NewsEdit Τα ζώα είναι αυτά που αποκλείουν από την πολιτική κοινότητα ακόμα και οι πιο ριζοσπάστες, με τη δικαιολογία ότι δεν είναι παρά γυμνή ζωή καθώς δε θεωρούνται ικανά να έχουν γλώσσα.
Μαρίζα Στούμπου
Ακόμα και μετά τις σύγχρονες έρευνες που εκθέτονται από την Εύα Μέϊερ στο βιβλίο της Οι γλώσσες των Ζώων για τον λόγο και τις γλώσσες που ομιλούνται από τα ζώα, οι οποίες παραμένουν ακόμα ακατανόητες και πολλές φορές έξω από την γκάμα των αισθήσεών μας, εμείς συνεχίζουμε να τα θεωρούμε βουβά υποκείμενα με αποτέλεσμα να παραμένουν αποκλεισμένες ομάδες και έρμαια της μοίρας που τους επιφυλάσσουμε.
Η κοινότητα λοιπόν αισθάνεται ασφαλής καθώς θεωρεί τα σύνορά της αδιαπέραστα μέσω των αποκλεισμών που έχει δημιουργήσει και αποδεχτεί για να σώσει την ηθική της από τον ξεπεσμό.
Η έξωση που επιφυλάσσουμε στα ζώα από την πολιτική κοινότητα των ανθρώπινα ομιλούντων πλασμάτων μας δίνει το δικαίωμα να ασκήσουμε κυριαρχία πάνω τους. Καθιερώνοντας λοιπόν την ιεραρχία των ειδών, γινόμαστε κυρίαρχοι πάνω σε αυτό που ονομάζουμε “θηρίο” και εκφράζουμε με φυσικότητα την κτηνωδία μας, υποτάσσοντάς το, υποδουλώνοντάς το και σκοτώνοντάς το.
«Με την προσαρμογή στην αδυναμία των καταπιεσμένων επιβεβαιώνει κανείς αυτή την αδυναμία ως πρόθεση της κυριαρχίας και αναπτύσσει ο ίδιος εκείνο το βαθμό βαναυσότητας, αναισθησίας και βιαιότητας, που απαιτείται για την άσκηση της κυριαρχίας», γράφει ο Αντόρνο. Και αυτό ακριβώς κάνουμε.
Αν ρίξουμε μια ματιά στα ζώα-δούλους, τα ζώα-μηχανήματα, τα λεγόμενα παραγωγικά ζώα θα δούμε τις εξευτελισμένες ζωές που τους προσφέρουμε. Ζώα που γεννημένα από θηλυκά που βιάζονται, μωρά που κλέβονται από τις μανάδες τους, ξυλοδαρμοί, σφαγές μπροστά στα μάτια των συντρόφων τους, πολύ συχνά χωρίς αναισθησία, ακρωτηριασμοί, έλλειψη ζωτικού χώρου για να κινηθούν, πόσο μάλλον για να αναπτύξουν σχέσεις μεταξύ τους, σταβλισμός μέσα στα ίδια τους τα κόπρανα. Ακόμα και τα λεγόμενα ζώα ελευθέρας βοσκής ζουν με τα πόδια δεμένα. Η ελευθερία δεν είναι κάτι στο οποίο έχουν δικαίωμα. Έχουμε πείσει τον εαυτό μας ότι το μόνο που χρειάζονται τα ζώα είναι φαγητό, όπως το να βάζεις βενζίνη στο αυτοκίνητο. Και ναι, ας μην ξεχνάμε και το φουάγκρα! Εκεί η βαναυσότητα μας απαιτείται μόνο και μόνο για τις γαστριμαργικές μας απαιτήσεις.
Για τον Ντεριντά ο κυρίαρχος του είναι αυτός “που με την ευρεία έννοια του όρου, έχει το δικαίωμα και τη δύναμη να είναι και να αναγνωρίζεται ως ο εαυτός του”. Και αυτό που τίθεται δεν είναι πια το ζήτημα της κυριαρχίας όσο το ζήτημα της ανθρωπότητας: ο κυρίαρχος, ο αφέντης, ο πατέρας, ο άντρας, ο σύζυγος. Απέναντι στο θηρίο που πρέπει να κυριαρχηθεί και να εξημερωθεί. Απέναντι στον σκλάβο, τη γυναίκα, το ζώο. Ο Ντεριντά μας προειδοποιεί ότι, «παρά τους όποιους πειρασμούς, δεν πρέπει ποτέ να αρκούμαστε να λέμε ότι […] αξία και η άσκηση της κυριαρχίας, δεν είναι παρά μεταμφιεσμένες εκδηλώσεις της ζωικής δύναμης, την αλήθεια των οποίων μας αποκαλύπτει η ζωολογία, δηλαδή βασικά η κτηνωδία η βαρβαρότητα ή η απάνθρωπη σκληρότητα». Η ανειλικρίνεια του ανθρώπου να παραδεχτεί ότι η βαρβαρότητα είναι και δικό του χαρακτηριστικό και ότι η λέξη “κτηνωδία” ανήκει στο κτήνος που είναι και αυτός ο ίδιος, του δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι εγκαταλείπει το ζωολογικό κήπο, το κοπάδι, το βιοπολιτικό. Και έτσι δίνει στη λέξη “θηρίο” μια αρνητική χροιά και βάζει εκεί ό,τι μη ανθρώπινο υπάρχει πέρα από το κατώφλι.
Και όμως, εδώ η βαρβαρότητα και η σκληρότητα είναι όχι η απάνθρωπη αλλά η ανθρώπινη απέναντι στο μη ανθρώπινο απέναντι στο διαφορετικό. Απέναντι σε αυτό που δεν είναι όμοιο με μας και που δεν θα το θρηνήσουμε.
Ο άνθρωπος λοιπόν νομιμοποιεί τη βία του προς το ζώο κρατώντας το δίκιο για τον εαυτό του με το πρόσχημα του ισχυρότερου. Και έτσι μέσα από την ιστορία της προέλευσης της κοινωνίας, μέσα από την ιστορία του κοινωνικού συμβολαίου, ο ισχυρός, ο κυρίαρχος, το θηρίο, είναι ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος είναι αυτός που μεταμορφώνεται σε θηρίο. Ένα θηρίο πέρα από κάθε θηρίο. Ένα ομιλούν θηρίο. Επομένως το ανθρώπινο κυρίαρχο θηρίο δεν ευθύνεται για τη βαναυσότητα των πράξεών του. Είναι υπεράνω κάθε ηθικής και έχει το δικαίωμα να ζει στην σιωπή της ασυμμετρίας του. Εδώ, η ηθκή απέναντι στο ζώο παραμένει αδρανής, δογματική και ναρκισσιστική.
*H Μαρίζα Στούμπου είναι πτυχιούχος μαθηματικός και κάτοχος του μεταπτυχιακού «Ζώα, Ηθική, Δίκαιο, Ευζωία» του Τμήματος Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ
πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών