ΑΝΤΡΕΑΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Οριζόντια επιδόματα, οριζόντια μέτρα, οριζόντιες μειώσεις, οριζόντιες αυξήσεις, οριζόντια τεκμήρια, οριζόντια φορολόγηση και τελικά: οριζόντια κοινωνική δυσαρέσκεια και οριζόντιες αποτυχίες στους στόχους που θέτουν αυτές οι… οριζοντιώσεις.
Πρόσφατο παράδειγμα ο νέος τρόπος φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών με επαναφορά του τεκμαρτού εισοδήματος και την “απαγόρευση” της δήλωσης εισοδήματος κάτω από 10.900 ετησίως είτε είσαι γιατρός είτε κουρέας είτε υπάλληλος με μπλοκάκι είτε εργοδότης είτε ντελιβεράς είτε υδραυλικός. Η αποθέωση δηλαδή της οριζοντίωσης.
Κάτι παρόμοιο είχε συμβεί με μια σειρά επιδόματα και “pass” στη διάρκεια της πανδημίας και όχι μόνο με πλούσιους, φτωχούς και πάμφτωχους να λαμβάνουν τα ίδια ποσά.
Γιατί ακολουθείται αυτή η (αποτυχημένη) πρακτική – όχι τώρα, αλλά σχεδόν πάντα από συστάσεως ελληνικού κράτους;
Μία πρώτη δικαιολογία: Γιατί είναι εύκολο! Δεν έχει ζόρισμα. Δεν θέλει ιδιαίτερη μελέτη, μία απλή πράξη είναι. “Πόσα μας λείπουν από το ταμείο λόγω φοροδιαφυγής; Τόσα! Ε, τόσα θα ζητήσουμε να πάρουμε από τους πολίτες!“. Και ιδού η νέα φορολογική ρύθμιση. Και αντίστοιχα: “Πόσα μας περισσεύουν στο κομπόδεμα; Τόσα! Ε, τόσα θα μοιράσουμε στους πολίτες!“. Και ιδού η επιδοματική πολιτική.
Το αποτέλεσμα; “Και η πίτα φαγωμένη και ο σκύλος νηστικός” για να αντιστρέψουμε τη γνωστή παροιμία. Μέχρι εξαντλήσεως των αποθεμάτων στα δημόσια ταμεία και των αντοχών της κοινωνίας.
Η δικαιολογία αυτή λογικά δεν στέκει διότι είναι σαν να παραδέχεσαι ότι η δημόσια και η φορολογική διοίκηση πάσχουν από ανίατη τεμπελιά ή πλήρη άγνοια του πως να επιτύχουν τους στόχους τους.
Μία δεύτερη δικαιολογία: Γιατί δεν υπάρχουν στοιχεία έτσι ώστε να υπάρξει εξειδίκευση σε συγκεκριμένους στόχους. Στην περίπτωση, συγκεκριμένα, της φοροδιαφυγής, δεν μπορούν να βρεθούν όσοι όντως φοροδιαφεύγουν έτσι ώστε να με επιβαρυνθούν και όσοι είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Πως όμως μπορεί να στέκει κάτι τέτοιο όταν υπάρχουν φορολογικά αρχεία σε ψηφιακή μάλιστα μορφή εδώ και πολλά χρόνια; Τα οποία μάλιστα μπορούν να επικαιροποιηθούν και επαληθευτούν με δειγματολειπτικούς ελέγχους;
Ούτε αυτή η δικαιολογία μπορεί να σταθεί σε ένα ένα σύγχρονο κράτος και πολύ περισσότερο στην Ελλάδα 2.0.
Μία τρίτη δικαιολογία είναι αυτή του πολιτικού κόστους: Προκειμένου να μην βρεθείς αντιμέτωπος με συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους που είναι “σεσημασμένοι” για τη φοροδιαφυγή τους, επιλέγεις να αδικήσεις και όλους τους άλλους έτσι ώστε να μοιραστεί -υποτίθεται- το κόστος και η δυσαρέσκεια. Από το να συγκρουστείς δηλαδή με συγκεκριμένες ομάδες συμφερόντων τους βάζει όλους στο ίδιο τσουβάλι. Ταυτόχρονα πυροδοτείς και κοινωνικούς αυτοματισμούς του στυλ “όλοι οι ελεύθεροι επαγγελματίες φοροδιαφεύγουν” έτσι ώστε οι αδικημένοι της… οριζοντίωσης να μην μπορούν να πουν “κιχ”.
Η δικαιολογία αυτή μπορεί να πιάσει, μπορεί και όχι. Στην πρώτη, σπάνια περίπτωση έχει καλώς και το οριζόντιο μέτρο διαρκεί μέχρι την επόμενη κυβέρνηση. Στη δεύτερη, το κράτος μαζεύει π.χ. 600 εκατομμύρια και μετά ξαναλλάζει σταδιακά το μέτρο όπως κάνει με την (επίσης οριζόντια) εισφορά αλληλεγγύης…
Πρόσκαιρα δείχνει να κερδίζεις μία μάχη ελπίζοντας πως δεν θα χάσεις πολλές ψήφους. Ουσιαστικά όμως έχεις χάσει τον πόλεμο της οικονομίας πετώντας το ντενεκεδάκι λίγο πιο μακριά. Εν προκειμένω της φοροδιαφυγής.
Αυτή είναι η κατάρα των οριζόντιων μέτρων!