Παγκόσμια Τράπεζα: Το πετρέλαιο μπορεί να εκτοξευτεί στα 157 δολάρια

Η Παγκόσμια Τράπεζα ανέφερε σήμερα ότι αναμένει οι παγκόσμιες τιμές πετρελαίου να διαμορφωθούν κατά μέσο όρο στα 90 δολάρια το βαρέλι το τέταρτο τρίμηνο και να υποχωρήσουν στα 81 δολάρια κατά μέσο όρο την επόμενη χρονιά καθώς η επιβράδυνση της ανάπτυξης περιορίζει τη ζήτηση αλλά προειδοποίησε ότι η κλιμάκωση της τελευταίας σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή μπορεί να οδηγήσει τις τιμές σημαντικά υψηλότερα.

Στη τελευταία έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για τις προοπτικές στις αγορές εμπορευμάτων σημειώνεται ότι οι τιμές του πετρελαίου έχουν αυξηθεί μόνο κατά 6% περίπου από την αρχή του πολέμου Ισράηλ-Χαμάς, ενώ οι τιμές των αγροτικών εμπορευμάτων, των περισσότερων μετάλλων και άλλων πρώτων υλών «έχουν μεταβληθεί ελάχιστα».

Τρία σενάρια κινδύνων
Η έκθεση επισημαίνει τρία σενάρια κινδύνων με βάση ιστορικά γεγονότα που αφορούν περιφερειακές συγκρούσεις από τη δεκαετία του 1970, με αυξανόμενη σοβαρότητα και επιπτώσεις.

Το σενάριο «μικρής αναταραχής», που αντιστοιχεί σε μείωση στην παραγωγή πετρελαίου που παρατηρήθηκε κατά τον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη κατά 500.000 έως 2 εκατ. βαρέλια την ημέρα, θα οδηγήσει τις τιμές του πετρελαίου σε εύρος 93 δολαρίων έως 102 δολαρίων το βαρέλι το τέταρτο τρίμηνο, ανέφερε η τράπεζα.

Το σενάριο «μέτριας αναταραχής» – που αντιστοιχεί σε γενικές γραμμές στον πόλεμο του Ιράκ το 2003– θα οδηγήσει σε μείωση των παγκόσμιων προμηθειών πετρελαίου κατά 3 εκατ. έως 5 εκατ. βαρέλια την ημέρα, οδηγώντας τις τιμές μεταξύ 109 και 121 δολαρίων ανά βαρέλι.

Το σενάριο «μεγάλης αναταραχής» της Παγκόσμιας Τράπεζας θυμίζει τον αντίκτυπο του αραβικού εμπάργκο πετρελαίου το 1973, μειώνοντας την παγκόσμια παροχή πετρελαίου κατά 6 εκατ. έως 8 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Αυτό αρχικά θα οδηγήσει τις τιμές ανοδικά στα 140 έως τα 157 δολάρια το βαρέλι, σημειώνοντας αύξηση έως 75%.

Αυξήσεις και στα τρόφιμα
«Οι υψηλότερες τιμές πετρελαίου, εάν διατηρηθούν, αναπόφευκτα θα σημαίνουν υψηλότερες τιμές τροφίμων», δήλωσε ο Αϊχάν Κόσε, αναπληρωτής επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζα. «Εάν υπάρξει ένα σοβαρό σοκ στις τιμές πετρελαίου, αυτό θα οδηγήσει ανοδικά τον πληθωρισμό των τιμών τροφίμων που έχει ήδη αυξηθεί σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες».

Τι συμβαίνει σήμερα

Σε τροχιά νέας σημαντικής πτώσης βρίσκονται οι τιμές του πετρελαίου, κόντρα στις προβλέψεις που το ήθελαν να σκαρφαλώνει προς τα 100 δολάρια το βαρέλι όσο θα εξελίσσεται ο πόλεμος ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς, αλλά και θα υπάρχουν φόβοι για μία περιφερειακή σύρραξη.

Το αργό τύπου μπρεντ κατέγραψε πτώση 3% το βαρέλι την περασμένη Παρασκευή και σήμερα, Δευτέρα, συνεχίζει την πτώση του κατά 1,37% στα 89 δολάρια το βαρέλι. Ανάλογες είναι οι απώλειες για το αμερικανικό ελαφρύ αργό (West Texas Intermediate), με την τιμή του να διαμορφώνεται στα 84 δολάρια το βαρέλι.

Τι φέρνει όμως την πτώση; Σύμφωνα με traders η αγορά αντιμετωπίζει ουσιαστικά με ανακούφιση το γεγονός ότι ενώ το Ισραήλ έχει εισβάλει με στρατεύματα και τανκς στη βόρεια Λωρίδα της Γάζας ως αντίποινα για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, ακολουθεί μία προσεχτική προσέγγιση. Προχωράει δηλαδή σε σταδιακές, στοχευμένες χερσαίες επιχειρήσεις και όχι απευθείας σε μία ευρείας κλίμακας εισβολή.

Δεν πρέπει να αποκλείεται μία ανατροπή

Αυτό δεν σημαίνει ότι τα πράγματα στην αγορά πετρελαίου θα παραμείνουν ήσυχα. Πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς θα αντιδράσουν οι άλλοι παίχτες στην περιοχή. Ήδη κράτη του αραβικού κόσμου (και όχι μόνο) έχουν αρχίσει να εγκαλούν το Ισραήλ για δυσανάλογα σκληρή απάντηση στις επιθέσεις της Χαμάς, που οδηγεί στη συλλογική τιμωρία των Παλαιστινίων.

