NewsEdit Εκτεταμένη ανάλυση του BBC εξηγεί το πώς και γιατί ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει φτάσει σε οριακό σημείο. Η εξέλιξη του πολέμου από εδώ και πέρα θα μπορούσε να κρίνει εν πολλοίς το μέλλον της χώρας και να επηρεάσει την ασφάλεια της Ευρώπης.
Τους πρώτους 18 μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας, οι Ουκρανοί βρίσκονταν κυρίως σε άμυνα, εμποδίζοντας τις δυνάμεις της Μόσχας να καταλάβουν περισσότερα εδάφη.
Αλλά αυτό το καλοκαίρι, η Ουκρανία – με τη βοήθεια δισεκατομμυρίων λιρών δυτικού στρατιωτικού εξοπλισμού – πέρασε στην επίθεση, επιχειρώντας να εκδιώξει τους Ρώσους από τη γη που κατέλαβαν προηγουμένως στα ανατολικά και νότια της χώρας.
Δύο μήνες, ωστόσο, μετά από αυτήν την αντεπίθεση, το ερώτημα είναι αν τα ουκρανικά στρατεύματα σημειώνουν πραγματική πρόοδο.
Το BBC ανέλυσε βίντεο από τις μάχες και μίλησε με ειδικούς σε μια προσπάθεια να δοθεί μια απάντηση σε αυτή την ερώτηση.
Μια ματιά σε έναν χάρτη μεγάλης κλίμακας της ανατολικής και νότιας Ουκρανίας δείχνει ότι δεν έχουν αλλάξει πολλά μέσα στους δύο μήνες από την έναρξη της αντεπίθεσης.
Η Ρωσία εξακολουθεί να καταλαμβάνει σχεδόν το ένα πέμπτο της Ουκρανίας – συμπεριλαμβανομένων των πόλεων του Ντονέτσκ, στα ανατολικά, και της Μαριούπολης, την οποία κατέλαβε μετά από μήνες πολιορκίας – και οι δυνάμεις της φαίνονται στερεωμένες σε γερές βάσεις.
Στην πραγματικότητα, δεν έχουν αλλάξει πολλά μέσα στους εννέα μήνες από τον Νοέμβριο του 2022, όταν η Ουκρανία σημείωσε το τελευταίο της σημαντικό κέρδος, ανακαταλαμβάνοντας τη νότια πόλη Χερσώνα και μεγάλες περιοχές στα βορειοανατολικά.
Η Ουκρανία λέει ότι τα στρατεύματά της ανακατέλαβαν πρόσφατα το χωριό Σταρομαϊόρξε στην περιοχή του Ντόνετσκ. Το BBC έχει επαληθεύσει βίντεο που υποστηρίζει αυτόν τον ισχυρισμό.
Γύρω από το Μπαχμούτ, στα ανατολικά, όπου σημειώθηκαν έντονες μάχες, η Ουκρανία ανέκτησε επίσης κάποιες μικρές περιοχές που έχασε νωρίτερα το καλοκαίρι.
Και έχει επίσης μικρά κέρδη στην περιοχή Ζαπορίζια στο νότο – μια βασική περιοχή όπου η Ουκρανία πρέπει πραγματικά να κάνει μια αποφασιστική διαφορά.
Μια ουκρανική ώθηση μέσω της ζώνης του ρωσικού εδάφους προς την Αζοφική Θάλασσα θα διαταράξει τις οδούς ανεφοδιασμού της Ρωσίας και θα αποκόψει τις δυνάμεις της στην προσαρτημένη από τη Ρωσία Κριμαία και δυτικότερα.
Ο παρακάτω χάρτης δείχνει πού έχει ανακτηθεί το έδαφος. Οι μεγάλες κόκκινες περιοχές υποδεικνύουν περιοχές που ελέγχονται από τη Ρωσία, οι μωβ είναι εδάφη που κατέχονται ή ανακτήθηκαν από την Ουκρανία. Οι μαύροι κύκλοι δείχνουν πόσο πολύ έχουν οχυρώσει οι Ρώσοι αυτήν την περιοχή.
Η πόλη Τόκμακ, για παράδειγμα, έχει έναν δακτύλιο από οχυρώσεις γύρω της – όπως αποκάλυψε το BBC Verify τον Μάιο.
Γιατί είναι τόσο αργή η πρόοδος της Ουκρανίας;
Σε δύο μήνες τα ουκρανικά στρατεύματα έχουν προχωρήσει, το πολύ, περίπου 10 μίλια (16 χιλιόμετρα) σε δύο περιοχές κατά μήκος του μετώπου μήκους 100 μιλίων (160 χλμ) της περιοχής, σύμφωνα με ανεξάρτητη ανάλυση.
