ΧΑΡΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Ένα ζεστό ρεύμα από τον Ατλαντικό Ωκεανό, από τις τροπικές περιοχές προς την Ευρώπη θα μπορούσε να οδηγήσει σε οικολογική κατάρρευση με την εξαφάνιση του, πολύ νωρίτερα από ό,τι πίστευαν προηγουμένως οι επιστήμονες, σύμφωνα με νέα μελέτη.
Γνωστό ως Atlantic Meridional Overturning Circulation (AMOC), αυτό το ρεύμα εμποδίζει το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες της βορειοδυτικής Ευρώπης να έχουν τους ίδιους παγωμένους χειμώνες που συχνά βιώνονται στα ίδια γεωγραφικά πλάτη στον Καναδά.
Ωστόσο, μια νέα μελέτη δείχνει ότι το ρεύμα θα μπορούσε να σταματήσει να υπάρχει πολύ νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως – προκαλώντας σοβαρές κλιματικές επιπτώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο.
Το Atlantic Meridional Overturning Circulation (Amoc), οδηγεί το ζεστό νερό βόρεια, το οποίο ψύχεται και εξατμίζεται καθώς κινείται και γίνεται πιο αλμυρό και πυκνότερο. Αυτό το κάνει να βυθιστεί και να κατευθυνθεί προς τα νότια προτού έρθει ξανά στην επιφάνεια της θάλασσας και θερμανθεί, επαναλαμβάνοντας τον κύκλο.
Καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη οδηγεί στο λιώσιμο των πάγων στο βόρειο ημισφαίριο, ιδιαίτερα το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας, ο όγκος του γλυκού νερού στον Ατλαντικό αυξάνεται. Επιπλέον, η συνολική θερμοκρασία του ωκεανού έχει επίσης αυξηθεί, διαταράσσοντας περαιτέρω τους κύκλους των ωκεάνιων ρευμάτων.
Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι το Amoc πιθανότατα θα εξασθενήσει στο μέλλον, με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή να προβλέπει ότι θα μπορούσε να σταματήσει να υπάρχει μέσα στον επόμενο αιώνα.
Μια νέα μελέτη δείχνει ότι μια πλήρης ή μερική εξαφάνιση του είναι πιθανή να συμβεί αυτόν τον αιώνα και ήδη από το 2025. Η μελέτη περιγράφει μια γενική εξασθένηση του ρεύματος καθώς πλησιάζει σε ένα κρίσιμο σημείο της ύπαρξης του.
«Η κατάρρευση του Amoc θα είχε καταστροφικές συνέπειες για όλους στη Γη», δηλώνουν οι επιστήμονες ερευνητές, καθώς μέσα σε λίγες δεκαετίες θα προκαλούσε πτώση της θερμοκρασίας σε όλο το βόρειο ημισφαίριο και μετατόπιση των βροχοπτώσεων προς τα νότια, οδηγώντας μέρη όπως το Ηνωμένο Βασίλειο να έχουν ελλείψεις γλυκού νερού.
Ένα άλλο αποτέλεσμα θα ήταν η αύξηση της θερμοκρασίας των τροπικών περιοχών ακόμη πιο γρήγορα από ό,τι συμβαίνει σήμερα, καθώς η θερμότητα που κανονικά θα μεταφερόταν βόρεια θα παρέμενε εκεί.
Ο καθηγητής Peter Ditlevsen, από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, είπε ότι ήταν «αρκετά ανήσυχος» από τα αποτελέσματα της μελέτης, αλλά ότι εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλος βαθμός αβεβαιότητας για το πότε θα συμβεί μια κατάρρευση και πόσο γρήγορα θα σημειωθούν οι συνέπειές της.
Άλλοι επιστήμονες αμφισβήτησαν την ακρίβεια των ευρημάτων, λέγοντας ότι η εξάρτηση της μελέτης στη χρήση δεδομένων θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας ως έμμεσο μέτρο των αλλαγών στο ρεύμα του Ατλαντικού των προηγούμενων 70 χρόνων δεν είναι αξιόπιστη μέθοδος για τη μοντελοποίηση του μέλλοντος.
Οι ωκεανογράφοι ερευνούν με άμεσο τρόπο το Amoc μόνο από το 2004 και πολλοί από αυτούς λένε ότι είναι πολύ νωρίς για να μπορέσουν να εντοπίσουν με σιγουριά μια μακροπρόθεσμη τάση.
Ο καθηγητής Ditlevsen είπε ότι μια κατάρρευση στο Amoc δεν έχει συμβεί για τουλάχιστον 12.000 χρόνια και τα μόνα διαθέσιμα στοιχεία για να μάθουμε τι συνέβη τότε είναι σε δείγματα πάγου που ελήφθησαν από παγετώνες. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι όταν το AMOC κατέρρευσε, έκανε τη μέση θερμοκρασία γύρω από τον Βόρειο Ατλαντικό να πέσει κατακόρυφα έως και 15 βαθμούς Κελσίου μέσα σε μια δεκαετία.
Ερωτηθείς εάν τα αέρια του θερμοκηπίου που παράγονται από τον άνθρωπο αποδυναμώνουν το Amoc, ο καθηγητής Ditlevsen είπε: «Είναι πολύ απίθανο να δούμε αλλαγές που δεν έχουν παρατηρηθεί για 12.000 χρόνια εντελώς τυχαία.
«Είμαστε αρκετά σίγουροι ότι η διαταραχή που προκαλούμε με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου είναι η μόνη πιο σημαντική αιτία».
Η καθηγήτρια Penny Holliday, επικεφαλής θαλάσσιας φυσικής και κυκλοφορίας των ωκεανών στο Εθνικό Κέντρο Ωκεανογραφίας στο Σαουθάμπτον, περιέγραψε την κατάρρευση του Amoc ως «σενάριο υψηλού αντίκτυπου, χαμηλής πιθανότητας» και ότι θα χρειαστούν παρατηρήσεις δεκαετιών για να εντοπιστεί ένα σημείο καμπής.
«Για τους ανθρώπους και τις κυβερνήσεις αυτό θα οδηγούσε σε δραματική αλλαγή στην ικανότητα κάθε έθνους να παρέχει αρκετή τροφή και νερό στον πληθυσμό του», είπε.
«Η προσφορά και η ζήτηση ενέργειας θα άλλαζαν γρήγορα με τις νέες κλιματικές συνθήκες και οι υποδομές θα χρειάζονταν μεγάλες επενδύσεις για να προσαρμοστούν και να αντέξουν».
«Η εμφάνιση ασθενειών που μεταδίδονται από διάφορους φορείς και η συλλογική μας υγεία θα επηρεαζόντουσαν σε τεράστιο βαθμό».
«Παγκοσμίως, πολλά χερσαία και θαλάσσια οικοσυστήματα δεν θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν και να προσαρμοστούν σε τόσο γρήγορα μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες και η βιοποικιλότητα θα επηρεαζόταν επίσης σοβαρά».
Για τη μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature Communications δήλωσε: «Η πιθανότητα κατάρρευσης του Amoc μέσα σε λίγα χρόνια είναι ανησυχητική και τα στοιχεία της μελέτης δεν πρέπει να τα αγνοήσουμε».
Μετάφραση από Metro.co.UK: Χάρης Παναγόπουλος (IkarosAsteras)