NewsEdit Τι συμβαίνει όταν ένα κράτος βρεθεί υπό ξένη κατοχή; Ποια είναι τα σημεία τομής και ποια η συνέχεια σε σχέση με το παρελθόν; Πώς εξακολουθεί –αν εξακολουθεί– να λειτουργεί ο κρατικός μηχανισμός και με ποιους τρόπους αντιμετωπίζει τις κοινωνικές ανάγκες; Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εκτός Γραμμής.
Δεν ήταν λοιπόν παράδοξο που λίγες μέρες μετά την έναρξη της κατοχής επιβλήθηκαν σταθερές τιμές πώλησης σε όλα τα είδη διατροφής (εκτός από κάποια τρόφιμα πολυτελείας), αλλά και σε δεκάδες άλλα είδη που θεωρήθηκαν αναγκαία για τις βιοτικές ανάγκες ή τη βιομηχανία, από τις πετσέτες και τις κουβέρτες μέχρι την άσφαλτο και τον υδράργυρο. Τα είδη που εξαιρέθηκαν ήταν αυτά για τα οποία έβγαινε ήδη δελτίο τιμών και τα οπωρολαχανικά για τα οποία επρόκειτο να βγει δελτίο τιμών, ενώ υπήρχε και μια γενική πρόβλεψη που έδινε τη δυνατότητα εξαιρέσεων για όποια είδη αποφάσιζε η κυβέρνηση. Οι τιμές τους θα ήταν αυτές που ίσχυαν στις 10 Απριλίου 1941. Το αποτέλεσμα αυτής της απόφασης, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γιώργου Παππά, ήταν να εξαφανιστούν από την αγορά τα τρόφιμα και τα άλλα είδη που διατιμήθηκαν.
Εντούτοις, για να λειτουργήσει η διατίμηση σε ένα σύστημα όπου τα σημεία διανομής, δηλαδή τα καταστήματα, παρέμεναν ιδιωτικά, έπρεπε να μπορεί να εξασφαλίσει στους εμπόρους κέρδος και, μάλιστα, αυτό το κέρδος να είναι κοντά στο μέσο κέρδος το οποίο θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν αν πουλούσαν τα εμπορεύματά τους εκτός διατίμησης. Για να γίνει αυτό, θα έπρεπε να υπάρχει επάρκεια προϊόντων, κάτι που, όπως είδαμε, έπαψε να συμβαίνει από πολύ νωρίς. Γι’ αυτό και από τις πρώτες μέρες της κατοχής η έλλειψη προϊόντων έκανε την εφαρμογή της διατίμησης αδύνατη ή έσπρωχνε τα προϊόντα προς τη μαύρη αγορά.
Τι συμβαίνει όταν ένα κράτος βρεθεί υπό ξένη κατοχή; Ποια είναι τα σημεία τομής και ποια η συνέχεια σε σχέση με το παρελθόν; Πώς εξακολουθεί –αν εξακολουθεί– να λειτουργεί ο κρατικός μηχανισμός και με ποιους τρόπους αντιμετωπίζει τις κοινωνικές ανάγκες;
Το ανά χείρας βιβλίο μελετά την πολιτική που ακολούθησε η πρώτη κατοχική κυβέρνηση ως προς την οργάνωση των κρατικών λειτουργιών, τη διευκόλυνση της γερμανικής λεηλασίας, τον επισιτισμό, τη μαύρη αγορά, την εργατική και ευρύτερα την κοινωνική πολιτική, και επιχειρεί να φωτίσει έτσι τη μορφή που πήρε στην Ελλάδα το κράτος υπό κατοχή.
Για τον σκοπό αυτόν, εξετάζει συστηματικά την πολύ μεγάλη νομοθετική παραγωγή της κατοχικής κυβέρνησης, που παραμένει μέχρι σήμερα μια από τις λιγότερο μελετημένες πλευρές της κατοχικής ιστορίας. Η έρευνα καλύπτει την περίοδο από την αρχή της Κατοχής, στα τέλη Απριλίου του 1941, μέχρι την ανάληψη της πρωθυπουργίας της κατοχικής κυβέρνησης από τον Κωνσταντίνο Λογοθετόπουλο, στις 2 Δεκεμβρίου του 1942. Πρόκειται για την περίοδο κατά την οποία η ελληνική κοινωνία αλλάζει εξαιτίας του λιμού, γεννιέται η αντίσταση και προετοιμάζεται η επικείμενη σύγκρουση, όπου οι συνεργάτες των κατακτητών θα παίξουν κεντρικό ρόλο. Η γνώση της δράσης των κατοχικών κυβερνήσεων και του κοινωνικού της αντικτύπου είναι απαραίτητη για την κατανόηση της σύγκρουσης αυτής και της εξέλιξής της. Σε μια τέτοια κατεύθυνση επιδιώκει να συμβάλει το βιβλίο αυτό.
*Ο Πέτρος Φύτρος γεννήθηκε το 1976 στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, και από το 2005 εργάζεται ως φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το 2019 ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Πολιτική Επιστήμη και Ιστορία» του ομώνυμου τμήματος του Παντείου Πανεπιστημίου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη νεότερη και τη σύγχρονη ιστορία, ιδίως στη δεκαετία του ’40. Αυτό είναι το πρώτο του βιβλίο. Βραβείο Ιστορίας Ιδρύματος Βασιλικής και Όλγας Σταυροπούλου 2021.
*Οι εκδόσεις Εκτός Γραμμής είναι ένα μη κερδοσκοπικό πολιτικό και θεωρητικό εγχείρημα στον χώρο του βιβλίου. Οι αποφάσεις για την κατεύθυνση και το πρόγραμμα των εκδόσεων λαμβάνονται συλλογικά, από την ομάδα που διατηρεί και την ευθύνη της λειτουργίας τους. Στόχος μας, η έκδοση βιβλίων χρήσιμων στον αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση, για τη σύγχρονη πολιτική, θεωρητική, ιστορική και πολιτιστική αναζήτηση και δράση των καταπιεσμένων τάξεων και της αριστεράς. Προσδοκία μας, οι εκδόσεις Εκτός Γραμμής να βρουν νέες και νέους συνοδοιπόρους αποτελώντας βήμα για τη νέα γενιά, και να συμβάλουν στην προσέγγιση των μεγάλων ερωτημάτων των καιρών μας.
Πέτρος Φύτρος: Ελληνική Πολιτεία 1941-42 Το κράτος υπό ξένη κατοχή
Πρόλογος: Προκόπης Παπαστράτης
Σελίδες: 272 | ISBN: 978-618-84605-6-0 | Σχήμα: 14×20,7 cm | Τιμή: 15,90 €
Eκδόσεις Εκτός Γραμμής
Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Πολιτικών Οικονομικών Κοινωνικών και Πολιτιστικών Μελετών
Ασκληπιού 57, 10680, Αθήνα
τηλ.: 210 6451975 / 6944182975
διανομή: 6955814624
e: [email protected]
f: /EktosGrammis
i: @ektosgrammis
t: @ektos_grammis