Χρόνης Διαμαντόπουλος Ζούμε σε μια εποχή γενικευμένης αβεβαιότητας. «Η μόνη κανονικότητα είναι η έλλειψη κανονικότητας» σύμφωνα με την πρόσφατη Έκθεση για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη του ΟΗΕ.
Νίκος Λέανδρος
Κι αυτό γιατί η κλιματική αλλαγή, οι αυξανόμενες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες και η τεχνολογική επανάσταση που βρίσκεται σε εξέλιξη δημιουργούν από κοινού ένα εκρηκτικό μείγμα, ένα «σύμπλεγμα αβεβαιότητας» πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία. Ως συνέπεια, οι διεθνείς ανταγωνισμοί εντείνονται, οι κίνδυνοι για τη δημοκρατία αυξάνουν και η κοινωνική συνοχή πλήττεται. Η αύξηση των ψυχολογικών προβλημάτων και η ενίσχυση των αισθημάτων άγχους και ανασφάλειας που καταγράφει πληθώρα διεθνών ερευνών αποτελεί μια ακόμα πλευρά της διεθνούς πραγματικότητας.
Μέσα σ’ αυτό το αντίξοο περιβάλλον τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας είναι τεράστια και δυσεπίλυτα. Πολύ περισσότερο αν συνυπολογίσουμε και τις απειλές σε βάρος της εθνικής μας κυριαρχίας και τη γεωπολιτική αστάθεια που επικρατεί τόσο στα Βαλκάνια όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Δυστυχώς, από πολλές απόψεις, η κατάσταση της χώρας είναι χειρότερη και τα προβλήματα εντονότερα συγκριτικά με τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν την ουσιαστική χρεοκοπία το 2010. Σημαντικό τμήμα του ανθρώπινου δυναμικού έχει μεταναστεύσει στο εξωτερικό, οι δημόσιες υποδομές έχουν υποβαθμιστεί, μεγάλο μέρος της δημόσιας περιουσίας έχει πουληθεί ή δοθεί για εκμετάλλευση σε ιδιώτες, το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού έχει μειωθεί και συνεχίζει να μειώνεται από τον υψηλό πληθωρισμό, η χρόνια υποεπένδυση έχει οδηγήσει σε περαιτέρω υποβάθμιση του παραγωγικού ιστού, το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος είναι πολύ υψηλότερο, οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις αυξάνουν σταθερά. Με μια κουβέντα, οι ανισορροπίες οξύνονται και η Ελλάδα γίνεται όλο και πιο ευάλωτη σε νέες κρίσεις.
Βέβαια υπάρχουν και τοποθετήσεις που αγνοούν ή υποβαθμίζουν τα προβλήματα. Αυτές που κυρίως επικαλούνται την τάση αύξησης του ΑΕΠ και κάποιες επιμέρους οικονομικές βελτιώσεις. Όμως αυτό ήταν αναπόφευκτο να συμβεί μετά την καταστροφή της περιόδου των μνημονίων. Άλλωστε, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα χρόνια πριν την οικονομική κατάρρευση η Ελλάδα γνώρισε υψηλή αύξηση του ΑΕΠ, ανώτερη του Κοινοτικού μέσου όρου, και οι πολιτικοί ηγέτες των κομμάτων εξουσίας πανηγύριζαν για την «ισχυρή Ελλάδα» που είναι «θωρακισμένη» και μπορεί να αντιμετωπίσει τις διεθνείς κρίσεις. Έτσι έκρυβαν τα δομικά προ0βλήματα της οικονομίας που διογκώνονταν επιδιώκοντας να αποσπάσουν την ψήφο των πολιτών με αίολες υποσχέσεις.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σήμερα. Κάποιοι οικονομικοί δείκτες μπορεί να βελτιώνονται αλλά οι διαρθρωτικές αδυναμίες παραμένουν και η Ελλάδα έχει περιέλθει σε μια κατάσταση οικονομικής και κοινωνικής παρακμής. Αρκεί να κοιτάξει κανείς τα ελλείμματα του εξωτερικού εμπορίου, την κακή λειτουργία του δημόσιου τομέα και της δικαιοσύνης, την απαξίωση των θεσμών, τον ελλιπή ανταγωνισμό και τον έλεγχο κρίσιμων τομέων της οικονομίας από ιδιοτελή συμφέροντα, την υψηλή φορολογία, την αδυναμία μεγάλων στρωμάτων του πληθυσμού να καλύψουν βασικές βιοτικές τους ανάγκες.
Μάλιστα, οι κίνδυνοι είναι πλέον πολύ μεγαλύτεροι από ότι ήταν το 2010. Γιατί το διεθνές περιβάλλον είναι περισσότερο ασταθές και η Ε.Ε. έχει εισέλθει σε μια περίοδο «πράσινου» και «ψηφιακού» μετασχηματισμού. Εάν η Ελλάδα δεν μπορέσει να ακολουθήσει τις εξελίξεις θα περιθωριοποιηθεί με έναν τρόπο που θα έχει χαρακτηριστικά πολύ πιο μόνιμα και κοινωνικά επώδυνα.
Είναι λοιπόν εξαιρετικά επείγουσα η αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων και η αντιστροφή της πορείας παρακμής. Αυτό προϋποθέτει τη διαμόρφωση και εφαρμογή μιας επιστημονικά τεκμηριωμένης στρατηγικής βιώσιμης ανθρωποκεντρικής ανάπτυξης που θα υποστηριχθεί από τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Απαιτεί συνεχή διάλογο ώστε να ωριμάζουν οι προτάσεις σε ένα περιβάλλον που αλλάζει συνεχώς και να επιτυγχάνεται η συνεργασία ευρύτερων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων γύρω από ριζοσπαστικές ρήξεις κι τομές.
Το δημοκρατικό Φόρουμ Προόδου και Διαλόγου που δημιουργήθηκε από πολιτικές δυνάμεις και προσωπικότητες της δημοκρατίας, της αριστεράς και της οικολογίας επιδιώκει να δημιουργήσει αυτό το πλαίσιο συζήτησης. Παραμένει δε ανοιχτό προς όλες τις δυνάμεις που αγωνιούν για το μέλλον της πατρίδας μας και τις καλεί σε δημιουργική συμβολή στον αναγκαίο διάλογο. Στις δύσκολες μετεκλογικές εξελίξεις πιστεύουμε ότι το Φόρουμ θα διαδραματίσει ένα σημαντικό θετικό ρόλο.
*πρώην Αντιπρύτανης Παντείου
μέλος ΠΣ ΠΡΑΤΤΤΩ