NewsEdit Διατηρείται αμείωτη η «τέλεια καταιγίδα» στις τιμές των τροφίμων, που προκάλεσαν διαδοχικά η πανδημία, η διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας και ο πόλεμος στην Ουκρανία, παρά την αποκλιμάκωση που καταγράφεται στον γενικό δείκτη του πληθωρισμού.
Οι τιμές των τροφίμων καταγράφουν αυξήσεις που ξεπερνούν το 60%, ενώ η εξάρτηση από τα εισαγόμενα προϊόντα καθιστά σχεδόν βέβαιο το γεγονός ότι ούτε τους επόμενους μήνες θα διαφανούν σημάδια αποκλιμάκωσης στο ράφι.
Ο κλαδικός πληθωρισμός τροφίμων «φλερτάρει» με το 15% από τον Οκτώβριο του 2022, ενώ το τρίμηνο Νοέμβριος 2022 – Ιανουάριος 2023 το ποσοστό ενισχύεται περαιτέρω. Τον Μάρτιο του 2023 ο σχετικός δείκτης διαμορφώνεται στο 14,3%, ενώ τα μηνύματα από την αγορά επιβεβαιώνουν ότι οι ανατιμήσεις συνεχίζονται στους καταλόγους χονδρικής. Οι νέοι τιμοκατάλογοι περιλαμβάνουν, σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, στοχευμένες αυξήσεις ανά κατηγορία, με το εύρος των ανατιμήσεων να παραμένει σε υψηλά βαρομετρικά, από 10% έως και 37%.
Ο κλάδος των τροφίμων, από το χωράφι στο ράφι, βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα αλλεπάλληλο «κραχ» στις σταθερές του, γεγονός το οποίο όχι μόνο διατηρεί υψηλές τις τιμές στο ράφι, αλλά -κυρίως- καθιστά εύθραυστη την αλυσίδα επισιτιστικής επάρκειας.
Σε διάστημα 40 μηνών, σχεδόν όλοι οι παράμετροι που καθορίζουν τα βασικά λειτουργικά κόστη στον κλάδο τροφίμων έχουν εκτροχιαστεί και η αγορά ακόμα δεν έχει καταφέρει να επαναφέρει στις ράγες το «πληθωριστικό τρένο» που ξεκίνησε το «ταξίδι» του από το 2020.
Η υγειονομική κρίση, το παγκόσμιο lockdown, οι διαταραχές στις μεταφορές υπερδιπλασιάζουν το 2020 το κόστος διανομής και ενέργειας.
Τα έντονα φαινόμενα πυρκαγιών και ξηρασίας το 2021 καθιστούν τις πρώτες ύλες σε «πολύτιμους λίθους», ενώ η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πυροδοτεί εκ νέου την ενεργειακή και την επισιτιστική κρίση.
Το σκληρό ροκ στις τιμές τροφίμων διατηρείται έντονο και η πορεία του κλαδικού πληθωρισμού δεν είναι παράλληλη με αυτή του γενικού δείκτη. Τα δεδομένα στην αγορά εξακολουθούν να είναι τα ίδια: οι τιμές βασικών εμπορευμάτων, το κόστος λοιπών πρώτων και δεύτερων υλών παραμένουν σε σημαντικά αυξημένα επίπεδα. Συνεπώς κανείς δεν είναι ακόμα -πραγματικά- σε θέση να προβλέψει πότε θα μπορούμε να μιλάμε για σημάδια αποκλιμάκωσης στις τιμές καταναλωτή.
Αποκλιμάκωση λόγω ενέργειας
Έβδομος μήνας αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού ο Μάρτιος, αλλά και μήνας ανάδειξης των μεγάλων «μετώπων» όσον αφορά τις τιμές προϊόντων και υπηρεσιών: δομικός πληθωρισμός και ακρίβεια στα τρόφιμα.
Από τη σύγκριση της τιμής του δείκτη του μηνός Μαρτίου 2023 με τον αντίστοιχο δείκτη του Μαρτίου 2022 προέκυψε αύξηση 4,6%, έναντι αύξησης 8,9% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2022 με το 2021 και έναντι 6,1% που «έτρεχε» τον Φεβρουάριο.
Ο Γενικός ΔΤΚ κατά τον μήνα Μάρτιο 2023 σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο 2023 παρουσίασε αύξηση 1,2%, έναντι αύξησης 2,7% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του προηγούμενου έτους.
