NewsEdit Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε την πρωτοβουλία για τη διαμόρφωση μιας «Ευρωπαϊκής Πράξης για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης», η οποία θα θεσπίζει νέους κανόνες προστασίας της πολυφωνίας και ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ.
Ωστόσο, η εισαγωγή την τελευταία στιγμή στο Συμβούλιο των Υπουργών, με πρωτοβουλία της Γαλλίας, προβλέψεων που επιτρέπουν στα κράτη να παρακολουθούν εργαζόμενους στα ΜΜΕ για αρκετά «ασαφείς” λόγους εθνικής ασφαλείας προκάλεσε τη σφοδρή αντίδραση των διεθνών, ευρωπαϊκών και εθνικών ενώσεων δημοσιογράφων. Το ζήτημα αναλύεται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’ Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00). Προσκεκλημένη ήταν η Μαρία Ψαρά, ανταποκρίτρια στις Βρυξέλλες για το Euronews, το STAR ΤV και την Εφημερίδα των Συντακτών, καθώς και μέλος του ΔΣ της ΕΣΗΕΑ, η οποία έχει ασχοληθεί δημοσιογραφικά και συνδικαλιστικά με το θέμα.
Για την προϊστορία να αναφερθεί ότι τον περασμένο Σεπτέμβριο η Κομισιόν πρότεινε τη θέσπιση από την ΕΕ ενός νομοθετήματος που ονομάστηκε «Ευρωπαϊκή Πράξη για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης» (ΕΜFA). Σκοπός της λεγόμενης EMFA ήταν η δημιουργία νέων κανόνων για την προστασία της πολυφωνίας και της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ, περιλαμβάνοντας προβλέψεις : – για ανεξάρτητα δημόσια μέσα ενημέρωσης με σταθερή πηγή χρηματοδότησης -διαφάνεια του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης -προστασία της συντακτικής ανεξαρτησίας σε όλα -εγγυήσεις για την εξασφάλιση της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης και την πρόληψη της υπερσυγκέντρωσης τους -δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης, που θα αποτελέσει έναν νέο φορέα εποπτείας όλων των προαναφερόμενων, με τη συμμετοχή των εθνικών ρυθμιστικών αρχών για τα ΜΜΕ. Το νομοθέτημα αυτό στο τελικό στάδιο θα λάβει τη μορφή Κανονισμού του Συμβουλίου και του Ευρωκοινοβουλίου, ο οποίος έχει άμεση εφαρμογή στα κράτη μέλη, χωρίς περαιτέρω εσωτερικές διαδικασίες και έγκριση από τα εθνικά κοινοβούλια.
Να σημειωθεί ότι, παραλλήλως, η Κομισιόν προώθησε την άνοιξη επίσης σχέδιο Οδηγίας κατά των λεγόμενων στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού, γνωστών και ως SLAPP (Strategic lawsuits against public participation). Πρόκειται για στρατηγικές αγωγές και μηνύσεις που καταθέτουν ισχυρά πρόσωπα, εταιρίες, οργανισμοί, υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι κλπ. προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού, προασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ιδίως των δημοσιογράφων σε έρευνες και αποκαλύψεις που αφορούν ζητήματα δημόσιου συμφέροντος.
Ωστόσο, οι θετικές αυτές πρωτοβουλίες των κοινοτικών οργάνων για τη θωράκιση της ελευθερίας και ανεξαρτησίας του τύπου πήραν άλλη τροπή, με την συμπερίληψη μιας επιπρόσθετης πρόβλεψης στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων στις 21 Ιουνίου, όπου συζητήθηκε η ΕΜFA. Bάση αυτής, που ήταν πρωτοβουλία και επιμονή της Γαλλίας, μπορεί να υπάρξει εξαίρεση από τη γενική απαγόρευση της χρήσης λογισμικού κατασκοπείας κατά των δημοσιογράφων με μια αόριστη επίκληση θεμάτων «εθνικής ασφάλειας». Επίσης, στο κείμενο προστίθεται ότι οι διατάξεις για την αποτελεσματική προστασία των δημοσιογραφικών πηγών «δεν θίγουν την αρμοδιότητα των κρατών -μελών για τη διαφύλαξη της εθνικής τους ασφάλειας». Να σημειωθεί ότι στη Γαλλία η Βουλή της μόλις πριν λίγες μέρες ψήφισε ένα νέο νομοσχέδιο που θα επιτρέπει στην αστυνομία να έχει απομακρυσμένη πρόσβαση στις κάμερες, τα μικρόφωνα και το GPS υπόπτων για διάπραξη σοβαρών αδικημάτων σε κινητά τηλέφωνα και άλλες συσκευές, υπό δικαστικό βέβαια έλεγχο.
Τελικά, το Συμβούλιο των υπουργών, με μεγάλη πλειοψηφία των χωρών μελών, υιοθέτησε το κείμενο με την προσθήκη της παραπάνω πρόβλεψης και προώθησε το νομοθέτημα ως έτσι στο Ευρωκοινοβούλιο για την περαιτέρω διαδικασία. Σκοπός των κοινοτικών οργάνων είναι να έχει υιοθετηθεί η εν λόγω Πράξη πριν τις Ευρωεκλογές του 2024.
Ωστόσο, η έκβαση που πήρε το ζήτημα βρίσκει απολύτως αντίθετες τις δημοσιογραφικές ενώσεις σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Αν και υποστηρικτικές του γενικότερου πνεύματος και των υπολοίπων προβλέψεων της «Ευρωπαϊκής Πράξης για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης», η Διεθνής Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (ΔΟΔ), η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (ΕΟΔ) και οι εθνικές ενώσεις, μεταξύ των οποίων στην Ελλάδα η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ) και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συντακτών (ΠΟΕΣΥ) ζητούν τώρα από το Ευρωκοινοβούλιο να καταψηφίσει την πρόβλεψη για τις παρακολουθήσεις των δημοσιογράφων ή να απαιτήσει την αποσαφήνιση της έννοιας της «εθνικής ασφάλειας» και τη συγκεκριμενοποίηση των περιπτώσεων που αυτή θεωρείται πως θίγεται από την λειτουργία των ΜΜΕ.