Η πείνα επιστρέφει στην Ελλάδα του 21ου αιώνα – Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ

Το “φάντασμα” της πείνας επιστρέφει στην Ελλάδα του 21ου αιώνα καθώς πρόβλημα επάρκειας τροφής αντιμετωπίζουν περίπου 700.000 Έλληνες, όπως προκύπτει από την έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της εύρεσης συγκριτικών στατιστικών για την κατανομή του εισοδήματος και τον κοινωνικό αποκλεισμό, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Την ίδια στιγμή ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) του μηνός Σεπτεμβρίου 2023 αυξήθηκε κατά 9,4% στην ομάδα Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ψωμί και δημητριακά, κρέατα (γενικά), ψάρια (γενικά), γαλακτοκομικά και αυγά, έλαια και λίπη, φρούτα (γενικά), λαχανικά (γενικά), ζάχαρη-σοκολάτες-γλυκά-παγωτά, λοιπά τρόφιμα, καφέ-κακάο-τσάι, μεταλλικό νερό-αναψυκτικά-χυμούς φρούτων.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας έτους 2022, το 6,6% του πληθυσμού ή 700.000 άτομα δήλωσε ότι αντιμετώπισε μέτρια ή σοβαρή ανεπάρκεια τροφής. Το ποσοστό είναι αυξημένο σε σχέση με το 2021, που ήταν στο 6%.

Επίσης, το 1,5% του πληθυσμού δήλωσε ότι αντιμετώπισε μόνο σοβαρή ανεπάρκεια τροφής (σύμφωνα με την παγκόσμια τυπική κλίμακα FIES).

Τα ποσοστά για τη μέτρια ή σοβαρή ανεπάρκεια τροφής κατά τα προηγούμενα έτη ήταν 6,0% το 2021, 6,1% το 2020 και 8,0% το 2019, ενώ για τη σοβαρή ανεπάρκεια τροφής ήταν, αντίστοιχα, 1,5%, 1,6% και 1,5%.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2022, αλλά αφορά στο έτος 2021. Ωστόσο την τελευταία διετία, η κατάσταση επιδεινώθηκε επιπλέον λόγω της τεράστιας ακρίβειας που μαστίζει τα νοικοκυριά, που σημαίνει ότι η επόμενη έρευνα θα είναι πιο ανησυχητική.

Όπως διευκρινίζει η ΕΛΣΤΑΤ, ένα νοικοκυριό θεωρείται ότι έχει μέτρια ή σοβαρή ανεπάρκεια τροφής όταν τουλάχιστον ένα μέλος του νοικοκυριού δήλωσε ότι, κατά τη διάρκεια των 12 προηγούμενων μηνών πριν τη διενέργεια της έρευνας, αναγκάστηκε να παραλείψει ένα γεύμα, έφαγε λιγότερο από όσο θεωρούσε ότι είχε ανάγκη, έμεινε χωρίς τροφή, πεινούσε αλλά δεν έφαγε, πέρασε μια ολόκληρη ημέρα χωρίς τροφή, λόγω έλλειψης χρημάτων ή άλλων πόρων.

Ακόμη, ένα νοικοκυριό θεωρείται ότι έχει σοβαρή ανεπάρκεια τροφής, όταν τουλάχιστον ένα μέλος του νοικοκυριού δήλωσε ότι, κατά τη διάρκεια των 12 προηγούμενων μηνών πριν τη διενέργεια της έρευνας, πέρασε μια ολόκληρη ημέρα χωρίς τροφή λόγω έλλειψης χρημάτων ή άλλων πόρων.

Όπως διευκρινίζει η ΕΛΣΤΑΤ, συμπεριέλαβε στην Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών, από το 2019, οκτώ ερωτήματα τα οποία πρότεινε ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας για την κατάρτιση του δείκτη 2.1.2 του στόχου 2 της βιώσιμης ανάπτυξης (εξάλειψη πείνας έως το 2030), ο οποίος αφορά στον επιπολασμό της μέτριας ή σοβαρής ανεπάρκειας τροφής.

