NewsEdit Μετά την ψήφο των Βρετανών υπέρ του Brexit, συνειδητοποίησα ότι έχουμε όλοι μας μια εικόνα της Ευρώπης γεμάτη από αναμνήσεις, διακοπές, επισκέψεις σε εκκλησίες, ιταλικό σινεμά…
του Ben Judah *
Υπάρχει επίσης η πολιτική Ευρώπη, του Εμανουέλ Μακρόν, της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, του Μάριο Ντράγκι. Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για μια Ευρώπη του πνεύματος, μακριά από την πραγματική Ευρώπη όπου ζούμε. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι brexiters βλέπουν την Ευρώπη αποκλειστικά ως ένα πολιτικό σύστημα αντί να την αντιλαμβάνονται ως μια ήπειρο με ανθρώπινες ροές και έρωτες… Ήθελα λοιπόν να γράψω ένα βιβλίο που λειτουργεί ως αντίδοτο σε αυτό.
Για πολύ καιρό, μελετούσα με έναν ραβίνο. Μια από τις σημαντικές αρχές του Ταλμούδ είναι ότι πρέπει να βλέπεις τα πράγματα από διαφορετικές γωνίες. Σε μια από τις 23 ιστορίες του βιβλίου μου, διηγείται την ενιαία αγορά ένας φορτηγατζής, που δουλεύει σε δύσκολες συνθήκες. Γι’αυτόν, η Ευρώπη των 27 είναι ένας τόπος εκμετάλλευσης και χαμηλών μισθών. Μια άλλη ιστορία είναι πώς βλέπει την Ευρώπη ένα ζευγάρι ενός Αυστριακού και μιας Τουρκάλας που γνωρίστηκαν στο πλαίσιο του Erasmus: γι’ αυτούς, η Ευρώπη είναι ένας τόπος ανταλλαγών, απελευθέρωσης, έρωτα και ομορφιάς.
Αργότερα, συναντιόμαστε στο Βερολίνο, όπου διαβάζουμε την άποψη ενός διανομέα της Amazon, ενός Σύρου πρόσφυγα που κόντεψε να πνιγεί στο Αιγαίο. Γι’ αυτόν, το Βερολίνο είναι ένας υπόγειος κόσμος συμμοριών, όπου οι Γερμανοί εκμεταλλεύονται τους μετανάστες από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Για έναν ομοφυλόφιλο Σύρο πρόσφυγα, πάλι, το Βερολίνο αντιπροσωπεύει την ελευθερία, τη δυνατότητα μιας προσωπικής, σεξουαλικής και καλλιτεχνικής ανακάλυψης.
Το συμπέρασμα που έβγαλα ύστερα από ένα ρεπορτάζ πέντε ετών είναι ότι η ζωή στην Ευρώπη αλλάζει ριζικά και γρήγορα, πιο γρήγορα απ’ ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρώτα απ’ όλα είναι η μετανάστευση, που αλλάζει σε βάθος την υφή της καθημερινότητας. Φυσικά και οι ΗΠΑ ιδρύθηκαν πάνω στη μετανάστευση, αλλά αυτό δεν είναι καινούργιο. Αντιθέτως, για ένα ιταλικό χωριό η μετανάστευση ήταν μέχρι πρόσφατα κάτι άγνωστο.
Μέσα σε δύο γενιές, η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία απέκτησαν μια ποικιλομορφία αντίστοιχη εκείνης των Ηνωμένων Πολιτειών. Στη Γερμανία, το 18% του πληθυσμού είναι μετανάστες. Ο μετασχηματισμός αυτός είναι πολύ βαθύς. Η ιστορία του Μπρίκο, που ξεκίνησε από την Ακτή του Ελεφαντοστού, έχασε τη γυναίκα του και την κόρη του διασχίζοντας τη Σαχάρα και τη Μεσόγειο, και κατέφυγε στη Γαλλία, λέει περισσότερα για τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο από οποιαδήποτε έκθεση του Quai d’ Orsay ή του Foreign Office.
Μια άλλη μεγάλη αλλαγή είναι η τεχνολογία. Ζούμε στον πυρήνα του αλγορίθμου. Το ζευγάρι του Αυστριακού και της Τουρκάλας χάνεται και ξαναβρίσκεται χάρις στο Facebook και Skype. Ένας Πορτογάλος πείθεται από μια ιστοσελίδα ακινήτων και ξαναφτιάχνει τη ζωή του στην επαρχία. Ηλικιωμένοι Σουηδοί αναζητούν ένα αντίδοτο στη μοναξιά μέσα από μια ιστοσελίδα διαδικτυακών συναντήσεων. Μια Λετονή έφηβη προσφέρει διαδικτυακά σεξουαλικές υπηρεσίες για να χρηματοδοτήσει τις σπουδές της.
Ένας άλλος παράγοντας που αλλάζει ριζικά τη ζωή των Ευρωπαίων είναι η κλιματική αλλαγή. Οι οινοποιοί της Βουργουνδίας αναζητούν αμπέλια στην Ιαπωνία, στη βόρεια Αγγλία, στη Ρουμανία ή στην Παταγωνία, επειδή ξέρουν ότι σε είκοσι ή τριάντα χρόνια η Βουργουνδία ίσως να μην μπορεί να παράγει το ίδιο κρασί.
Πιστεύω κατόπιν όλων αυτών ότι η άποψη των ευρωπαϊκών ή αμερικανικών ελίτ πως η Ευρώπη είναι ένα μουσείο όπου δεν συμβαίνει τίποτα, είναι τελείως λάθος. Η πολιτική Ευρώπη πρέπει λοιπόν να είναι τίμια με τους πολίτες της και να τους πει ότι οι αλλαγές είναι βαθιές. Η Ευρώπη του παρελθόντος είναι εκείνη των κάστρων, των μενίρ και των καθεδρικών ναών. Η Ευρώπη του σήμερα είναι εκείνη της ΕΕ, των εμπορικών συμφωνιών. Για μένα, όμως, η Ευρώπη είναι πάνω απ’ όλα μια κοινότητα πεπρωμένων, που είναι στραμμένα προς το μέλλον. Όλα τα πρόσωπα του βιβλίου μου, ακόμη κι αν προέρχονται από την Αφρική ή τη Συρία, θεωρούν τον εαυτό τους Ευρωπαίο, γιατί εδώ βλέπουν το μέλλον τους. Έχει σημασία οι Ευρωπαίοι να σκέπτονται περισσότερο το μέλλον και να οικοδομούν με αυτή την έννοια μια πολιτική ταυτότητα.
(*) Ο Μπεν Τζούντα είναι Γαλλοβρετανός δημοσιογράφος και ερευνητής, που μεγάλωσε στο Βουκουρέστι, το Βελιγράδι και το Λονδίνο, πέρασε μερικά χρόνια στη Μόσχα και σήμερα ζει μεταξύ Νέας Υόρκης και Λονδίνου. Μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο του «This is Europe. The Way We Live Now» («Αυτή είναι η Ευρώπη. Ο τρόπος που ζούμε τώρα»).
(Πηγή: συνέντευξη στη «Monde»)