O λόγος για τον οποίο καταγράφεται υποχώρηση στον ρυθμό αύξησης του γενικού δείκτη τιμών δεν είναι άλλος από την αποκλιμάκωση των τιμών ενέργειας.
Ο λογαριασμός ηλεκτρικού ρεύματος εμφανίζει μείωση 25,8%, το πετρέλαιο θέρμανσης υποχωρεί κατά 22,1% και τα καύσιμα και τα λιπαντικά κατά 7,2%. Από το… μέτωπο της ενέργειας, ανοδικά επιμένουν τα στερεά καύσιμα με 24%, το υγραέριο με 16,4%, αλλά και το φυσικό αέριο με το ποσοστό αύξησης του οποίου να διαμορφώνεται στο 9,2% και να μην έχει πλέον καμία σχέση με τα τριψήφια ποσοστά που καταγράφονταν το προηγούμενο διάστημα.
Επιβραδύνθηκε περαιτέρω στο 4,6% ο ρυθμός ανόδου του πληθωρισμού τον Μάρτιο εφέτος, από 6,1% τον Φεβρουάριο και έναντι αύξησης 8,9% τον Μάρτιο 2022.
Ωστόσο και η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη σημαντική πτώση των τιμών στην ενέργεια, καθώς ο πληθωρισμός στα τρόφιμα και στα είδη διατροφής κινήθηκε εκ νέου ανοδικά κατά 14,3%.
Ειδικότερα, μέσα σε ένα έτος (Μάρτιος 2023 προς Μάρτιο 2022) υπήρξαν ανατιμήσεις σε: Ψωμί και δημητριακά (15,6%), Κρέατα- γενικά (19,8%), Ψάρια- γενικά (4,9%), Γαλακτοκομικά και αυγά (23,1%), Έλαια και λίπη (17,5%), Φρούτα- γενικά (0,6%), Λαχανικά- γενικά (8,8%), Ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά (9,2%), Λοιπά τρόφιμα (13,5%), Καφέ- κακάο- τσάι (14%), Μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων (9,3%) και Αλκοολούχα ποτά- μη σερβιριζόμενα (9,3%).
Αυξήσεις τιμών καταγράφηκαν επίσης σε: Ένδυση και υπόδηση (14,4%), Ενοίκια κατοικιών (3,9%), Επισκευή και συντήρηση κατοικίας (4,1%), Υπηρεσίες κοινοχρήστων (1,9%), Έπιπλα και διακοσμητικά είδη (4,8%), Οικιακές συσκευές και επισκευές (6,6%), Υαλικά- επιτραπέζια σκεύη και σκεύη οικιακής χρήσης (5,3%), Είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού (17,8%), Οικιακές υπηρεσίες (7,5%), Φαρμακευτικά προϊόντα (13,9%), Ιατρικά προϊόντα (2,7%), Ιατρικές- οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες (2,1%), Νοσοκομειακή περίθαλψη (1,4%), Αυτοκίνητα καινούργια (8,8%), Αυτοκίνητα μεταχειρισμένα (10,5%), Μοτοποδήλατα- μοτοσυκλέτες (7,6%), Ανταλλακτικά και αξεσουάρ αυτοκινήτου (11,4%), Συντήρηση και επισκευή εξοπλισμού προσωπικής μεταφοράς (5,3%), Μεταφορά επιβατών με ταξί (32,9%), Μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (32,2%), Μεταφορά επιβατών με πλοίο (12,8%), Μικρά είδη αναψυχής- άνθη- κατοικίδια ζώα (4,2%), Κινηματογράφους- θέατρα (8,8%), Γραφική ύλη και υλικά σχεδίασης (8,3%), Πακέτο διακοπών (13,8%), Πρωτοβάθμια εκπαίδευση (2,6%), Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (2,7%), Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία- κυλικεία (7,6%), Ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία (8,4%), Κομμωτήρια και καταστήματα προσωπικής φροντίδας (3,6%), ‘Αλλα είδη ατομικής φροντίδας (11,7%) και Ασφάλιστρα υγείας (5,7%).
Στον Ηλεκτρισμό οι τιμές μειώθηκαν κατά 25,8%, στο Πετρέλαιο θέρμανσης κατά 22,1% και στα Καύσιμα και λιπαντικά κατά (7,2%). Αντίθετα, αυξήθηκαν σε Στερεά καύσιμα (24%), Υγραέριο (16,4%) και Φυσικό αέριο (9,2%). Ενώ συνεχίστηκαν οι μειώσεις των τιμών (1,9%) στις Τηλεφωνικές υπηρεσίες.