Σημειώνεται πρόοδος, αλλά είναι πιο αργή από ό,τι ήλπιζαν η Ουκρανία και οι δυτικοί σύμμαχοί της.
Οι ουκρανικές δυνάμεις επιτίθενται σε τρία μέτωπα, χρησιμοποιώντας εξοπλισμό και εκπαίδευση που παρέχεται από τη Δύση, και ερευνούν για αδύναμα σημεία σε ολόκληρη τη γραμμή του μετώπου μήκους 700 μιλίων (1.125 χιλιομέτρων).
Αλλά οι Ρώσοι είχαν προβλέψει τις προθέσεις τους και πέρασαν μήνες χτίζοντας τις πιο εκτεταμένες οχυρώσεις στην πρόσφατη ιστορία.
Τριπλά στρώματα χαρακωμάτων, αποθήκες, τσιμεντένιες πυραμίδες-παγίδες δεξαμενών (τα λεγόμενα «δόντια του δράκου») και τάφροι – με χιλιάδες νάρκες ξηράς – αποτελούν τεράστιο εμπόδιο σε οποιαδήποτε ουκρανική προέλαση, όπως φαίνεται στην παρακάτω δορυφορική εικόνα, που ελήφθη κοντά στο Τόκμακ.
Η Marina Miron, αμυντική εμπειρογνώμονας στο King’s College του Λονδίνου, λέει στο BBC ότι η Ουκρανία έπρεπε να περιορίσει τις φιλοδοξίες της στο νότο, συμπεριλαμβανομένων των φιλοδοξιών της να ανακτήσει την Κριμαία.
«Δεν νομίζω ότι αυτό θα συμβεί σύντομα», αναφέρει.
Η Δρ. Miron λέει ότι το καλύτερο που μπορούν να ελπίζουν είναι να ανακαταλάβουν το Τόκμακ, το οποίο βρίσκεται σε μια βασική διαδρομή στα νοτιοανατολικά της χώρας -μια περιοχή που λειτουργεί ως υλικοτεχνικός κόμβος για τις ρωσικές δυνάμεις.
Βίντεο που κοινοποιήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία το BBC Verify διασταύρωσε για να συγκρίνει τοποθεσίες και τους τύπους των στρατιωτικών οχημάτων, έδειξαν πρόσφατα άρματα μάχης Western Leopard και οχήματα μάχης Bradley να χτυπούν ένα ναρκοπέδιο και στη συνέχεια να δέχονται επίθεση από το ρωσικό πυροβολικό.
Ο ρωσικός στρατός φαίνεται να έχει συνέλθει από μερικά από τα λάθη που έκανε κατά τους πρώτους 12 μήνες της εισβολής και αποδεικνύεται εκπληκτικά καινοτόμος και αποτελεσματικός στην άμυνα.
Ρωσική αμυντική τακτική
Για παράδειγμα, χρησιμοποιούνται πολλές αντιαρματικές νάρκες.
Τα οχήματα εκκαθάρισης ναρκών που παρέχονται από τη Δύση μπορούν συνήθως να αντέξουν ένα χτύπημα από αυτές τις νάρκες, αλλά όχι δύο. Έτσι, οι Ρώσοι φέρονται να στρώνουν το ένα πάνω στο άλλο για να διπλασιάσουν το αποτέλεσμα.
Τεράστειες οι απώλειες της Ρωσίας
Με βάση ανοιχτές πηγές η ρωσική υπηρεσία του BBC κατάφερε σε συνεργασία με τον ιστότοπο Mediazona και ομάδα εθελοντών να ταυτοποιήσει τα ονόματα 29.217 Ρώσων στρατιωτικών που σκοτώθηκαν στην Ουκρανία. Τουλάχιστον 870 σκοτώθηκαν κατά την απόκρουση της ουκρανικής αντεπίθεσης.
Συνολικά τον τελευταίο μήνα, κατέστη δυνατόν να ταυτοποιηθούν τα ονόματα 1.800 Ρώσων στρατιωτικών που σκοτώθηκαν στην Ουκρανία, γράφει η ρωσική υπηρεσία του BBC επισημαίνοντας, ότι παρότι επιβεβαιώνεται ότι οι στρατιωτικοί αυτοί σκοτώθηκαν τον τελευταίο μήνα δεν είναι γνωστή για όλους η ημερομηνία θανάτου τους σ’ αυτό το διάστημα.
Παράλληλα η ρωσική υπηρεσία του BBC επισημαίνει, ότι δημοσιεύει μόνο στοιχεία τα οποία είναι επαληθευμένα από ανοιχτές πηγές: από ανακοινώσεις αξιωματούχων και ΜΜΕ, από αναρτήσεις συγγενών τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πληροφορίες από τα κατά τόπους νεκροταφεία.
