NewsEdit Η διαχείριση και αντιμετώπιση του φαινομένου των δασικών πυρκαγιών ως η μεγαλύτερη και συχνότερη κατηγορία εκ των φυσικών καταστροφών που αντιμετωπίζει η χώρα μας, αποτελεί μια διαρκή και χρόνια πρόκληση για την πολιτεία και τους εμπλεκόμενους φορείς και οργανισμούς.
Δρ. Γρηγόριος Νικ. Βάρρας
Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Διαχείρισης Αστικού & Περιαστικού Πρασίνου
Συνοπτικά θα μπορούσε να ειπωθεί ότι αυτό οφείλεται στο χαρακτήρα του φαινομένου (εγγενή στις Μεσογειακές περιοχές), αλλά και σε παθογένειες που συναντάμε γενικότερα στην ελληνική κοινωνία και δημόσια διοίκηση
Συντεχνιακές νοοτροπίες και ανταγωνισμοί, πλημμελής λειτουργία υπηρεσιών και μηχανισμών ελέγχου, καθυστέρηση στην υλοποίηση προγραμμάτων, κατασπατάληση πόρων σε επικαλυπτόμενες, κατακερματισμένες και βραχύβιες δράσεις και εφαρμογές, έλλειψη στρατηγικού, μακροπρόθεσμου σχεδιασμού και συντονισμού, μη αξιοποίηση και επιχειρησιακή εφαρμογή κάποιων ομολογουμένως σημαντικών ερευνητικών έργων και επιστημονικής γνώσης, έλλειψη ευαισθητοποίησης των πολιτών, λαϊκίστικες πολιτικές για την εξυπηρέτηση διεκδικήσεων είτε σε βάρος του περιβάλλοντος είτε για το διορισμό μη ικανών ατόμων στις ανάλογες θέσεις.
Επιγραμματικά:
i. Οι πυρκαγιές είναι αναπόσπαστο μέρος των Μεσογειακών οικοσυστημάτων.
ii. Εμφανίζονται και θα εμφανίζονται διακυμάνσεις του φαινομένου, όχι μόνο λόγω λειτουργίας των μηχανισμών πρόληψης και καταστολής, αλλά και λόγω μετεωρολογικών φαινομένων (βροχές την αυξητική περίοδο, άνεμοι και ξηρασία) αλλά και της συσσώρευσης καύσιμης ύλης λόγω της καταστολής (βραχυπρόθεσμα) και της εγκατάλειψης παραδοσιακών πρακτικών και της υπαίθρου
iii. Προτεραιότητες και άξονες πολιτικής θα πρέπει να είναι:
➢ Μηδενικές απώλειες ζωών
➢ Μείωση των από πρόθεση πυρκαγιών
➢ Μείωση των βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων επιπτώσεων των πυρκαγιών
➢ Επαναφορά των οικοσυστημάτων
➢ Βέλτιστη αξιοποίηση και κατανομή των πόρων-όχι αλληλεπικαλύψεις και βραχυπρόθεσμης διάρκειας δράσεις.
iv. Καθορισμός κοινών προδιαγραφών και τυποποίηση υπηρεσιών και προϊόντων σχετικών με τη διαχείριση των πυρκαγιών.
Όλες οι μελέτες που προκηρύσσονται από διάφορους φορείς, θα πρέπει να είναι σύμφωνες με αυτές τις προδιαγραφές ώστε να διασφαλίζεται η αειφορική λειτουργία τους, η παρακολούθηση σε κεντρικό επίπεδο και η δια-συνδεσιμότητά μεταξύ των διαφόρων χωρικών και διοικητικών επιπέδων. Θα ισχύει από μελέτες πυροπροστασίας, τεχνολογικές εφαρμογές (sensors, drones κα..), χάρτες καύσιμης ύλης κ.α.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ-ΔΡΑΣΕΙΣ
Η προσέγγισή μας απέναντι στη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων έχει πλέον αλλάξει. Πλέον μιλάμε για αειφορική φροντίδα του δάσους, ώστε να λειτουργεί σαν φυσικό οικοσύστημα, στη συγκράτηση του διοξειδίου του άνθρακα, στην προστασία της βιοποικιλότητας και των εδαφών καθότι η αναγέννηση και η αναδημιουργία των καμένων περιοχών θα χρειαστεί να περάσουν πάνω από 30 χρόνια. Πρέπει να δημιουργηθεί μια νέα φιλοσοφία διαχειριστικού χαρακτήρα πρόληψης με μέτρα και δράσεις όπως η:
1. Δημιουργία γεωχωρικών πληροφοριών για τις περιοχές υψηλής πολιτιστικής και φυσικής αξίας σε εθνικό επίπεδο για τη δημιουργία περιοχών με προτεραιότητα στην εφαρμογή διαχειριστικών μέτρων και τη χρηματοδότηση παρεμβάσεων.
