NewsEdit Η ενδοστρατιωτική εμφύλια σύγκρουση που βρίσκεται σε εξέλιξη στο Σουδάν είναι προϊόν της σύγκρουσης Αμερικανών και Ρώσων σε μια χώρα η οποία τους τελευταίους δύο αιώνες έχει αποτελέσει βρετανικό κι αμερικανικό προτεκτοράτο.
Δρ. Ευάγγελος Βενέτης
Οι δύο αντιμαχόμενοι στρατηγοί, Μπορχάν και Χεμέτι, είναι οι πραξικοπηματίες που εκ μέρους των ΗΠΑ ανέτρεψαν το 2019 τον δικτάτορα Ομάρ Μπασίρ, επειδή κατά την περίοδο 2017-9 επιδίωξε συμμαχία με την Ρωσία[1] και συμφώνησε με τον Βλαδίμηρο Πούτιν να κατασκευασθεί ρωσική ναυτική βάση στην σουδανική ακτή της Ερυθράς Θάλασσας.[2] Τι συνέβη, λοιπόν, κι οι δύο σύμμαχοι βρέθηκαν αντιμέτωποι;
Φαίνεται ότι ο αρχικά αμερικανόφιλος Μπορχάν συνέχισε την φιλορωσική πολιτική του ανατραπέντος Μπασίρ κι η στάση του αυτή ενόχλησε την Ουάσινγκτον η οποία μεθόδευσε την αντικατάστασή του 63χρονου Μπορχάν από τον 47χρονο Χεμέτι. Ο Μπορχάν συμφώνησε να ιδρυθεί ρωσική ναυτική βάση υπό την προϋπόθεση ότι η συμφωνία θα επικυρωνόταν από το κοινοβούλιο του Σουδάν, όταν θα αποκαθίστατο η δημοκρατική νομιμότητα.[3] Παράλληλα ο Μπορχάν αύξησε τον κύκλο της οικονομικής συνεργασίας με την Ρωσία και σε άλλους τομείς, όπως έδειξε η επίσημη επίσκεψη του Σεργκέι Λαβρόφ στο Χαρτούμ (23.2.2023).
Ο Μπορχάν ωστόσο δεν άσκησε μόνος του την φιλορωσική πολιτική του αλλά είχε την συγκατάθεση του Αιγύπτιου στρατάρχη Αμπντ αλ-Φάταχ αλ-Σίσι ο οποίος θεωρεί το Σουδάν άμεσα ενταγμένο στην σφαίρα επιρροής της Αιγύπτου. Ο Σίσι στήριξε την φιλορωσική πολιτική του Μπορχάν ως μοχλό πίεσης προς την γεωπολιτική τάση των Σαουδαράβων να ελέγξουν το Σουδάν και να μειώσουν την αιγυπτιακή επιρροή εκεί. Στο πλαίσιο αυτού του αιγυπτο-σαουδαραβικού ανταγωνισμού το Ριάντ μείωσε δραστικά την χρηματοδότηση της Αιγύπτου για το αναπτυξιακό της πρόγραμμα, φέρνοντας τον Σίσι σε δύσκολη θέση κι αναγκάζοντάς τον να προβεί σε ταξίδι αστραπή στην Σ. Αραβία (2.4.2023). Το ταξίδι δεν φαίνεται να απέδωσε τα αναμενόμενα για τον Σίσι κι ενέτεινε την έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών.
Παράλληλα οι Αμερικανοί οι οποίοι είναι ιδιαίτερα ενοχλημένοι από την αύξηση της ρωσικής επιρροής στο Σουδάν, θεωρούν άμεσα υπεύθυνο τον Μπορχάν, αλλά και τον Σίσι. Σε αυτό το πλαίσιο δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι μεθοδεύθηκε η επιχείρηση ανατροπής του Μπορχάν από τον Χεμέτι που έχει την στήριξη του Ριάντ, για τον ίδιο λόγο που Μπορχάν και Χεμέτι είχαν ανατρέψει τον Μπασίρ τέσσερα χρόνια πριν.
Επομένως η σύγκρουση στο Σουδάν είναι δυνατόν να ερμηνευθεί ως αποτέλεσμα της επιτυχούς ρωσικής εξωτερικής πολιτικής και προέκταση του αιγυπτιο-σαουδαραβικού ανταγωνισμού στην περιοχή. Παράλληλα όμως ο εμφύλιος στο Σουδάν συνιστά αμερικανική αποτυχία, καθώς η Ουάσιγκτον δεν κατάφερε να αποτρέψει τον εμφύλιο και δεν πρόβλεψε τις συνέπειες της πολιτικής διαπάλης σε μια χώρα που βρίσκεται υπό την επιρροή της για δεκαετίες.
Οι συνέπειες της ανεπάρκειας της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στο Σουδάν είναι δυνατόν να αποδειχθούν ολέθριες για τα αμερικανικά συμφέροντα, εάν ο εμφύλιος δεν σταματήσει σύντομα. Σε ένα ενδεχόμενο χρόνιου εμφυλίου θα δημιουργηθεί κενό ισχύος στο εσωτερικό της χώρας, ένα κενό που είναι δυνατόν να εκμεταλλευθεί το δημοφιλές στο Σουδάν πολιτικό Ισλάμ σε συνδυασμό με την αύξηση του ρόλου αναθεωρητικών δυνάμεων-κρατών στην περιοχή. Σε μια τέτοια περίπτωση το Σουδάν θα γινόταν μία νέα Υεμένη ή Λιβύη με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την περιφερειακή ασφάλεια της περιοχής και δη του Παλαιστινιακού Ζητήματος.
[1] “Sudan’s President Bashir asks Putin for ‘protection’ from ‘aggressive’ US,” France 24, 23.11.2017.
[2] Henry Foy και Andres Schipani, “Russia to build naval base in Sudan”. The Financial Times, 16.11.2020.
[3] “Sudan military finishes review of Russian Red Sea base deal,” Associated Press, 11.2.2023.
—
*Ειδικός σε θέματα Ισλάμ και Μέσης Ανατολής