Θα πρέπει ωστόσο να πούμε ότι Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιορδανία, ακόμη και εάν ασκούν κριτική δεν δείχνουν καμία πρόθεση να εμπλακούν στον πόλεμο ούτε σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιήσουν το «όπλο» του εμπάργκο πετρελαίου.

Το Ιράν, η μεγάλη απειλή

Αυτό το τελευταίο είναι κάτι που ζητάει το Ιράν. Και η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει τίποτα που να ανησυχεί περισσότερο όχι μόνο τις αγορές, αλλά και τη διεθνή κοινότητα, είναι η στάση της Τεχεράνης. Ήδη οι επιθέσεις Χεζμπολάχ, Χούθι, εξτρεμιστικών οργανώσεων της Συρίας και του Ιράκ θεωρείται ότι γίνονται με εντολή Ιράν, το οποίο όμως έχει αποφύγει να εμπλακεί ευθέως στον πόλεμο. Από την πλευρά του και το Ισραήλ, ενώ υπογραμμίζει ότι δεν θα υπήρχε Χαμάς χωρίς το Ιράν (το οποίο τη χρηματοδοτεί και τη στηρίζει), είναι προσεκτικό. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, τόνισε ότι δεν έχει αποδείξεις απευθείας συμμετοχής της Τεχεράνης στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου.

Παρόλα αυτά η απειλή παραμένει. Χθες ο Ιρανός πρόεδρος διεμήνυσε ότι το Ισραήλ ξεπέρασε τις κόκκινες γραμμές και μπορεί να αναγκάσει τους πάντες να αναλάβουν δράση.

Οι ΗΠΑ, εν τω μεταξύ, βλέπουν επίσης «υψηλό κίνδυνο» διάχυσης, σύμφωνα με τον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας Τζέικ Σάλιβαν.

«Το Σαββατοκύριακο έδειξε ότι η ένοπλη σύγκρουση παραμένει περιορισμένη στο Ισραήλ και τη Γάζα – υπό αυτό το πρίσμα, το αργό φαινόταν υπερεκτιμημένο», εξήγησε στο Bloomberg η Βαντάνα Χάρι, ιδρύτρια της συμβουλευτικής εταιρείας Vanda Insights στη Σιγκαπούρη. Οι τιμές «πιθανώς θα συνεχίσουν να πέφτουν μέχρι το επόμενο γεγονός κινδύνου», είπε.

Ανάμεικτα μηνύματα πέρα από τη Μέση Ανατολή

Μακριά από τη Μέση Ανατολή, υπήρξαν ανάμεικτα σημάδια για την κατάσταση της φυσικής αγοράς. Στις ΗΠΑ, τα αποθέματα πετρελαίου που διατηρούνται στον βασικό κόμβο αποθήκευσης στην Οκλαχόμα, παραμένουν κοντά στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2014, αλλά μια άνευ προηγουμένου πληθώρα βενζίνης έχει συσσωρευτεί κατά μήκος της ακτής του Κόλπου.

Ανησυχία για τη θέρμανση του χειμώνα

Στο πλαίσιο αυτό, έντονος είναι ο προβληματισμός των καταναλωτών όσο οδεύουμε προς το χειμώνα σχετικά και με το κόστος του πετρελαίου θέρμανσης.

Φέτος το πετρέλαιο θέρμανσης έκανε πρεμιέρα στις 13 Οκτωβρίου κατά μέσο όρο πανελλαδικά στα 1,39 ευρώ το λίτρο ενώ η τιμή μειώθηκε ανά περίπτωση λόγω των εκπτώσεων που προχώρησαν ξεχωριστά, εταιρείες του κλάδου. Σημειώνεται πως το 2022 η τιμή εκκίνησης του πετρελαίου θέρμανσης είχε διαμορφωθεί στα 1,41 ευρώ το λίτρο ωστόσο στην ελάφρυνση των καταναλωτών είχε συμβάλει η επιδότηση των 25 λεπτών στην αντλία από πλευράς κυβέρνησης καθώς και η μείωση των 7,5 λεπτών από τα διυλιστήρια.

Την επόμενη εβδομάδα μετά την «πρεμιέρα», η μέση τιμή του πετρελαίου θέρμανσης διαμορφωνόταν στις 18 Οκτωβρίου 2023 στα 1,420 ευρώ το λίτρο ενώ στις 23 Οκτωβρίου στο 1,427 το λίτρο. Σε διάστημα δύο εβδομάδων δηλαδή, οι καταναλωτές που έκαναν τις παραγγελίες για τη θέρμανση του χειμώνα πλήρωσαν ακριβότερα σε σχέση με όσους έσπευσαν από τη πρώτη μέρα. Την ίδια στιγμή που οι καιρικές συνθήκες, στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, δεν προδιαθέτουν τους καταναλωτές ώστε μεριμνήσουν για τη θέρμανση του σπιτιού τους, η ανησυχία λόγω της έντασης στη Μέση Ανατολή οδηγεί ορισμένους στο να προχωρούν σε παραγγελίες για να γεμίσουν τις άδειες δεξαμενές τους, όπως παρατηρούν στελέχη της αγοράς καυσίμων.

Πέραν όμως της επιβάρυνσης των οδηγών από την τιμή της βενζίνης και των καταναλωτών για τη θέρμανση του χειμώνα, ανησυχία επικρατεί τόσο σχετικά και με τα προϊόντα που παράγονται από πετρέλαιο καθώς η άνοδος των καυσίμων έχει επιπτώσεις τόσο στη διαμόρφωση των τιμών τους, όσο στο μεταφορικό κόστος που επίσης επιφέρει αύξηση των τιμών.