Διεθνής Έκθεση: Η δημοκρατία σε κρίση παγκοσμίως

Άνοδο παγκοσμίως εμφανίζουν οι αυταρχικές τάσεις και οι παραβιάσεις δημοκρατικών θεσμών και δικαιωμάτων, σύμφωνα με την έκθεση της IDEA. Η Ελλάδα έχασε τρεις θέσεις στην κατάταξη της στην κατηγορία του κράτος δικαίου (41η από 38η) και δύο θέσεις στα δικαιώματα (26η από 24η).

Τα θεμέλια της δημοκρατίας κλονίζονται καθώς ενισχύονται τα αυταρχικά καθεστώτα σε όλη την υφήλιο, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη 2 Νοεμβρίου.

Η απολυταρχική άσκηση της εξουσίας από νυν και πρώην ηγέτες, μεταξύ των οποίων ο Ούγγρος Βίκτορ Όρμπαν, ο Αμερικανός Ντόναλντ Τραμπ και ο Τούρκος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει συμβάλλει στην παρακμπή που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, τονίζει η έκθεση για την κατάσταση της δημοκρατίας του Διεθνούς Ινστιτούτου για τη Δημοκρατία και την Εκλογική Βοήθεια (IDEA).

Για την χώρα μας αναφέρεται ότι έχει βιώσει μια πενταετή παρακμή στην Ελευθερία της Έκφρασης, ενώ αντιμετωπίζει ένα εκτεταμένο σκάνδαλο παρακολουθήσεων, το οποίο ενέπλεξε τόσο την κυβέρνηση όσο και την ΕΥΠ σε εξωνομικές παραβιάσεις και παρακολούθηση δημοσιογράφων.

«Στην Ουγγαρία, την Πολωνία, την Τουρκία, τη Σλοβακία, το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, για να αναφέρουμε μερικά από τα πιο οικεία παραδείγματα, ηγέτες οι οποίοι ισχυρίζονται ότι μιλούν εκ μέρους και με τη νομιμοποίηση του λαού έχουν διαβρώσει τις δημοκρατικές νόρμες» τονίζεται στην έκθεση του διεθνούς παρατηρητηρίου με έδρα τη Στοκχόλμη.

Όπως μεταδίδει το Politico, αυτή είναι η έκτη διαδοχική χρονιά στην οποία οι χώρες στις οποίες καταγράφεται επιδείνωση στις δημοκρατικές επιδόσεις είναι περισσότερες από τις υπόλοιπες, η μεγαλύτερη περίοδος δημοκρατικής παρακμής από τότε που ξεκίνησε η καταγραφή των στοιχείων το 1975.

Η έκθεση στηρίζει την ανάλυσή της σε 173 χώρες, χρησιμοποιώντας 17 διαφορετικές μετρήσεις για τον προσδιορισμό της κατάταξης, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών ελευθεριών, της δικαστικής ανεξαρτησίας και του κράτους δικαίου.

Η Ευρώπη βρίσκεται στην κορυφή ως η περιοχή με τις υψηλότερες επιδόσεις στον κόσμο, αλλά η κατάσταση δεν είναι ίδια σε όλη την ήπειρο.

Η δημοκρατία στην Ευρώπη, τόσο εντός όσο και εκτός των 27 κρατών μελών της ΕΕ, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις νομοθετικές και μη νομοθετικές πρωτοβουλίες της ΕΕ, πολλές από τις οποίες στοχεύουν στην υπεράσπιση και την προώθηση των δημοκρατικών αξιών.

Ωστόσο, η ΕΕ παρουσιάζει σοβαρά ζητήματα, σύμφωνα με την έκθεση. Το σκάνδαλο διαφθοράς «Qatargate» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει συγκλονίσει την ΕΕ και έχει οδηγήσει σε μεταρρυθμίσεις, οι οποίες εκκρεμούν καθώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προετοιμάζεται για τις εκλογές του 2024.

Ειδικότερα, αν και η Ευρώπη παραμένει η περιοχή με τις ισχυρότερες επιδόσεις στους Δείκτες δημοκρατίας, υπήρξε ανησυχητική επιδείνωση σε ορισμένες από τις μακροχρόνιες υψηλές επιδόσεις της περιοχής.

Ορισμένες από αυτές τις δημοκρατίες έχουν υποχωρήσει σε διάφορους δείκτες τα τελευταία πέντε χρόνια, συμπεριλαμβανομένης ακόμα και της Γερμανίας, όπου οι αξιόπιστες εκλογές έχουν αμαυρωθεί από προκλήσεις όπως η αδύναμη εποπτεία και τα οικονομικά ζητήματα των προεκλογικών εκστρατειών.