Από την έναρξη της εισβολής, η Ρωσία έχει χάσει 2.306 αξιωματικούς στην Ουκρανία. Σε αυτούς περιλαμβάνονται 854 στρατιωτικοί που ανήκουν στις επίλεκτες μονάδες (αξιωματικοί των αερομεταφερόμενων δυνάμεων, των πεζοναυτών, των ειδικών δυνάμεων, των μονάδων ειδικού σκοπού της Ρωσικής Φρουράς, καθώς και 178 στρατιωτικούς πιλότους).
Οι ιστότοποι ερευνητικής δημοσιογραφίας Mediazona και η Meduza υπολόγισαν πρόσφατα την υπέρμετρη θνησιμότητα των Ρώσων ανδρών και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι συνολικές πολεμικές απώλειες της Ρωσίας μέχρι το τέλος Μαΐου 2023 ανέρχονται σε 47.000.
Κατά συνέπεια, γράφει η ρωσική υπηρεσία του BBC, σύμφωνα με την πιο προσεκτική εκτίμηση, μέχρι τον Αύγουστο η Ρωσία θα μπορούσε να έχει 60.000 νεκρούς στην Ουκρανία.
Οι Ρώσοι άρχισαν επίσης χαρακώματα παγίδευσης εκρήξεων.
Σε ένα βίντεο, που επαληθεύτηκε από το BBC φαίνεται ουκρανικό πεζικό να εισέρχεται σε άδεια χαρακώματα νότια της Ζαπορίζια, προτού πυροδοτηθούν κρυμμένα εκρηκτικά, ανατινάζοντας μερικά από τα στρατεύματα.
Ο ρωσικός στρατός εκμεταλλεύεται επίσης την αεροπορική του ισχύ.
Αυτά τα ελικόπτερα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτόξευση ρουκετών κατά ουκρανικών τεθωρακισμένων οχημάτων που αναγκάστηκαν να επιβραδύνουν ή να σταματήσουν μετά την αντιμετώπισή τους σε ναρκοπέδιο.
Και η Ουκρανία -αξίζει να σημειωθεί- δεν έχει αεροπορική υπεροχή έναντι του πεδίου της μάχης.
Τι θα ακολουθήσει;
Ενώ η Ρωσία έχτιζε τις άμυνές της, η Ουκρανία συγκέντρωνε νεοσύστατες τεθωρακισμένες ταξιαρχίες, πολλές από αυτές εκπαιδευμένες στην Ευρώπη και εφοδιασμένες με καλύτερο εξοπλισμό από τους Ρώσους.
Η Ουκρανία έχει τώρα τη δυνατότητα να εκτοξεύει πυραύλους, ρουκέτες ή βλήματα βαθιά πίσω από τις ρωσικές γραμμές – χτυπώντας τις αποθήκες καυσίμων, τους κόμβους πυρομαχικών και τα κέντρα διοίκησης και ελέγχου, κάτι που θα μπορούσε να αποδυναμώσει την άμυνα της Ρωσίας εκ των έσω.
Αυτός ο πύραυλος Storm Shadow που παρέχεται από τη Βρετανία, για παράδειγμα, έχει βεληνεκές άνω των 150 μιλίων (240 χλμ) και επέτρεψε στην Ουκρανία να ωθήσει ορισμένες από τις θέσεις της Ρωσίας πιο μακριά από την πρώτη γραμμή.
Η Ουκρανία χρησιμοποιεί επίσης πυρομαχικά διασποράς που παρέχονται από τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, ο χρόνος δεν είναι με το μέρος της Ουκρανίας.
Μέχρι το φθινόπωρο, η εποχή των βροχών θα έχει φτάσει, μετατρέποντας τους μη ασφαλτοστρωμένους δρόμους σε λάσπη και καθιστώντας τις περαιτέρω προόδους δύσκολες, αν όχι αδύνατες.
Μέχρι να τελειώσει, την άνοιξη, ο κύκλος των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ θα έχει ξεκινήσει.
Εάν η Ουκρανία δεν μπορεί να επιδείξει αποφασιστικά κέρδη στο πεδίο της μάχης μέχρι τότε, δεν είναι βέβαιο ότι η υποστήριξη των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ θα συνεχιστεί στα σημερινά υψηλά τους επίπεδα.
Για το Κίεβο, το ρολόι χτυπάει. Εν τω μεταξύ, η Ρωσία πρέπει απλώς να στερεωθεί στο έδαφος που έχει καταλάβει παράνομα.