Τα ερωτήματα της ενότητας αυτής αναφέρονται στην περίοδο των 12 προηγούμενων μηνών, πριν τη διενέργεια της έρευνας, και έχουν σκοπό να αποτυπώσουν τη δυνατότητα ή μη παροχής, στο σύνολο των μελών του νοικοκυριού, επαρκούς ποσότητας κατάλληλης τροφής, προκειμένου να εξασφαλίζονται για κάθε μέλος οι διατροφικές προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για υγιή διαβίωση.

Μερικά από τα ερωτήματα που υποβάλει η ΕΛΣΤΑΤ στους ερωτώμενους, στο πλαίσιο της έρευνας, είναι τα ακόλουθα:

Ανησυχία: εσείς ή κάποιο/α άλλο/α μέλος/η του νοικοκυριού σας ανησυχήσατε ότι δεν θα είχατε αρκετή τροφή για να καλύψετε τις ανάγκες σας; Το ερώτημα αναφέρεται σε κατάσταση κατά την οποία υπάρχει στεναχώρια, αγωνία, άγχος, φόβος, ανησυχία ότι δεν θα υπάρχει επαρκής ποσότητα τροφής ή η τροφή θα τελειώσει λόγω έλλειψης χρημάτων ή άλλων πόρων.
Υγιεινή τροφή: εσείς ή κάποιο/α άλλο/α μέλος/η του νοικοκυριού σας δεν είχατε τη δυνατότητα να φάτε υγιεινή και θρεπτική τροφή; Το ερώτημα καταγράφει τις περιπτώσεις που το νοικοκυριό δεν είχε τη δυνατότητα να παρέχει έστω και σε ένα μέλος του τροφή την οποία θεωρεί κατάλληλη και θρεπτική, υγιεινή, ικανή να παρέχει μια ωφέλιμη και ισορροπημένη διατροφή. Η απάντηση εξαρτάται από την υποκειμενική γνώμη του νοικοκυριού σχετικά με το τι θεωρείται θρεπτική και υγιεινή τροφή και αναφέρεται στη ποιότητα της διατροφής και όχι στην ποσότητα της τροφής.
Ορισμένα είδη τροφίμων: εσείς ή κάποιο/α άλλο/α μέλος/η του νοικοκυριού σας φάγατε μόνο μερικά είδη τροφών; Ενδιαφέρει να καταγραφεί η περίπτωση κατά την οποία έστω και ένα μέλος του νοικοκυριού αναγκάστηκε να καταναλώσει περιορισμένη ποικιλία τροφών, να καταναλώνει την ίδια τροφή ή απλώς περιορισμένο αριθμό τροφών καθημερινά. Εναλλακτικές φράσεις για να γίνει κατανοητή η ερώτηση θα μπορούσαν να είναι: – Καταναλώσατε γεύματα περιορισμένης ποικιλίας τροφών; – Καταναλώσατε την ίδια τροφή ή απλώς περιορισμένο αριθμό τροφών καθημερινά; – Ήσασταν αναγκασμένοι να καταναλώσετε περιορισμένη ποικιλία τροφών; – Ήσασταν αναγκασμένοι να καταναλώνετε την ίδια τροφή καθημερινά; – Ήσασταν αναγκασμένοι να καταναλώνετε μόνο λίγα τρόφιμα;
Παράλειψη γευμάτων: εσείς ή κάποιο/α άλλο/α μέλος/η του νοικοκυριού σας αναγκαστήκατε να παραλείψετε ένα γεύμα; Το ερώτημα ερευνά την περίπτωση που έστω και ένα μέλος του νοικοκυριού αναγκάστηκε να παραλείψει ένα βασικό γεύμα π.χ. πρωϊνό, μεσημεριανό, δείπνο, το οποίο υπό κανονικές συνθήκες θα είχε καταναλώσει. Η συγκεκριμένη ερώτηση αναφέρεται στην πιθανή ανεπαρκή ποσότητα τροφής.
Λιγότερη ποσότητα τροφής: εσείς ή κάποιο/α άλλο/α μέλος/η του νοικοκυριού σας φάγατε λιγότερο από όσο θεωρούσατε ότι είχατε ανάγκη; Το ερώτημα ερευνά την περίπτωση που έστω και ένα μέλος του νοικοκυριού έφαγε λιγότερο από όσο θεωρούσε αναγκαίο, ακόμα και αν δεν παρέλειψε κάποιο γεύμα. Η απάντηση εξαρτάται από την υποκειμενική γνώμη του νοικοκυριού για την αναγκαία ποσότητα τροφής. Αναφέρεται στην ποσότητα της τροφής που καταναλώθηκε και όχι στην ποιότητα της διατροφής, ενώ ταυτόχρονα δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένη διατροφή με στόχο την απώλεια βάρους ή για θρησκευτικούς λόγους ή λόγους υγείας.
Χωρίς τροφή: το νοικοκυριό σας έμεινε χωρίς τροφή; Το ερώτημα καταγράφει τυχόν εμπειρίες έλλειψης τροφής για το σύνολο των μελών του νοικοκυριού λόγω έλλειψης χρημάτων, άλλων πόρων ή οποιουδήποτε άλλου τρόπου να βρουν τροφή.
Πείνα: εσείς ή κάποιο/α άλλο/α μέλος/η του νοικοκυριού σας πεινούσατε αλλά δεν φάγατε; 6 Το ερώτημα καταγράφει την περίπτωση που έστω και ένα μέλος του νοικοκυριού βίωσε κατάσταση πείνας. Δεν αναφέρεται σε περιπτώσεις ειδικής διατροφής για απώλεια βάρους ή για θρησκευτικούς λόγους ή λόγους υγείας.
Ολόκληρη ημέρα χωρίς τροφή: εσείς ή κάποιο/α άλλο/α μέλος/η του νοικοκυριού σας περάσατε μια ολόκληρη ημέρα χωρίς τροφή; εσείς ή κάποιο/α άλλο/α μέλος/η του νοικοκυριού σας περάσατε μια ολόκληρη ημέρα χωρίς τροφή; Το ερώτημα αυτό καταγράφει πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις και συγκεκριμένα την απουσία λήψης τροφής για ολόκληρη μέρα (ασιτία). Δεν αναφέρεται σε περιπτώσεις ειδικής διατροφής για απώλεια βάρους ή για θρησκευτικούς λόγους ή λόγους υγείας.

