Χαράλαμπος Παπασωτηρίου / Η στρατηγική της Χαμάς και του Ισραήλ

Υπάρχει μια προδιάθεση να αντιμετωπίζονται οι ισλαμιστές τρομοκράτες ως φανατισμένοι που προσφεύγουν στην τυφλή βία και αποκρουστικές αγριότητες ως αυτοσκοπό. Ωστόσο το 2004 η Aλ Κάιντα του Ιράκ, που αργότερα μετονομάστηκε σε ISIS, ανέβασε στο διαδίκτυο ένα εγχειρίδιο με τίτλο Η διαχείριση της αγριότητας, που εξηγούσε πως αποτρόπαιες πράξεις βιαιότητας μπορούσαν να προκαλέσουν τις επιθυμητές από αυτήν εξελίξεις. Η Χαμάς με τις επιθέσεις της 7^ης Οκτωβρίου έδειξε ότι έμαθε από τα πρότυπα του ISIS.

Του Χαράλαμπου Παπασωτηρίου*

Δύο ήταν οι σκοποί της Χαμάς με τις αποκρουστικές επιθέσεις της. Πρώτον, επιδιώκει να διακόψει την τάση ολοένα και περισσότερων αραβικών κρατών να αναγνωρίζουν το Ισραήλ και να συνεργάζονται μαζί του είτε για οικονομικά οφέλη είτε για να περιορίσουν γεωπολιτικά την επιρροή του Ιράν.

Δεύτερον, η Χαμάς επιδίωξε να παρασύρει τους Ισραηλινούς υπό την επιρροή της δικαιολογημένης οργής τους να επιτεθούν μαζικά στη Λωρίδα της Γάζας και να προκαλέσουν αιματοχυσία μεγάλης κλίμακας, ώστε να προκαλέσουν την είσοδο της Χεσμπολάχ και άλλων παραγόντων στον πόλεμο.

Το ιδανικό για την Χαμάς θα ήταν να ενεργοποιηθεί στο πλευρό της ολόκληρο το σιιτικό τόξο, που ξεκινάει από το Ιράν και συμπεριλαμβάνει κάποιες – όχι όλες – τις σιιτικές πολιτοφυλακές του Ιράκ, το καθεστώς Ασάντ στη Συρία και τη Χεσμπολάχ στον νότιο Λίβανο. Η Χαμάς βέβαια είναι σουνιτική, έχει ωστόσο υποστηριχθεί από το σιιτικό Ιράν χάριν της κοινής έχθρας τους προς το Ισραήλ. Δυνητικά θα μπορούσε έτσι το Ισραήλ να βρεθεί σε πόλεμο με τη Χαμάς στον Νότο, τη Χεζμπολάχ στον Βορρά και ιρανικές δυνάμεις στα σύνορά του με τη Συρία.

Για να αποτρέψουν οι ΗΠΑ μια τέτοια διεύρυνση της σύρραξης, έσπευσαν να συγκεντρώσουν δυνάμεις δύο αεροπλανοφόρων και των συνοδευτικών αεροναυτικών μονάδων στην περιοχή. Παράλληλα πίεσαν το Ισραήλ να μην εισβάλει μαζικά στη Λωρίδα της Γάζας. Ο πρόεδρος Μπάιντεν χαρακτηριστικά δήλωσε ότι οι ΗΠΑ έσφαλαν μετά τη 11^η Σεπτεμβρίου με την υπερβολική αντίδρασή τους εισβάλοντας στο Ιράκ και ότι το Ισραήλ θα έπρεπε να αποφύγει κάτι ανάλογο.

Προς το παρόν το Ισραήλ έχει συγκρατηθεί εξαπολύοντας μόνο αεροπορικές επιθέσεις σε στόχους της Χαμάς και περιορισμένες χερσαίες επιδρομές. Δίνει έμφαση στη συλλογή πληροφοριών, ώστε να πλήττει τη Χαμάς με ακρίβεια και να περιορίζει τις απώλειες αμάχων. Η Χαμάς βέβαια φροντίζει να χρησιμοποιεί τον άμαχο πληθυσμό ως ασπίδα για να προκαλέσουν οι έστω και περιορισμένες επιχειρήσεις του Ισραήλ σημαντικές απώλειες αμάχων. Στο εσωτερικό του Ισραήλ πάντως υπάρχει πίεση για κάτι πιο αποφασιστικό.

Η κατάσταση περιπλέκεται από το γεγονός ότι η Ρωσία τάχθηκε ανοιχτά υπέρ του Ιράν και η Τουρκία υπέρ της Χαμάς. Η στάση των αραβικών κρατών θα εξαρτηθεί από την κοινή γνώμη τους, που με τη σειρά της θα ξεσηκωθεί εφόσον το Ισραήλ εισβάλει μαζικά στη Λωρίδα της Γάζας και κλιμακώσει απότομα τις απώλειες αμάχων. Η Ελλάδα πάντως ενδέχεται να είναι σε θέση να συμβάλει σε μεταγενέστερο στάδιο σε μια εκτόνωση της περιφερειακής έντασης, καθώς θεωρείται αξιόπιστος συνομιλητής τόσο στο Ισραήλ όσο και στα περισσότερα αραβικά κράτη, τα οποία με εξαίρεση το Κατάρ δεν είναι φιλικά προς τη Χαμάς.

*Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου είναι καθηγητής διεθνών σχέσεων και στρατηγικής στο Πάντειο και πρόεδρος του ΕΣ του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ)

Χαράλαμπος Παπασωτηρίου / Η στρατηγική της Χαμάς και του Ισραήλ

Τα μεγάλα γεγονότα του 2024 / Η χρονιά μέσα από το φακό του Associated Press