Παράλληλα, σε έναν μήνα (Μάρτιος προς Φεβρουάριο) υπήρξαν ανατιμήσεις σε: Ψωμί και δημητριακά (0,4%), Μοσχάρι (1%), Χοιρινό (2%), Αλλαντικά (2,5%), Τυριά (1,2%), Λαχανικά διατηρημένα ή επεξεργασμένα (3%), Καφέ (2%) και Αλκοολούχα ποτά- μη σερβιριζόμενα (2,8%). Στον αντίποδα, οι τιμές μειώθηκαν σε: Ψάρια νωπά (1,6%), Γιαούρτι (2,4%), Ελαιόλαδο (1,9%) και Λαχανικά νωπά (4,7%).
Ανατιμήσεις καταγράφηκαν επίσης σε: Είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού (1%), Νοσοκομεία και κλινικές (0,7%), Αυτοκίνητα μεταχειρισμένα (2%), Μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (8,3%), Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία- κυλικεία (0,1%), Ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία (9,9%) και ‘Αλλα είδη ατομικής φροντίδας (1,7%).
Στο μέτωπο της ενέργειας, συνεχίστηκαν οι μεγάλες μειώσεις των τιμών σε Φυσικό αέριο (26,1%), Πετρέλαιο κίνησης (3%) και Πετρέλαιο θέρμανσης (2,9%). Ενώ, περιορίστηκαν περαιτέρω κατά 0,4% οι τιμές στις Τηλεφωνικές υπηρεσίες.
Όπως ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ, η αύξηση του γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή τον Μάρτιο προήλθε κυρίως από τις μεταβολές στις ακόλουθες ομάδες αγαθών και υπηρεσιών:
1. Από τις αυξήσεις των δεικτών κατά:
*14,3% στην ομάδα «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ψωμί και δημητριακά, κρέατα (γενικά), ψάρια (γενικά), γαλακτοκομικά και αυγά, έλαια και λίπη, φρούτα (γενικά), λαχανικά (γενικά), ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά, λοιπά τρόφιμα, καφέ- κακάο- τσάι, μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων.
*3,7% στην ομάδα «Αλκοολούχα ποτά και καπνός», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών στα αλκοολούχα ποτά (μη σερβιριζόμενα).
*14,4% στην ομάδα «Ένδυση και υπόδηση», λόγω αύξησης των τιμών στα είδη ένδυσης και υπόδησης.
*11% στην ομάδα «Διαρκή αγαθά- Είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: έπιπλα και διακοσμητικά είδη, οικιακές συσκευές και επισκευές, υαλικά- επιτραπέζια σκεύη και σκεύη οικιακής χρήσης, είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού, οικιακές υπηρεσίες.
*5,6% στην ομάδα «Υγεία», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: φαρμακευτικά προϊόντα, ιατρικά προϊόντα, ιατρικές, οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες, νοσοκομειακή περίθαλψη.
*1,9% στην ομάδα «Μεταφορές», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: καινούργια αυτοκίνητα, μεταχειρισμένα αυτοκίνητα, μοτοποδήλατα- μοτοσυκλέτες, ανταλλακτικά και αξεσουάρ αυτοκινήτου, συντήρηση και επισκευή εξοπλισμού προσωπικής μεταφοράς, εισιτήρια μεταφοράς επιβατών με ταξί, εισιτήρια μεταφοράς επιβατών με αεροπλάνο, εισιτήρια μεταφοράς επιβατών με πλοίο. Μέρος της αύξησης αυτής αντισταθμίστηκε από τη μείωση κυρίως των τιμών στα καύσιμα και λιπαντικά.
*2,9% στην ομάδα «Αναψυχή -Πολιτιστικές δραστηριότητες», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: μικρά είδη αναψυχής- άνθη, κατοικίδια ζώα, κινηματογράφους- θέατρα, γραφική ύλη και υλικά σχεδίασης, πακέτο διακοπών.
*2,2% στην ομάδα «Εκπαίδευση», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: δίδακτρα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, δίδακτρα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
*7,5% στην ομάδα «Ξενοδοχεία- Καφέ- Εστιατόρια», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία- κυλικεία, ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία.
*6,2% στην ομάδα «’Αλλα αγαθά και υπηρεσίες», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: κομμωτήρια και καταστήματα προσωπικής φροντίδας, άλλα είδη ατομικής φροντίδας, ασφάλιστρα υγείας.
