NewsEdit Έχουν περάσει κάποιες μέρες από το τραγικό ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου με δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες αγνοούμενους. Πλέον αρχίζει να διαμορφώνεται εικόνα για το τι μπορεί να έγινε εκείνη τη νύχτα και δυστυχώς φαίνεται ότι η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο της διεθνούς προσοχής για τους λάθος λόγους.
Λευτέρης Παπαγιαννάκης*
Οι πρώτες μαρτυρίες αναφέρουν προσπάθεια ρυμούλκησης από το λιμενικό, το οποίο την πρώτη μέρα είχε αναφέρει ότι πλέον η ρυμούλκηση δεν είναι επιλογή.
Να θυμίσουμε ότι στο ναυάγιο στο Φαρμακονήσι το λιμενικό είχε ρυμουλκήσει σκάφος που βούλιαξε οδηγώντας στο θάνατο 11 ανθρώπους (8 παιδιά και 3 γυναίκες). Το 2022 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδίκασε την Ελλάδα ως υπεύθυνη για το θάνατο τους αλλά και την κακομεταχείριση των επιζήσαντων.
Θεωρήσαμε ότι το λιμενικό και οι ελληνικές αρχές χρησιμοποίησαν την προηγούμενη τραγωδία ως οδηγό αποφυγής των ίδιων λαθών, αλλά, δυστυχώς, δεν ήταν έτσι.
Όσο πέρναγαν οι μέρες νέα στοιχεία για το τι έγινε είδαν το φως της δημοσιότητας με το ίδιο το λιμενικό να προσθέτει στοιχεία για το τι έγινε. Πλέον μοιάζει να έχει χάσει κάθε αξιοπιστία.
Το ίδιο ισχύει και για την ελληνική πολιτεία η οποία μοιάζει αδύναμη μπροστά στο μέγεθος της τραγωδίας, ανίκανη να την διαχειριστεί, παγιδευμένη σε πολιτικές και επιχειρησιακές επιλογές που την εκθέτουν διεθνώς. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα εδώ και χρόνια εφαρμόζει στο ζήτημα του μεταναστευτικού/προσφυγικού μια πολιτική αποτροπής με δηλωμένο στόχο την μείωση των ροών. Σε αυτή εντάσσονται και τα pushback, πρακτική απαγορευμένη από το διεθνές δίκαιο και για την οποία η Ελλάδα έχει κατηγορηθεί πολλές φορές. Το τελευταίο ρεπορτάζ των New York Times είναι αποκαλυπτικό και δικαιώνει διεθνείς οργανισμούς και οργανώσεις που κατήγγειλαν κατ’ επανάληψη τις παράνομες αυτές πρακτικές.
Μετά και την τραγωδία όλο και περισσότεροι ζητούν αλλαγή της πολιτικής της ΕΕ (άρα και της Ελλάδας) στο ζήτημα της μετανάστευσης, υποστηρίζοντας ότι η έγκριση από τα Κράτη-Μέλη του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και Ασύλου είναι ένα θετικό βήμα.
Στην πραγματικότητα δεν είναι, γιατί δεν αλλάζει επί της ουσίας τίποτα. Βάζει σε μια «σειρά» πράγματα που ήδη ισχύουν, χωρίς να αλλάζει την ουσία της πολιτικής η οποία βασίζεται στην επιτάχυνση της διαδικασίας ασύλου που βασίζεται στο profiling των ανθρώπων και όχι στο δικαίωμα όλων στο άσυλο (το εάν θα το πάρει κάποιος είναι εντελώς άλλο ζήτημα).
Η προτεραιότητα της πολιτικής της ΕΕ παραμένει η αποτροπή μέσω της δυσκολίας πρόσβασης στο άσυλο. Αυτό μαζί με την απουσία δυνατότητας νόμιμης μετανάστευσης οδηγεί στην επιλογή «παράνομων» δρόμων, οι οποίοι οδηγούν πολλές φορές σε τραγωδίες.
Η αλλαγή πολιτικής δεν είναι μόνο μια θεωρητική συζήτηση αλλά μια ριζική αλλαγή προσέγγισης και λογικής στη διαχείριση της ανθρώπινης κινητικότητας, η οποία επί της ουσίας είναι η ανθρώπινη ιστορία.
Δύο ενδεικτικά μόνο στοιχεία για το μέγεθος του ζητήματος της ανθρώπινης κινητικότητας:
-στην έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας για το 2022 για τους υποχρεωτικά εκτοπισμένους ο αριθμός ξεπέρασε τα 105.000.000. Είναι ενδεικτικό ότι από το 2021 στο 2022 έχουμε την μεγαλύτερη ετήσια αύξηση, με πάνω από 20 εκατομμύρια ανθρώπους να προστίθενται. Ήδη τους πρώτους μήνες του 2023 είμαστε πάνω από τα 110 εκατομμύρια.
-σύμφωνα με έκθεση της παγκόσμιας τράπεζας ο αριθμός των ανθρώπων που θα επηρεαστούν από την κλιματική αλλαγή και θα υποχρεωθούν να μετακινηθούν στο εσωτερικό των χωρών τους ξεπερνάει τα 200 εκατομμύρια (μέχρι το 2050)
Η ανθρώπινη κινητικότητα είναι η ανθρώπινη ιστορία. Η διαχείριση της μετανάστευσης με όρους προβλήματος είναι από μόνη της πρόβλημα διότι η ανθρώπινη κινητικότητα είναι η ανθρώπινη ιστορία. Πρόκειται για παγκόσμιο ζήτημα που αφορά όλους και όλες μας. Και ως τέτοιο, πρέπει να συζητηθεί.
*Διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες