NewsEdit Στο 2,3% του ΑΕΠ τοποθετεί ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας τον πήχυ για το απαιτούμενο πρωτογενές πλεόνασμα του 2024, προκειμένου να σφραγισθεί η επιστροφή της χώρας στο ενάρετο δημοσιονομικό μονοπάτι, με συνέχιση της καθοδικής πορείας του χρέους.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, η κυβερνητική πρόβλεψη στο Πρόγραμμα Σταθερότητας δεν απέχει πολύ: θέτει ως στόχο το 2,1% του ΑΕΠ το 2024, 2,3% του ΑΕΠ το 2025 και 2,5% του ΑΕΠ το 2026. Ακόμη, όμως, απέχουμε πολύ από το σημείο αυτό. Για την ακρίβεια, το πρωτογενές αποτέλεσμα πρέπει σχεδόν να τριπλασιαστεί από 0,7% έως 1% του ΑΕΠ, που υπολογίζεται να φτάσει φέτος έως το 2,1%2,3% το 2024. Αυτό εξηγεί γιατί στην κυβέρνηση προσγειώνουν τις προσδοκίες για μεγάλο πακέτο παροχών στη φετινή ΔΕΘ.
Το πρόγραμμα των φοροελαφρύνσεων βαίνει στο τέλος του, σημειώνουν. Τώρα είναι η ώρα για παρεμβάσεις στην υγεία, την παιδεία, τη δημόσια διοίκηση, καθώς και για τόνωση της αναπτυξιακής πολιτικής. Αλλωστε, μόλις ψηφίσθηκε ο νόμος για την αύξηση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, την αύξηση του αφορολογήτου για τις οικογένειες με παιδιά και άλλες προεκλογικές υποσχέσεις, κόστους 4,4 δισ. ευρώ την τετραετία.
Η ανάλυση βιωσιμότητας χρέους που δημοσίευσε τον περασμένο Μάιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βασίζεται σε παραδοχή για συνεχή διαρθρωτικά πρωτογενή πλεονάσματα 2,1% του ΑΕΠ, ώστε το χρέος να υποχωρεί σταδιακά (φτάνοντας το 126,1% του ΑΕΠ το 2033), όπως απαιτείται. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Τράπεζας της Ελλάδος, για το 2024 αυτό σημαίνει πρωτογενές πλεόνασμα 2,3% του ΑΕΠ, σε μη κυκλικά προσαρμοσμένη βάση, καθώς η χώρα δεν έχει πλέον παραγωγικό κενό και η ζήτηση ξεπερνάει τις παραγωγικές της δυνατότητες.
Ενόψει της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας, ο κ. Στουρνάρας διαμηνύει σε συνομιλητές του ότι κάθε άλλο παρά εφησυχασμός δικαιολογείται, όπως προκύπτει άλλωστε και από την προσεκτική ανάγνωση των αναλύσεων των οίκων αξιολόγησης. Χαρακτηριστικά, ο κ. Ντένις Σεν, επικεφαλής αναλυτής για την Ελλάδα της Scope, που αναβάθμισε στις αρχές του μήνα τη χώρα σε επενδυτική βαθμίδα, εξέφρασε την περασμένη εβδομάδα, μιλώντας στην «Κ», ανησυχία για το ενδεχόμενο επιστροφής σε πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική, ενώ σε άλλη τοποθέτησή του για την πιθανότητα να επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος σημείωσε ότι «η ιστορία τείνει να επαναλαμβάνεται». Κάτι τέτοιο θα το πλήρωνε ακριβά η χώρα σε όρους κόστους δανεισμού από τις αγορές, στις οποίες όλο και περισσότερο θα καταφεύγει στο εξής.
Οπως σημειώνει ο κεντρικός τραπεζίτης σε συνομιλητές του, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα δεν έχει φτάσει ακόμη τον στόχο των πρωτογενών πλεονασμάτων που απαιτεί η βιωσιμότητα του χρέους. Πρέπει να αποδείξει στους εταίρους της και στις αγορές ότι μπορεί να τον φτάσει και να τον διατηρήσει.
Η πίεση για επιστροφή στη δημοσιονομική πειθαρχία θα γίνει σαφέστερη και εντονότερη από τον προσεχή μήνα, καθώς θα επαναληφθούν οι διαπραγματεύσεις για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, στο περιθώριο του άτυπου Eurogroup της ισπανικής προεδρίας στις 15 Σεπτεμβρίου, στο Σαντιάγο ντε Κομποστέλα. Εκεί, η Γερμανία αναμένεται να επανέλθει με απαιτήσεις για αυστηρότερους κανόνες αριθμητικής μείωσης του χρέους, έναντι των μεσοπρόθεσμων πλαισίων συμφωνιών με τα κράτη-μέλη, που εισηγείται η Κομισιόν. Η Επιτροπή έχει διαμηνύσει ήδη στις συστάσεις της προς την Ελλάδα –και όχι μόνο– ότι τα μέτρα στήριξης πρέπει να καταργηθούν έως το τέλος του χρόνου και αν υπάρξει ανάγκη να επαναληφθούν με στοχευμένο τρόπο, μόνο σε ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού.
Επιπλέον, με βάση τους νέους –υπό διαπραγμάτευση– κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, πιθανότατα δεν θα υπάρχει το περιθώριο να χρησιμοποιεί η κυβέρνηση κατά βούληση τον όποιο δημοσιονομικό χώρο προκύψει, λόγω ευνοϊκής συγκυρίας. Αυτός θα αξιοποιείται βασικά για τη μείωση του χρέους.
Προς το παρόν, πάντως, στο υπουργείο Οικονομικών διαβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχει καν επιπλέον δημοσιονομικός χώρος για φέτος, παρά την υπεραπόδοση των εσόδων που κατέγραψαν τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού το 7μηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου. Βρισκόμαστε ακριβώς στην πρόβλεψη του Προγράμματος Σταθερότητας, σημειώνουν, μετά και την ψήφιση του συμπληρωματικού προϋπολογισμού 700 εκατ. ευρώ.
Από το 2024, εξάλλου, με βάση τις προτάσεις της για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, η Επιτροπή θα ελέγχει πλέον όχι το πρωτογενές πλεόνασμα, αλλά την αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών. Ηδη για την Ελλάδα έχει θέσει ως στόχο να μην ξεπεράσει η αύξηση αυτή το 2,6% σε σύγκριση με φέτος, κάτι που μεταφράζεται σε αύξηση 2,5 δισ. ευρώ περίπου.
Ο διπλός στόχος –πρωτογενών δαπανών για την Κομισιόν και πρωτογενών πλεονασμάτων για τις αγορές– θα είναι ένα δύσκολο στοίχημα για τα επόμενα χρόνια. Στο υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζουν ότι το 2024 προβλέπεται να επιτευχθεί. Οπως σημειώνει η πηγή του οικονομικού επιτελείου, «η γενική ιδέα είναι να υπάρχει δημοσιονομική ισορροπία, δηλαδή να εφαρμόζεται το πρόγραμμα, χωρίς επιπλέον παροχές, ούτε και νέους φόρους».
ΔΕΘ: Χαμηλά οι προσδοκίες για νέες παροχές τον Σεπτέμβριο
Ομιλία με όσο το δυνατόν μικρότερο δημοσιονομικό κόστος –τουλάχιστον για τον φετινό προϋπολογισμό– αναμένεται να αναγνώσει στα εγκαίνια της Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης ο πρωθυπουργός.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, η παγκόσμια αναστάτωση που επικρατεί στις αγορές ομολόγων λόγω της αύξησης των επιτοκίων αλλά και η «στενή παρακολούθηση» της Ελλάδας από τους ελεγκτικούς οίκους, ενόψει ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας, κρίνεται ότι καθιστούν απαγορευτικές τις όποιες εξαγγελίες μπορεί να εκληφθούν ως «οπισθοχώρηση» σε δημοσιονομικό επίπεδο.
Στελέχη του οικονομικού επιτελείου ξεκαθαρίζουν ότι το τοπίο δεν αναμένεται να έχει ξεκαθαρίσει μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου, οπότε αν υπάρξουν ανακοινώσεις για μέτρα στήριξης, αυτά θα είναι απολύτως στοχευμένα, με εφάπαξ χαρακτήρα και ποσοτικοποιημένα ώστε να μην τεθεί υπό αμφισβήτηση ο στόχος για παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος τουλάχιστον 0,7% του ΑΕΠ μέσα στη φετινή χρονιά. Ηδη έχουν απορριφθεί οι όποιες σκέψεις για μέτρα οριζόντιου χαρακτήρα –π.χ επιδότηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης από τον κρατικό προϋπολογισμό, fuel pass κ.λπ.–, ενώ ακόμη και ενισχύσεις που έχουν ήδη εξαγγελθεί, όπως το νέο κοινωνικό τιμολόγιο του ηλεκτρικού ρεύματος αλλά και η ενίσχυση στους συνταξιούχους που δεν θα πάρουν αύξηση λόγω προσωπικής διαφοράς, θα προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί.
Την εβδομάδα που πέρασε, πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών έσπευσαν να κατεβάσουν τον πήχυ των προσδοκιών όσον αφορά το ενδεχόμενο λήψης πρόσθετων μέτρων στήριξης. Τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού στο 7μηνο –καταγράφηκε υπέρβαση 2,34 δισ. ευρώ έναντι των στόχων στα φορολογικά έσοδα– δημιούργησαν προσδοκίες.
Ωστόσο, κορυφαία στελέχη του οικονομικού επιτελείου έσπευσαν να διευκρινίσουν ότι, παρά τα φαινόμενα, ο φετινός προϋπολογισμός εκτελείται μέχρι στιγμής βάσει των δεδομένων που έχουν αποτυπωθεί στο πρόγραμμα σταθερότητας (εκεί αναγράφεται ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ μέσα στο τρέχον έτος). Και επισήμως το υπουργείο υποστηρίζει ότι το «υπερπλεόνασμα» που αποτυπώνουν τα στοιχεία του 7μήνου είναι σε μεγάλο βαθμό ταμειακό και όχι δημοσιονομικό. Εσοδα που εισπράχθηκαν μέσα στο 2023 αλλά αντιστοιχούν στην περυσινή χρονιά δεν μπορούν να προσμετρηθούν στο φετινό πλεόνασμα. Και είναι αρκετά αυτά τα χρήματα (470 εκατ. ευρώ από την ετεροχρονισμένη είσπραξη των φετινών τελών κυκλοφορίας και 367 εκατ. ευρώ από την είσπραξη του περυσινού φόρου εισοδήματος μέσα στο τρέχον έτος).
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να παραχθεί πρόσθετος χώρος μέχρι το τέλος του έτους. Για παράδειγμα, τα φορολογικά έσοδα του Ιουλίου (ακόμη και μετά την αφαίρεση των επιστροφών) ξεπέρασαν κατά 150 εκατ. ευρώ τον στόχο, παρά τη μετάθεση της προθεσμίας καταβολής της 1ης δόσης του φόρου εισοδήματος λόγω της παράτασης στις φορολογικές δηλώσεις. Ετσι, τον Αύγουστο, με την είσπραξη και της διπλής δόσης του φόρου εισοδήματος, η υπέρβαση μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερη.
Οι δύο αβεβαιότητες
Ομως, αυτό δεν αναιρεί το πλήθος των παραγόντων που προκαλούν αβεβαιότητα:
1. Οι απότομες μεταβολές στις τιμές των ενεργειακών προϊόντων επηρεάζουν και τον κρατικό προϋπολογισμό. Με την κατάθεση συμπληρωματικού προϋπολογισμού 700 εκατ. ευρώ για φέτος, θα επιχειρηθεί να καλυφθούν και τα αυξημένα λειτουργικά έσοδα της φετινής χρονιάς. Το αν οι πόροι θα αποδειχθούν αρκετοί θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και από την πορεία των τιμών της ενέργειας ειδικά προς το τέλος του χρόνου.
2. Τα στοιχεία από τις δηλώσεις ΦΠΑ έδειξαν μείωση εσόδων στις επιχειρήσεις κατά το β΄ τρίμηνο. Μπορεί σε μεγάλο βαθμό αυτό να είναι συγκυριακό και να οφείλεται στις μειώσεις των τιμών της ενέργειας, ωστόσο το πώς θα εξελιχθεί η κατανάλωση από το φθινόπωρο συνιστά επίσης παράγοντα αβεβαιότητας. Ηδη από το β΄ τρίμηνο πολλές χώρες της Ευρωζώνης βλέπουν την οικονομική δραστηριότητα να γυρίζει σε αρνητικό πρόσημο, οπότε είναι ένας παράγοντας αβεβαιότητας το πώς θα εξελιχθεί η οικονομική δραστηριότητα ειδικά στο τελευταίο 4μηνο της χρονιάς.
Τι μπορεί να μπει στο πακέτο της ΔΕΘ και τι αποκλείεται
Στελέχη του οικονομικού επιτελείου υποστηρίζουν ότι καλύτερη εικόνα για την πορεία εκτέλεσης του φετινού προϋπολογισμού θα έχουν στις αρχές Οκτωβρίου, ενόψει και της κατάθεσης του προσχεδίου στη Βουλή. Μέχρι τότε θα έχουν δημοσιευτεί τα στοιχεία για την πορεία της οικονομίας στο β΄ τρίμηνο, ενώ θα υπάρχει σαφής εικόνα για τη φετινή τουριστική σεζόν. Επίσης, θα υπάρχει καλύτερη εικόνα για την πορεία των τιμών της ενέργειας. Βάσει λοιπόν αυτών των δεδομένων θα ληφθούν και οι τελικές αποφάσεις για το αν θα υπάρξουν περιθώρια για επιπλέον μέτρα στήριξης εντός του 2023. Τα δεδομένα που υπάρχουν αυτή τη στιγμή είναι τα εξής:
1. Δεν τίθεται καν συζήτηση για οικονομική ενίσχυση καυσίμων (τύπου fuel pass) ή για οριζόντιες παρεμβάσεις όπως η επιδότηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης. Υπό συζήτηση είναι μόνο τα κριτήρια χορήγησης του επιδόματος θέρμανσης για τη χειμερινή σεζόν 2022-2023.
2. Την ενίσχυση στους συνταξιούχους που δεν θα πάρουν αύξηση από την 1/1/2024 λόγω προσωπικής διαφοράς την έχει εξαγγείλει ο πρωθυπουργός και θα δοθεί. Ομως το ποσό αναμένεται ότι θα είναι σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με την πρώτη ενίσχυση (σ.σ. είχαν διατεθεί από 200 έως 300 ευρώ σε 1,1 εκατ. συνταξιούχους). Ο λόγος είναι ότι και η αύξηση που θα γίνει από την 1/1/2024 στις συντάξεις θα είναι η μισή σε σχέση με τις αρχές του 2023 (περίπου 3%-3,5% έναντι 7,75% από 01/01/2023). Ανάλογα με τη μείωση του ποσοστού αύξησης θα γίνει και η μείωση της ενίσχυσης. Μένει επίσης να αποφασιστεί αν το ποσό θα βαρύνει δημοσιονομικά τον φετινό προϋπολογισμό ή αν η δαπάνη θα μετατεθεί για το 2024.
3. Οι παρεμβάσεις για τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος θα είναι απολύτως στοχευμένες και επικεντρωμένες στα ευάλωτα νοικοκυριά. Για το οικονομικό επιτελείο ο λογαριασμός του ρεύματος είναι προτεραιότητα, καθώς η δαπάνη είναι πιο ανελαστική ακόμη και από τη δαπάνη της διατροφής. Εξετάζονται διάφορα σενάρια, ενώ δεν είναι ξεκάθαρο αν θα υπάρξει δημοσιονομικό κόστος από τα τελικά μέτρα που θα αποφασιστούν.
4. Το αν θα επεκταθεί το market pass μέχρι το τέλος του χρόνου, θα εξαρτηθεί και από την πορεία των τροφίμων το φθινόπωρο, αλλά και από τα δημοσιονομικά περιθώρια. Θεωρείται πολύ δύσκολο να υπάρξουν σχετικές ανακοινώσεις στη ΔΕΘ καθώς δεν θα έχει καν καταβληθεί η ενίσχυση για το τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου.
5. Εκτακτη ενίσχυση σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, όπως τα άτομα με αναπηρία ή οι δικαιούχοι του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, δεν αναμένεται να υπάρξει καθώς έχει δρομολογηθεί η αύξηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος κατά 8% από τις αρχές του χρόνου, ενώ στα αναπηρικά επιδόματα έχει ήδη γίνει αύξηση 8%.
- Κάμαλα Χάρις: Αποδέχομαι την ήττα, ελπίζω να μην μπαίνουμε σε μια σκοτεινή εποχή
- Γερμανία: Kαταρρέει ο κυβερνητικός συνασπισμός – Ο Σολτς καρατόμησε τον Λίντνερ από το υπουργείο Οικονομικών
- Ντόναλντ Τραμπ: Τους “πήρε τα σώβρακα”!
- Η Κάμαλα Χάρις τηλεφώνησε στον Τραμπ- Παραδέχθηκε την ήττα της και τον συνεχάρη, στις 23:00 θα μιλήσει δημόσια
- Ρέινολντς και Τζάκμαν: Νέα συνεργασία στα σκαριά εκτός Marvel