Στο μεταξύ η εξέλιξη του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) του μηνός Σεπτεμβρίου 2023 (έτος αναφοράς 2020=100,0) έχει ως εξής:

Από τη σύγκριση του Γενικού ΔΤΚ του μηνός Σεπτεμβρίου 2023 με τον αντίστοιχο Δείκτη του Σεπτεμβρίου 2022 προέκυψε αύξηση 1,6% έναντι αύξησης 12,0% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2022 με το 2021.

Ο Γενικός ΔΤΚ κατά τον μήνα Σεπτέμβριο 2023, σε σύγκριση με τον Αύγουστο 2023 παρουσίασε αύξηση 1,8%, έναντι αύξησης 2,9% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του προηγούμενου έτους.

Ο μέσος ΔΤΚ του δωδεκαμήνου Οκτωβρίου 2022 – Σεπτεμβρίου 2023, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο Δείκτη του δωδεκαμήνου Οκτωβρίου 2021 – Σεπτεμβρίου 2022, παρουσίασε αύξηση 4,7% έναντι αύξησης 8,7% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του δωδεκαμήνου Οκτωβρίου 2021 – Σεπτεμβρίου 2022 με το δωδεκάμηνο Οκτωβρίου 2020 – Σεπτεμβρίου 2021.

Η αύξηση του Γενικού ΔΤΚ κατά 1,6% τον μήνα Σεπτέμβριο 2023, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο Δείκτη του Σεπτεμβρίου 2022, προήλθε κυρίως από τις μεταβολές στις ακόλουθες ομάδες αγαθών και υπηρεσιών:

1. Από τις αυξήσεις των δεικτών κατά:

• 9,4% στην ομάδα Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ψωμί και δημητριακά, κρέατα (γενικά), ψάρια (γενικά), γαλακτοκομικά και αυγά, έλαια και λίπη, φρούτα (γενικά), λαχανικά (γενικά), ζάχαρη-σοκολάτες-γλυκά-παγωτά, λοιπά τρόφιμα, καφέ-κακάο-τσάι, μεταλλικό νερό-αναψυκτικά-χυμούς φρούτων.
• 2,5% στην ομάδα Αλκοολούχα ποτά και καπνός, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών στα αλκοολούχα ποτά (μη σερβιριζόμενα).
• 6,2% στην ομάδα Ένδυση και υπόδηση, λόγω αύξησης των τιμών στα είδη ένδυσης και υπόδησης.
• 3,7% στην ομάδα Διαρκή αγαθά-Είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: οικιακές συσκευές και επισκευές, υαλικά-επιτραπέζια σκεύη και σκεύη οικιακής χρήσης, είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού, οικιακές υπηρεσίες.
• 5,6% στην ομάδα Υγεία, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: φαρμακευτικά προϊόντα, ιατρικές-οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες, νοσοκομειακή περίθαλψη.
• 3,0% στην ομάδα Μεταφορές, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: καινούργια αυτοκίνητα, μεταχειρισμένα αυτοκίνητα, ανταλλακτικά και αξεσουάρ αυτοκινήτου, καύσιμα και λιπαντικά, συντήρηση και επισκευή εξοπλισμού προσωπικής μεταφοράς, εισιτήρια μεταφοράς επιβατών με αεροπλάνο.
• 3,1% στην ομάδα Αναψυχή-Πολιτιστικές δραστηριότητες, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: διαρκή αγαθά αναψυχής και πολιτισμού, μικρά είδη αναψυχής-άνθη-κατοικίδια ζώα, κινηματογράφους-θέατρα, πακέτο διακοπών.
• 3,0% στην ομάδα Εκπαίδευση, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: δίδακτρα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, δίδακτρα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• 4,8% στην ομάδα Ξενοδοχεία-Καφέ-Εστιατόρια, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών στα εστιατόρια-ζαχαροπλαστεία-καφενεία-κυλικεία.
• 2,4% στην ομάδα Άλλα αγαθά και υπηρεσίες, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: κομμωτήρια και καταστήματα προσωπικής φροντίδας, άλλα είδη ατομικής φροντίδας, ασφάλιστρα υγείας, ασφάλιστρα οχημάτων.

2. Από τη μείωση του δείκτη κατά:
• 15,0% στην ομάδα Στέγαση, λόγω μείωσης κυρίως των τιμών σε: ηλεκτρισμό, φυσικό αέριο, πετρέλαιο θέρμανσης. Μέρος της μείωσης αυτής αντισταθμίστηκε από την αύξηση κυρίως των τιμών σε: ενοίκια κατοικιών, επισκευή και συντήρηση κατοικίας, στερεά καύσιμα.
• 3,1% στην ομάδα Επικοινωνίες, λόγω μείωσης κυρίως των τιμών στις τηλεφωνικές υπηρεσίες

Στο 2,4% ο εναρμονισμένος πληθωρισμός

Η εξέλιξη του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) του μηνός Σεπτεμβρίου 2023 (έτος αναφοράς 2015=100,0) έχει ως εξής:

Ο ΕνΔΤΚ του μηνός Σεπτεμβρίου 2023, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο Δείκτη του Σεπτεμβρίου 2022, παρουσίασε αύξηση 2,4% έναντι αύξησης 12,1% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2022 με το 2021.

Η πείνα επιστρέφει στην Ελλάδα του 21ου αιώνα – Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ

Στο 2,4% ο εναρμονισμένος πληθωρισμός

Ο Μικρός Πρίγκηπας στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης