Αγγελική Κολοκοτσά / Βία ανηλίκων: Η τυφλή εκδίκηση της γενιάς των κρίσεων

Βία ανηλίκων. Η τυφλή εκδίκηση της γενιάς των κρίσεων. Από την οικονομική κρίση στην κλιματική, από τη μεταναστευτική κρίση στην πανδημία, από αβεβαιότητα σε αβεβαιότητα, με μόνη κανονικότητα τις ανατροπές.

Αγγελική Κολοκοτσά

Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια

Κέντρο Ημέρας Αμαρουσίου ”Franco Basaglia”

Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ)

Βία και ανήλικοι, η επόμενη ενήλικη γενιά..

Αν το σκεφτούμε έτσι, φέρνουμε τους ανήλικους πιο κοντά μας, τους τοποθετούμε εκεί που χρειάζεται, εκεί που είναι η θέση τους, στην επόμενη ενήλικη γενιά, και βλέπουμε στον καθρέφτη που είναι ανάμεσα μας, πόσο έχουμε συμβάλλει σαν κοινωνία, σαν γονείς, σαν ενήλικη γενιά με τα πρότυπά μας, στις αποκλίνουσες παραβατικές συμπεριφορές των νεαρών ανηλίκων..

Είναι πιο εύκολο και πιο παρήγορο ψυχικά να μιλάμε για χάσμα γενεών, για απουσία ευθυνών και να παρατηρούμε τις παραβατικές πράξεις των νεαρών ανηλίκων σαν να βλέπουμε μια ακατανόητη ταινία, ζητώντας υπότιτλους για βοήθεια στο να κατανοήσουμε την έξαρση του φαινομένου της παραβατικήςσυμπεριφοράς τους .. σαν να μην είναι κάποιοι από εμάς, να μην είναι κομμάτι μας, να μην ανήκουν στην κοινωνία μας..

Ενώ η κατανόηση του φαινομένου βρίσκεται στην καθημερινότητας μας, σε ερεθίσματα που βλέπουμε διαρκώς μέσα στην ημέρα και προσπαθούμε να κατανοήσουμε. Από την κυκλοφορία στους δρόμους, που η επιθετική συμπεριφορά των ενηλίκων, που έχουν συνεπιβάτες νεαρούς ανηλίκους, είναι καθημερινά και σε μεγαλύτερη έξαρση.. Προσπαθούν να περάσουν μεταφορικά και κυριολεκτικά πολλές φορές ‘’ο ένας πάνω από τον άλλον’’ στους αυτοκινητόδρομους, μην αντέχοντας την ανελέητη κίνηση και τον αποκλεισμό στους δρόμους, τρακάρουν και εγκαταλείπουν ο ένας τον άλλον, ενώ παρόμοιες εικόνες παρατηρούμε στα μέσα μαζικής μεταφοράς, που μάχονται για μια θέση να καθίσουν, και οδηγούνται σε καυγάδες καθημερινά.. η καθημερινή σκέψη για όποιον κινείται στους δρόμους είναι φτάσαμε και σήμερα ασφαλείς στον προορισμό μας..

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: AnatropiNews – Φάκελος: Νεανική βία και εγκληματικότητα

Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, καθαρά μιμητικά και οι νεαροί ανήλικοι, εμποδίζουν, παρεμποδίζουν και επιτίθενται στους συμμαθητές τους ή άλλους ανηλίκους που θα βρεθούν δυστυχώς στον δρόμο τους στην διάρκεια της ημέρας.. μολότοφ σε σχολεία, καδρόνια σε άγριο σκηνικό με αιματηρές συμπλοκές μαθητών, είναι ορισμένα μόνο από τελευταία καταγεγραμμένα περιστατικά, που πραγματοποιούνται μέσα στο προαύλιο των σχολείων, ή σε συνοικιακούς δρόμους που κυκλοφορούν μαθητές. Αμέλεια ανηλίκων είναι το πρώτο που θα σκεφτούμε, ή και μίμηση ενηλίκων ταυτόχρονα αν σκεφτούμε την καθημερινότητά μας, όλοι μας, πώς γινόμαστε μάρτυρες σε καθημερινά περιστατικά..