Στην Αυστρία, το Κράτος Δικαίου και οι Πολιτικές Ελευθερίες σημείωσαν πτώση λόγω της κατάχρησης δημόσιων πόρων, ενώ σημειώθηκε επιδείνωση της Ελευθερίας της Έκφρασης και της Ελευθερίας του Τύπου μετά τις προσπάθειες της προηγούμενης κυβέρνησης να ασκήσει επιρροή στα μέσα ενημέρωσης.

Περιορισμένη ικανότητα της ΕΕ να ασκεί πιο άμεση επιρροή στη (μη) δημοκρατική τροχιά των κρατών μελών του.

Το 2022, σημειώθηκε επιδείνωση στα αποτελέσματα των μακροχρόνιων και ισχυρών δημοκρατιών, όπως η Αυστρία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Πορτογαλία και το Ην. Βασίλειο. Οι μειώσεις έχουν επηρεάσει ορισμένους δείκτες, με τους πιο συνηθισμένους να είναι το κράτος δικαίου (ειδικά η προβλέψιμη επιβολή) και η ελευθερία του Τύπου. Αν και αυτές οι χώρες απολαμβάνουν υψηλών επιδόσεων στους περισσότερους δείκτες, οι πτώσεις υπογραμμίζουν τη σημασία της συνεχούς επαγρύπνησης στη δημοκρατία που προστατεύει το μέλλον, σύμφωνα με την έκθεση.

Πολλές χώρες βρίσκονται ανάμεσα στους δύο πόλους των υψηλών επιδόσεων -αλλά μέτρια πτώση- κρατών της Βόρειας και Δυτικής Ευρώπης και των εδραιωμένων μη δημοκρατιών της Ευρώπης.

Η Ελλάδα έχασε τρεις θέσεις στην κατάταξη της στην κατηγορία του κράτος δικαίου (41η από 38η) και δύο θέσεις στα δικαιώματα (26η από 24η). Αντίθετα, ανέβηκε μια θέση στην κατηγορία της συμμετοχής (33η από 34η) και της εκπροσώπησης (17η από 18η).

Οι πιο προβληματικές χώρες

Σύμφωνα με το IDEA η πιο μη δημοκρατική ομάδα κρατών είναι οι Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία, Ρωσία και Τουρκία οι οποίες έχουν απομακρυνθεί από την υπόλοιπη Ευρώπη, σημειώνοντας απόδοση πολύ κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στους περισσότερους δείκτες δημοκρατίας.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν συναντά τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ κατά τη διάρκεια της Συνόδου του Συμβουλίου Αρχηγών Κρατών του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών στην Αστάνα του Καζακστάν, 3 Νοεμβρίου 2023.

Η Λευκορωσία, όπου ο Πρόεδρος Αλεξάντερ Λουκασένκο μέχρι πρόσφατα αποκαλούνταν συνήθως ως «ο τελευταίος δικτάτορας της Ευρώπης», μαζί με το Αζερμπαϊτζάν, τη Ρωσία και την Τουρκία, έχει απομακρυνθεί ακόμη περισσότερο από την περιφερειακή τάση, προμηνύοντας πιθανώς την επιστροφή των μη δημοκρατικών πολιτικών μπλοκ στο ήπειρο.

Στη Γεωργία, ο υψηλός πληθωρισμός και η σημαντική ρωσική μετανάστευση συμβαδίζουν με την αυξημένη πολιτική πόλωση. Οι μαζικές διαδηλώσεις εκεί ανάγκασαν το κυβερνών κόμμα να αποσύρει έναν αμφιλεγόμενο νόμο για τους «ξένους πράκτορες», ο οποίος αποτελούσε άμεση απειλή για τα ΜΜΕ και την κοινωνία των πολιτών.

Η αβεβαιότητα στα Δυτικά Βαλκάνια συνεχίστηκε, ιδιαίτερα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου ο Μίλοραντ Ντόντικ, ο Σερβοβόσνιος ηγέτης της Δημοκρατίας Σέρπσκα και πιστός του Πούτιν, προχώρησε σε αποσχιστικές απειλές και αυτονομιστική ρητορική.

Διεθνής Έκθεση: Η δημοκρατία σε κρίση παγκοσμίως

Οι πιο προβληματικές χώρες

Τα μεγάλα γεγονότα του 2024 / Η χρονιά μέσα από το φακό του Associated Press