2. Από τη μείωση του δείκτη κατά:
*10,4% στην ομάδα «Στέγαση», λόγω μείωσης κυρίως των τιμών σε: ηλεκτρισμό, πετρέλαιο θέρμανσης. Μέρος της αύξησης αυτής αντισταθμίστηκε από την αύξηση κυρίως των τιμών σε: ενοίκια κατοικιών, επισκευή και συντήρηση κατοικίας, υπηρεσίες κοινοχρήστων, φυσικό αέριο, υγραέριο, στερεά καύσιμα.
*1,9% στην ομάδα «Επικοινωνίες», λόγω μείωσης κυρίως των τιμών στις τηλεφωνικές υπηρεσίες.
Σε μηνιαία σύγκριση, ο γενικός δείκτης παρουσίασε αύξηση 1,2%, έναντι αύξησης 2,7% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του προηγούμενου έτους.
Όσον αφορά στον εναρμονισμένο πληθωρισμό, αυτός αυξήθηκε 5,4% τον Μάρτιο εφέτος έναντι αύξησης 8% που σημειώθηκε τον Μάρτιο 2022. Σε μηνιαία σύγκριση, ο εναρμονισμένος δείκτης παρουσίασε αύξηση 1,6% έναντι αύξησης 2,7% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του προηγούμενου έτους.
Β. Κορκίδης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: Οι τρεις λόγοι των ακριβών τιμών στα τρόφιμα
Ο «πυρήνας» τρέχει πλέον με ρυθμό 6,73% -είναι ο ταχύτερος από το ξέσπασμα της πληθωριστικής κρίσης, κάτι που δείχνει διάχυση της ακρίβειας και σε άλλα πεδία πέραν της ενέργειας και των τροφίμων-, ενώ ο κλαδικός δείκτης «έτρεξε» και τον Μάρτιο με 14,3%, ποσοστό πολύ κοντά στο υψηλότερο των τελευταίων 10ετιών. «Υπεύθυνες» για την αποκλιμάκωση του ρυθμού αύξησης του γενικού δείκτη ήταν οι τιμές στην ενέργεια, ενώ για τον Μάρτιο τα μεγαλύτερα ποσοστά ανατιμήσεων εντοπίζονται στα κόμιστρα των ταξί και στα αεροπορικά εισιτήρια.
Το παράδοξο των υψηλών τιμών στα τρόφιμα, είναι πως ενώ το κόστος παραγωγής τους, υποχωρεί παγκοσμίως εδώ και ένα χρόνο, εντούτοις οι τιμές στο ράφι αυξάνονται. Οι αλεπάλληλες κρίσεις στη παγκόσμια οικονομία έχουν προκαλέσει στρεβλώσεις και ανατροπές, δημιουργώντας ανατρεπτικά χαρακτηριστικά που δύσκολα εξηγούνται με όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ενώ στα τρόφιμα συνεχίζουν να έρχονται από παντού ανατιμήσεις και αφού δεν μειώθηκαν με τις τιμές των καυσίμων σε χαμηλά επίπεδα, δεν προβλέπεται να συμβεί σύντομα. Η όποια διόρθωση για τις υψηλές τιμές των τροφίμων, εγχώριων και εισαγόμενων, υποδηλώνει την ανάγκη για περαιτέρω βελτίωση της διάρθρωσης της παραγωγής, αλλά και της ανταγωνιστικότητας μισθών και τιμών.
Οι τιμές των τροφίμων στην Ελλάδα και όλες τις 27 χώρες της ΕΕ διατηρούνται στα ύψη και καταγράφουν μηνιαίως μεγαλύτερες αυξήσεις από τις τιμές των άλλων ομάδων προϊόντων, συμβάλλοντας περισσότερο στον ευρωπαικό πληθωρισμό. Σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία της Eurostat, η μείωση του πληθωρισμού στην Ελλάδα τον Μάρτιο στο 5,4% σε ετήσια βάση, από 6,5% τον Φεβρουάριο οφείλεται στη μείωση των τιμών ενέργειας κατά 14,7%, ενώ αντίθετα οι τιμές των τροφίμων, του αλκοόλ και του καπνού συνέχισαν να αυξάνονται με διψήφιο ποσοστό 11,8% έναντι αύξησης 12,2% τον Φεβρουάριο. Αντίστοιχα στις χώρες της ευρωζώνης, ο πληθωρισμός μειώθηκε στο 6,9% από 8,5%, με την αποκλιμάκωση να οφείλεται επίσης στις τιμές ενέργειας, οι οποίες μειώθηκαν 0,9% έναντι αύξησης 13,7% τον Φεβρουάριο, ενώ οι τιμές στα τρόφιμα, αλκοόλ και καπνό συνέχισαν να αυξάνονται και μάλιστα με ταχύτερο ρυθμό 15,4% έναντι 15% τον Φεβρουάριο.