Και Από την κλινική πράξη παρατηρούμε πολύ έντονα ότι έχει μειωθεί ο μέσος όρος της ηλικίας των παιδιών που έχουν παραβατική συμπεριφορά, κάτι που προκαλεί μεγάλη ανησυχία. Το φαινόμενο αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στον νέο σύγχρονο τρόπο ζωής, που οι ενήλικες τα θέλουμε όλα, πιο άμεσα, πιο γρήγορα, χωρίς κόπο και χρόνο, συμπεριφορά που θα μιμηθούν οι νέοι και θα αποτελέσει πρότυπο για αυτούς αύριο.

Ακόμη, στην κακή χρήση του διαδικτύου από τους νέους, χωρίς επίβλεψη γονεϊκή, φίλτρα και τις πολύτιμες παρατηρήσεις ενός ενήλικα γονέα στο ανήλικο παιδί του, αφού οι περισσότεροι γονείς καθηλώνονται οι ίδιοι αρχικά πίσω από τις οθόνες του κινητού τους και του υπολογιστή τους, αντί να επικοινωνούν με τα παιδιά τους. Οθόνες που αποτελούν ουσιαστικά Εμπόδια στην επικοινωνία με τα παιδιά τους, και καταλήγουμε σε ένα δεν σε βρίσκω για τα παιδιά, μια τυπική παρουσία, αλλά μια πιο ηχηρή απουσία των γονέων..έτσι, καταλήγουν οι νεαροί ανήλικοι να βρίσκουν αποδοχή και αναγνώριση σε οποιαδήποτε παραβατική ομάδα ή παρέα του διαδικτύου άμεσα και γρήγορα, πατώντας ένα κουμπί.. ένα κουμπί μακριά η οποιαδήποτε παραβατική παρέα.. τρομακτικός ο τρόπος που μικραίνουν οι αποστάσεις μέσα από την χρήση του διαδικτύου και ιδιαίτερα μέσα την κακή χρήση του..

Ενώ, σταθερά δυστυχώς στις αιτίες του φαινομένου της παραβατικότητας των ανηλίκων, παρατηρούμε ότι αναπαράγεται η ενδοοικογενειακή βία την οποία βιώνουν τα παιδιά μέσα στην οικογένεια. Πίσω από τις παραβατικέςσυμπεριφορές τους ακούμε να φωνάζουν.. ‘’Θα σε κάνω να αισθανθείς όπως αισθάνθηκα, θα υποφέρεις όπως και εγώ ή ακόμα περισσότερο από εμένα, αφού αυτός είναι ο μόνος τρόπος που έχω να εκφράσω τα συναισθήματα μου, δεν μου έμαθαν κάτι άλλο..‘’.

Έντονος θυμός από τον εγκλεισμό και συνθήκες παραμέλησης και φτώχειας δυναμίτισαν και άλλο το ήδη έντονο παραβατικόπροφίλ και την συμπεριφορά των νέων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: AnatropiNews – Φάκελος: Νεανική βία και εγκληματικότητα

Είναι γεγονός ότι όλοι θέλουμε να ανήκουμε κάπου, σε μια ομάδα, να είμαστε μέσα στα ‘’πράγματα που συμβαίνουν’’ να είμαστε επίκαιροι. Δεν υπάρχει πιο σκληρός χώρος συνύπαρξης από μια παιδική χαρά στην αρχή ή από το προαύλιο ενός σχολείου αργότερα. Με τις επιθέσεις εκεί στο προαύλιο για παράδειγμα ανασύρονται όλοι οι φόβοι που έχουμε από μικροί και έχουμε βιώσει στα παιδικά παιχνίδια, ο αποκλεισμός, η απόρριψη, το περίφημο δεν σε παίζουμε, φοβίες που μας κατατρέχουν και στην ενήλικη ζωή και από τις οποίες ο κόσμος υποφέροντας ψυχικά οδηγείται σε ανθρωποφαγικές συμπεριφορές.

