που κάναμε αυτήν την έρευνα, υποθέταμε κατά κάποιον τρόπο ότι ο εκφοβισμός συνίσταται στο να σε χώσουν σε ένα ντουλάπι και να σε χτυπήσουν στην παιδική χαρά», λέει ο επικεφαλής της μελέτης John Rovers, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Drake της Αϊόβα. «Διαπιστώσαμε ότι αυτό έχει πραγματικά αξιοσημείωτα μικρή επίδραση».
Οι ερευνητές πήραν στοιχεία από την έρευνα Iowa Youth Survey του 2018 σε μαθητές της έκτης, της όγδοης (η αντίστοιχη της Β’ Γυμνασίου) και της 11ης τάξης (Β’ Λυκείου) για να δουν αν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του εκφοβισμού, της ψυχικής υγείας και του αυτοκτονικού ιδεασμού.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι διάφορες μορφές εκφοβισμού είχαν όντως αντίκτυπο στα συναισθήματα θλίψης ή απελπισίας ή στις σκέψεις αυτοκτονίας – αλλά ότι δεν επηρέαζαν εξίσου τους μαθητές.
Ο εκφοβισμός λόγω ταυτότητας, ο οποίος περιλαμβάνει τον εκφοβισμό με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου, καθώς και τα σεξουαλικά αστεία, συσχετίστηκε με σημαντικά συναισθήματα δυσφορίας ή απόπειρες αυτοκτονίας, σύμφωνα με τη μελέτη.
Ο διαδικτυακός εκφοβισμός (cyberbullying) και ο κοινωνικός εκφοβισμός – το να αφήνεις κάποιον απέξω ή να στρέφεις τους συμμαθητές σου εναντίον του – ακολουθούν τον εκφοβισμό ταυτότητας ως προς τον βαθμό επίδρασης.
Ο βασικός περιορισμός της μελέτης είναι ότι το δείγμα δεν περιλάμβανε υψηλό επίπεδο φυλετικής και θρησκευτικής ποικιλομορφίας, ωστόσο δείχνει «ένα θέμα που συνάδει με τις πρόσφατες έρευνες καθώς και με αυτό που βλέπω στην κλινική μου πρακτική», αναφέρει η ψυχίατρος παιδιών και εφήβων Dr. Neha Chaudhary, επικεφαλής ιατρός της BeMe Health, η οποία είναι μέλος του διδακτικού προσωπικού του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης και της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ. Η Chaudhary δεν συμμετείχε στην έρευνα.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη μελέτη, αυτό που ανησυχούσε περισσότερο τους εκπαιδευτικούς και τους διευθυντές σχολείων που συμμετείχαν στην έρευνα είναι ο σωματικός εκφοβισμός.
«Αυτό είναι ένα καλό μάθημα για τα σχολεία και τις οικογένειες που σκέφτονται πρωτοβουλίες κατά του εκφοβισμού και πώς να μιλήσουν στους νέους για τις επιπτώσεις του εκφοβισμού», δηλώνει η Chaudhary.
Ποιος εκφοβίζεται περισσότερο
Είναι λογικό η ταυτότητα να αποτελεί μια ιδιαίτερα επώδυνη μορφή εκφοβισμού.
«Η ταυτότητα είναι τόσο απίστευτα σημαντική για τα παιδιά και τους εφήβους καθώς αναπτύσσονται, και το να μην μπορούν να είναι ο εαυτός τους χωρίς το φόβο της επίκρισης ή του εκφοβισμού από τους άλλους δεν είναι μόνο απομονωτικό, αλλά μπορεί να αλλάξει σημαντικά την αυτοπεποίθησή τους, την ψυχική τους ηρεμία και την ικανότητά τους να δουν ένα μέλλον για τον εαυτό τους ελεύθερο από πόνο», λέει η Chaudhary. «Οι άνθρωποι θέλουν απλώς να είναι ο εαυτός τους και να τους αγαπούν γι’ αυτό που είναι».
Τα στοιχεία της έρευνας που εξέτασε η ομάδα μελέτης αποκάλυψαν μια ανησυχητική στατιστική όσον αφορά την κατάσταση της ψυχικής υγείας των εφήβων.
«Περίπου 70.000 μαθητές απάντησαν σε αυτή την έρευνα. Το 5% από αυτούς είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει τον τελευταίο χρόνο», εξηγεί ο Rovers. «Αυτό είναι 3.500 παιδιά».
Και τα τελευταία αποτελέσματα της εξαμηνιαίας έρευνας των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ για τη συμπεριφορά των νέων σε κίνδυνο (Youth Risk Behavior Survey) έδειξαν ότι η ψυχική δυσφορία των εφήβων επιδεινώνεται.
Σε ποσοστά που «αυξήθηκαν δραματικά» την τελευταία δεκαετία, τα περισσότερα κορίτσια γυμνασίου (57%) ένιωθαν επίμονα λυπημένα ή απελπισμένα το 2021, ποσοστό διπλάσιο από αυτό των εφήβων αγοριών (29%), σύμφωνα με το CDC. Σχεδόν 1 στα 3 έφηβα κορίτσια σκέφτηκε σοβαρά να επιχειρήσει να αυτοκτονήσει.
Οι περισσότεροι ΛΟΑΤΚΙ μαθητές (52%) βίωσαν επίσης πρόσφατα κακή ψυχική υγεία και περισσότεροι από 1 στους 5 αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν τον τελευταίο χρόνο, σύμφωνα με την έρευνα του CDC.
Οι λύσεις για την ψυχική υγεία των εφήβων μπορεί να προέλθουν από τη συνεργασία οικογενειών και σχολείων – και όχι από την εστίαση σε αυτά που μπορούν να αλλάξουν τα ίδια τα παιδιά, λέει ο Rovers.
«Το να ρίχνουμε την ευθύνη σε κάποιο 9χρονο παιδί δεν είναι σωστό», προσθέτει.
Τι να κάνουμε με τον εκφοβιστή
Όταν πρόκειται για εκφοβισμό, υπάρχουν τρεις τύποι εμπλεκομένων: ο εκφοβιστής, το θύμα εκφοβισμού και το παιδί που εκφοβίζεται το ίδιο και παράλληλα εκφοβίζει τους άλλους, δηλώνει ο Rovers.
Και οι τρεις χρειάζονται υποστήριξη, συμπληρώνει η δρ Hina Talib, ειδικός στην εφηβική ιατρική στο Ινστιτούτο Atria στη Νέα Υόρκη και αναπληρώτρια καθηγήτρια κλινικής παιδιατρικής στο Κολέγιο Ιατρικής Albert Einstein της Νέας Υόρκης.
«Ο εκφοβισμός είναι ένα τέτοιο μοτίβο συμπεριφοράς, που προκαλεί βλάβη στο θύμα, στα παιδιά που μπορεί απλώς να είναι μάρτυρες του εκφοβισμού και ακόμη και στον ίδιο τον εκφοβιστή», λέει η Talib, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα.
Σπάνια ένα παιδί ασκεί εξουσία πάνω σε άλλους μόνο για να ασκήσει εξουσία, πρόσθεσε.
Ενώ η πρώτη αντίδραση των κηδεμόνων είναι να τιμωρήσουν το παιδί τους όταν ακούσουν ότι εκφοβίζει τους άλλους, είναι σημαντικό να ερευνήσουν λίγο βαθύτερα τι συμβαίνει με αυτό, υπογραμμίζει η Talib.
«Πιθανόν να υπάρχουν λόγοι που τα κάνουν να συμπεριφέρονται με αυτόν τον τρόπο», διευκρινίζει. «Κάτω από αυτό, νομίζω ότι είναι σημαντικό να δουν ότι και το παιδί τους πονάει επίσης».
Συνιστά να πλησιάσουν το παιδί με τη νοοτροπία «αυτή η συμπεριφορά δεν είναι αποδεκτή για αυτόν και για αυτόν τον λόγο, και είμαι εδώ για να σε βοηθήσω με αυτό».
«Ο εκφοβιστής μπορεί και πρέπει κι αυτός να βοηθηθεί», προσθέτει. «Σχεδόν πάντα υπάρχει κάτι περισσότερο σε αυτό».
Υπάρχουν πολλές συζητήσεις σχετικά με το τι παρακινεί τη συμπεριφορά εκφοβισμού, αλλά μία από αυτές θα μπορούσε να είναι ότι τα παιδιά μιμούνται τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τους ενήλικες στη ζωή τους να επιλύουν τις συγκρούσεις, δηλώνει ο Rovers. Αυτοί οι έφηβοι μπορεί να έχουν μάθει ότι η βία είναι ένας τρόπος για να προστατεύσουν τον εαυτό τους.
Τι να κάνουμε με το θύμα
Για τα παιδιά που δέχονται εκφοβισμό, μπορεί να μην είναι πάντα εύκολο να πουν στους ενήλικες στη ζωή τους τι συμβαίνει, αναφέρει η Talib.
Αντί να ακούσουν για σκληρά λόγια ή απομονωτικές πράξεις, οι οικογένειες μπορεί πρώτα να δουν άγχος, στρες, κατάθλιψη, στομαχόπονο και αποφυγή του σχολείου, λέει.
Η Talib συνιστά να είμαστε προσεκτικοί με το παιδί μας και τις ατομικές συμπεριφορές του και να παρεμβαίνουμε όταν βλέπουμε κάποια αλλαγή. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θα πρέπει να το ρωτήσουμε άμεσα, ή να ζητήσουμε από τον παιδίατρο να του μιλήσει γι’ αυτό κατ’ ιδίαν, ή ακόμη και να το προσεγγίσουμε έμμεσα.
Ένας χρήσιμος τρόπος θα μπορούσε να είναι να ρωτάμε για τις εμπειρίες των φίλων του, λέγοντας κάτι σαν: «Υπήρξε μια ενδιαφέρουσα ερευνητική έκθεση σχετικά με τον εκφοβισμό και με έκανε να σκεφτώ για αυτό. Με έκανε να ενδιαφερθώ για το αν οι φίλοι σου έχουν πέσει θύματα bullying ή αν υπήρξατε ποτέ μάρτυρες μιας κατάστασης εκφοβισμού», προτείνει η Talib.
Εάν διαπιστώσουμε ότι το παιδί μας είναι θύμα εκφοβισμού, η Talib θεωρεί ότι είναι καλή ιδέα να έρθουμε σε επαφή με το σχολείο και την άλλη οικογένεια για να αναπτύξουμε από κοινού ένα σχέδιο δράσης.