Την ίδια χρονική συγκυρία, ο ΟΠΕΚ ανησυχώντας από τη συνεχιζόμενη πτώση των τιμών του πετρελαίου, σε σχέση με την περσινή χρονιά που το πετρέλαιο ήταν πολύ φθηνότερο για τις βιομηχανικές χώρες, αποφάσισε τη μείωση της παραγωγής πετρελαίου προκαλώντας άνοδο των τιμών των καυσίμων και διασπορά ανατιμητικών τάσεων σε ολόκληρη την αγορά. Αναλυτές εκτιμούν πως η μείωση θα οδηγήσει την τιμή του βαρελιού κοντά στα 100 δολάρια με τα σενάρια για τις επιπτώσεις στον πληθωρισμό και τα επιτόκια να διατηρούν την ανιούσα. Επί της ουσίας ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η είσοδος σε ένα σπιράλ χωρίς τέλος όπου η ανατροφοδότηση του πληθωρισμού, μέσω των καυσίμων και ενώ υπάρχει ήδη υψηλός πληθωρισμός των τροφίμων, θα οδηγήσει πιθανότατα σε πιο επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων για την ανάσχεσή του.
Για την Ελλάδα οι εξελίξεις στο πετρελαϊκό έρχονται σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία ο πληθωρισμός τον Μάρτιο, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ακολουθεί πτωτική πορεία με τις τιμές των καυσίμων επί της ουσίας να έχουν συμβάλει στην απορρόφηση πληθωριστικών πιέσεων που όμως συνεχίζουν στα τρόφιμα. Ο κίνδυνος από την εκτόξευση του βαρελιού είναι διπλός, καθώς αφ ενός η αύξηση στις τιμές της βενζίνης και του πετρελαίου στην αντλία θα οδηγήσει πιθανότατα σε αύξηση του κόστους διακίνησης των προϊόντων και πρώτων υλών και αφ ετέρου θα αλλάξει τα δεδομένα και στην τιμή της ενέργειας. Τα νέα δεδομένα αυξάνουν λοιπόν τις ανησυχίες στο οικονομικό πεδίο. Το ενδεχόμενο να διαταραχθεί περαιτέρω το ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης στα επισιτιστικά καταναλωτικά προϊόντα είναι ορατό και οι επιπτώσεις από το σπιράλ που δημιουργούν οι τιμές των καυσίμων, καθιστά αδύνατο προς ώρας να προσδιοριστεί η διάρκεια του υψηλού δείκτη τιμών καταναλωτή των τροφίμων σε Ελλάδα και Ευρώπη.
Η ανοδική πορεία των λιανικών τιμών των τροφίμων στην Ελλάδα και την Ευρωζώνη έχει διάφορες εξηγήσεις. Κατ’ αρχήν, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, οι διεθνείς τιμές αύξησαν κατά έξι ποσοστιαίες μονάδες τις λιανικές τιμές των τροφίμων το 2022, εξηγώντας ένα μεγάλο μέρος των αυξήσεων. Δεύτερον, υπάρχει σημαντική χρονική καθυστέρηση όσον αφορά το πέρασμα των αυξήσεων ή μειώσεων των διεθνών τιμών λιανικής, η οποία εκτιμάται από 6 έως 12 μήνες. Τρίτον, οι εγχώριες τιμές επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από τη φύση της παραγωγής των αγροτικών προϊόντων. Είναι χαρακτηριστική η μελέτη του ΔΝΤ για τις τιμές των λιπασμάτων που δείχνει ότι κάθε μεταβολή στις τιμές τους επηρεάζει άμεσα τις διεθνείς τιμές των σιτηρών και άλλων βασικών αγαθών σε ετήσια βάση. Το πανευρωπαϊκό παράδοξο της αύξησης και διατήρησης των υψηλών τιμών στο κλάδο των τροφίμων αναμένεται να μας ταλαιπωρήσει για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί ο Ρώσο-Ουκρανικός πόλεμος, στην αυλή της Ευρώπης.
* Βασίλης Κορκίδης πρόεδρος Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς
Πηγή: ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ – ΑΠΕ