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε και με αυτό τον τρόπο να αναγνωρίζουμε, ότι η βία εκτός από την εξωτερική πραγματικότητα, στα περιστατικά που καταγράφονται γύρω μας καθημερινά, υπάρχει και μέσα μας, στον ψυχισμό μας.. και είναι αυτό που φοβόμαστε καταρχήν σε εμάς του ίδιους μήπως ξυπνήσει ..κουβαλάμε καθημερινά στον ψυχισμό μας και το καλό και το κακό, και διαρκώς ερχόμαστε σε επαφή με αυτά καθώς και σε διλήμματα καθημερινά που μας κάνουν να επιλέξουμε ένα από τα δύο..για το λόγο αυτό είναι πολύ πιο ανώδυνο και πιο εύκολο να αναφερόμαστε στους άλλους, ή στους νέους, μας κάνει να νιώθουμε πιο ασφαλείς όταν μπαίνει μια εξωτερική απόσταση και σίγουρα είναι ανακουφιστικό και προτιμότερο να βλέπουμε στην οθόνη την βία παρά σε πράξεις γύρω μας καθημερινά.

Η παραβατικότητα των ανηλίκων είναι μέρος της συνολικής παραβατικότητας σε μια κοινωνία που είμαστε μέρος της και δεν πρέπει να την ξεχωρίζουμε από την συνολική παραβατικότητα και αυτή των ενηλίκων.

Οι περισσότεροι νέοι με παραβατικές συμπεριφορές προέρχονται από οικογένειες με πιο χαλαρά όρια- παιδιά που μεγάλωσαν μέσα την βία – την συναισθηματική παραμέληση αλλά και την απουσία των γονιών – ‘’μόνα΄΄και εγκαταλελειμμένα .. ‘Ετσι, βιώνουν μια μεγάλη συναισθηματική αστάθεια μέσα στην οικογένεια, που μεταφέρουν άμεσα στο σχολείο εκτός της κοινωνίας.

Καθημερινά, τουλάχιστον 1 ανήλικος πέφτει θύμα ξυλοδαρμού από άλλους μαθητές. Παρατηρείται, ότι στο διάστημα μόλις ενός έτους η παραβατικότητα ανήλικων παιδιών κάτω των 14 ετών αυξήθηκε κατά 52%, ενώ παράλληλα το 16% των περιστατικών αυτών διαδραματίζεται στο σχολικό προαύλιο.

Εκτός από επιθετική συμπεριφορά μεταξύ των ανηλίκων, παρατηρείται και απέναντι σε εκπαιδευτικούς, κάτι που δεν το είχαμε παλιότερα. Τους καταγράφουν με βίντεο από τα κινητά τους τηλέφωνα, τους επιτίθενται και τους επιτίθενται και μαζικά μερικές φορές. Έχουμε δηλαδή φαινόμενα μαζικής επίθεσης μαθητών απέναντι σε εκπαιδευτικούς, είτε απέναντι σε συμμαθητές τους. Και εκεί πάλι είναι μαζικές. Δεν έχουμε ατομικές επιθέσεις, αλλά περισσότερο μαζικές, οργανωμένες δηλαδή. Αυτός είναι και ένας τρόπος να ζητήσουν άμεσα βοήθεια, από το σχολείο, τους καθηγητές, μέσα από παραβατικές συμπεριφορές, ‘’μπροστά στα μάτια τους’’, ή ακόμα και με επιθέσεις στους ίδιους. Κραυγάζουν για βοήθεια, για πλαισίωση, για συμμόρφωση και επιμόρφωση, για μια επανένταξη στην κοινωνία με έναν άλλο τρόπο, αφού δεν είχαν την δυνατότητα να έχουν αυτή την πλαισίωση και υποστήριξή από την οικογένεια τους, στρέφονται ακόμα και επιθετικά στο σχολείο, στους καθηγητές, σε εκείνους, που αναλαμβάνουν να τους προετοιμάσουν για να ζουν στην αυριανή κοινωνία.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: AnatropiNews – Φάκελος: Νεανική βία και εγκληματικότητα

Είναι σπουδαίο και μεγάλο το έργο του καθηγητή, του δάσκαλου, απαιτεί αφοσίωση και συνεχή κατάρτιση, συνεργασία με ειδικούς ψυχικής υγείας και γονείς, ώστε να πλαισιωθούν κατάλληλα οι μαθητές και να επανενταχθούν με σωστούς χειρισμούς στην κοινωνία.

Οι απαγορεύσεις στην πράξη και χωρίς εξηγήσεις δεν λειτουργούν και συνήθως φέρνουν αντίθετα αποτελέσματα. Το να αφήνουμε τους μαθητές μας, τα παιδιά μας χωρίς εξηγήσεις ή να μας περιμένουν χωρίς να φτάνουμε ‘’ποτέ’’ σε αυτά, είναι ότι πιο ”άγριο ψυχικά” μπορούμε να κάνουμε σε αυτά, γιατί πάλι μένουν εγκαταλελειμμένα και μόνα, απαντώντας βίαια σε αυτή την μοναξιά.

Μένουμε κοντά τους επικοινωνιακά και ψυχικά, με ξεκάθαρα μηνύματα και τηρώντας όσα λέμε. Μία απαγόρευση από μόνη της δεν λειτουργεί, φέρνει απόσταση και πολλές φορές τα παιδιά αντιδρούν και βίαια σε αυτές.

Είναι σκόπιμο να αναφέρουμε ότι η παραβατικότητα των ανηλίκων δεν είναι ένα γενικευμένο κοινωνικό φαινόμενο, δεν έχουμε γκετοποίηση περιοχών, γκετοποίηση ατόμων, όπως συμβαίνει στο εξωτερικό. Δηλαδή εκεί έχουμε έντονα κοινωνικά φαινόμενα τα οποία φέρνουν τα προβλήματα μέσα στο σχολείο. Αντίθετα, σε μας, στα σχολεία μας από ότι βλέπουμε είναι προβλήματα της οικογένειας και προβλήματα του οικείου περιβάλλοντος που εξωτερικεύονται μέσα στο σχολείο, αλλά δεν είναι έντονα κοινωνικά. Γιαυτό και ο τρόπος να το διαχειριστούμε πιο άμεσα είναι εκεί που έρχεται το φαινόμενο, μέσα στο χώρο του σχολείου.

Υπάρχουν «σημάδια» στους νέους που μπορεί να μας κινητοποιήσουν για πιθανές παραβατικές συμπεριφορές;

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: AnatropiNews – Φάκελος: Νεανική βία και εγκληματικότητα

Υπάρχουν σημάδια που μπορεί να μας ανησυχήσουν όπως για παράδειγμα η απότομη πτώση της σχολικής επίδοσης, οι συχνές απουσίες από το σχολείο χωρίς αιτιολόγηση, οι έξοδοι των παιδιών μας με άγνωστα άτομα μεγαλύτερα από την ηλικία τους, το έντονο ντύσιμο εάν αλλάξει και παραπέμπει σε ντύσιμο συμμορίας όπως μαύρα ρούχα, κουκούλα, καπέλα. Και τέλος, το πιο σημαντικό αν το παιδί αρχίζει και κλείνεται πολύ στον εαυτό του, δεν μας απευθύνεται στο σπίτι, και δεν αναφέρεται στα μέρη που βρίσκεται.