2. Άμεση διάθεση πρόσφατων δεδομένων της Κτηματολόγιο Α.Ε. (εικόνες εναέριας λήψης πρόσφατων ετών) για την παραγωγή λεπτομερών και υψηλής ακρίβειας χαρτών καύσιμης ύλης και χαρτών ζωνών μείξης δασών/αγρών-κατοικιών σε περιοχές υψηλού κινδύνου.
3. Σύνταξη διαχειριστικών μελετών για παραγωγικά αλλά και μη παραγωγικά δάση της χώρας (τα οποία ευρίσκονται συνήθως και σε περιοχές υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς).
4. Εκπαίδευση και διάδοση της χρήσης τεχνολογικών εργαλείων (drones, χωρικών εργαλείων προσομοίωσης και πρόβλεψης πυρκαγιάς), όχι μόνο στη κεντρική διοίκηση αλλά και σε υπαλλήλους σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (βλ. Εθνικό Κέντρο Εκπαίδευσης Πρόληψης και Καταστολής Δασικών Πυρκαγιών).
5. Σύνδεση ΠΑΑ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης με μέτρα πρόληψης και διαχείρισης καύσιμης ύλης ώστε να μειωθεί η συνέχεια της καύσιμης ύλης και της βιομάζας στις ορεινές περιοχές. Παροχή κινήτρων για εκτατική βόσκηση και δημιουργία αγροδασικών οικοσυστημάτων
6. Καταγραφή της κατάστασης των αντιπυρικών ζωνών σε ετήσια βάση με τη χρήση δορυφορικών εικόνων (υφιστάμενη βλάστηση λόγω έλλειψης συντήρησης) και της αποτελεσματικότητας τους (καταγραφή της παρακείμενης βλάστησης ώστε να υπάρξει η ανάλογη τροποποίηση του μεγέθους). Χρήση σύγχρονων εργαλείων προσομοίωσης δασικών πυρκαγιών για το σχεδιασμό.
7. Δημιουργία επιστημονικής ομάδας για την άμεση αποκατάσταση των πληγέντων περιοχών κατά τα πρότυπα της Αμερικάνικης Υπηρεσίας BAES (Burned Area Emergency Response) σε κεντρικό επίπεδο, καθότι οι δασικές πυρκαγιές δύναται να αυξήσουν τον κίνδυνο πλημμύρας, διάβρωσης καθώς και να μειώσουν την ποιότητα νερού, να διευκολύνουν την εξάπλωση ξενικών ειδών και να αυξήσουν τους κινδύνους από πτώση δέντρων και πετρωμάτων.
8. Δημιουργία πλατφόρμας γεωχωρικών δεδομένων η οποία στο τέλος κάθε αντιπυρικής περιόδου θα περιλαμβάνει και θα διαθέτει τις περιμέτρους των καμένων εκτάσεων, τα σημεία έναρξης των πυρκαγιών, κ.α. και την παρακολούθηση/ επαναφορά των οικοσυστημάτων των κατά την τελευταία 10ετία πυρκαγιών. Αυτή τη στιγμή η χώρα δεν έχει ακριβή στατιστικά στοιχεία για τις πυρκαγιές ώστε να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί η αντίστοιχη πολιτική.
9. Νομοθέτηση υποχρεωτικών μέτρων προστασίας των κτισμάτων σε δασικές περιοχές και αυτοπροστασίας από τους κατοίκους. Υποχρεωτική ενημέρωση ενεργειών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις πυρκαγιές όπως επίσης και υπόδειξη των σχεδίων εκκένωσης και διαφυγής.
10. Καταγραφή δασικού δικτύου και των παραμέτρων σχετικών με την πρόσβαση σε αυτούς, τη συντήρησή τους και τη βελτίωσή τους.
11. Χρήση διαχειριστικών μέτρων όπως της προδιαγεγραμμένης καύσης για τη μείωση της καύσιμης ύλης. Υποχρεωτική καύση βοσκοτόπων και αγροτικών εκτάσεων παρουσία προσωπικού από το μηχανισμό καταστολής των πυρκαγιών.
12. Και φυσικά επιτάχυνση των διαδικασιών για την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου-Δασολογίου. Πρόβλεψη για ενσωμάτωση των περιμέτρων και άκαυτων νησίδων των πυρκαγιών.