Ωστόσο όλα τα παραπάνω από μόνα τους δεν οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το παιδί μας συμμετέχει σε παραβατικέςσυμπεριφορές ή γίνεται αποδέκτης αυτών, το πιο σκόπιμο είναι να διερευνήσουμε τι βρίσκεται πίσω από αυτές.

Με μεγάλη μου έκπληξη παρατηρώ ότι οι ίδιοι οι γονείς, έκαναν μια δική τους ομάδα στην Κηφισιά, την “Kifisia Watch”, προκειμένου να έχουν δικές τους “εικόνες” στις πλατείες και στα στενά της ευρύτερης περιοχής, για να βοηθήσουν όπως λένε την αστυνομία στο έργο της, προκειμένου να εξαλειφθούν συντομότερα οι παραβατικές συμπεριφορές στην περιοχή. Αυτό δείχνει την απελπισία που έχει καταλάβει τους ίδιους, και κινούνται με αυτό το τρόπο μένοντας άγρυπνοι.

Ένας ασφαλής και αποτελεσματικός τρόπος άμεσης βοήθειας στην εξάλειψη του φαινομένου, θα ήταν οι γονείς να περνούν περισσότερο χρόνο με τα παιδιά τους, χρόνο που σίγουρα στερούνται με την καθημερινότητα. Παρουσία γονέων χρειάζονται οι νέοι για να αισθανθούν δυνατοί και ασφαλείς.

Η παραβατικότητα συνολικά όπως και των ανηλίκων είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο που για να το διαχειριστούμε και να το εξαλείψουμε χρειάζεται αρωγή κρατική και συνεργασία πολιτείας, συλλόγων γονέων και κηδεμόνων, οικογένειας και σχολείου. Απαιτείται η υιοθέτηση προληπτικών παρεμβάσεων, με σκοπό την ενσωμάτωση και ψυχοκοινωνική αποκατάσταση των νέων μέσω της της κοινότητας του σχολείου και της οικογένειας.

Έτσι θα έχουμε ενεργούς νέους, που θα προσφέρουν στην κοινωνία, μέσω της “εργασίας” αύριο για παράδειγμα, αντί να επιτίθενται σε αυτήν.

Αυτό που δεν θα πρέπει να ξεχνάμε είναι πώς και οι νέοι – θύτες, είναι θύματα της δικής μας κοινωνίας, που τοποθετεί σε πρώτη γραμμή προτεραιότητας τον άκρατο υλισμό, την ευκολία, την ηδονοθηρία, τον υπερ- καταναλωτισμό, το χωρίς όρια κέρδος και λησμονήσαμε αξίες, ιδανικά και πνευματικές ανάγκες που δίχως αυτές δεν μπορούμε να προάγουμε και να δημιουργήσουμε έναν αξιοπρεπή και ασφαλή κόσμο για τα παιδιά μας.

Συμπερασματικά, η βία δεν αφορά μόνο τους άλλους, τους νέους, εκτός από την εξωτερική πραγματικότητα υπάρχει και μέσα μας, στον ψυχισμό μας και μας αφορά όλους. Είναι αυτή που φοβόμαστε και σε εμάς μήπως ξυπνήσει. Καθημερινά, μπαίνουμε σε διλήμματα αν θα διαλέξουμε το καλό ή το κακό. Σε κάθε μας πράξη, έχουμε την δυνατότητα να έρθουμε στην θέση εν δυνάμει αυτών των νέων, να σταθούμε πιο ‘’κοντά τους’, να επιλέγουμε πιο συνειδητά τα ‘’καλά’’, χαρίζοντας ένα πιο ‘’καθαρό’’ μέλλον για αυτούς με μαζική εργασία.

Αγγελική Κολοκοτσά / Βία ανηλίκων: Η τυφλή εκδίκηση της γενιάς των κρίσεων

Ο Μικρός Πρίγκηπας στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης