NewsEdit Η ψήφιση του τελικού σχεδίου του προϋπολογισμού αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα νομοθετήματα για την πορεία της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του τόπου για το επόμενο έτος.
Χαράλαμπος Γκότσης*
Αυτό άλλωστε υπογραμμίζεται και με την επιβολή κομματικής πειθαρχίας για την πλειοψηφούσα παράταξη, η δε ψήφος ισοδυναμεί με οιονεί πρόταση δυσπιστίας. Το οριστικό κείμενο που κατατέθηκε στη Βουλή περιέχει προβλέψεις, ελάχιστα δυσμενέστερες του αρχικού σχεδίου κυρίως λόγω της διαφαινόμενης απόκλισης των επιδόσεων της οικονομίας το τέταρτο τρίμηνο του 2023.
Έτσι, σε ότι αφορά στα βασικά μακρο- μεγέθη του 2024, η πρόβλεψη για τη μεγέθυνση του ΑΕΠ είναι στο 2,9% (2023:2,4%) και θα διαμορφωθεί σύμφωνα με το βασικό σενάριο στο ονομαστικό ύψος των 233,8 δις Ευρώ. Το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να ανέλθει στο 2,1%, κάτι που έχει συμφωνηθεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, που έχει ήδη εγκριθεί, έναντι πλεονάσματος 1,1% κατά το τρέχον έτος. Ο πληθωρισμός προβλέπεται να κινηθεί στο 2,4% σε χαμηλότερο επίπεδο από το 2023 όπου θα βρεθεί στο 4,1%. Η ανεργία εξάλλου θα παρουσιάσει ελαφρά βελτίωση από 11,2% στο 10,6%.
Τις αισιόδοξες αυτές προβλέψεις δε συμμερίζονται μεγάλοι και σημαντικοί για τη χώρα μας υπερεθνικοί φορείς, όπως είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ), στα στοιχεία των οποίων στηρίζονται επενδυτές και αγορές, όταν λαμβάνουν αποφάσεις σχετικές με την οικονομία μας. Έτσι, σε ότι αφορά στο βασικότερο μέγεθος, που είναι η εξέλιξη του ΑΕΠ, η ΕΕ με έκθεσή της στις 15/11/2023, προβλέπει για το 2024 βελτίωση κατά 2,3%, ενώ το ΔΝΤ, την ίδια μέρα, τοποθετεί τον πήχη ακόμη πιο χαμηλά στο 2,0%. Οι οργανισμοί επισημαίνουν επίσης, πέραν του υπέρογκου δημοσίου χρέους και του υψηλού δείκτη ανεργίας, την εμμονή του ανοίγματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, ως μια επικίνδυνη πηγή ανησυχίας για την πορεία της οικονομίας, σε υψηλά επίπεδα. Η Επιτροπή προβλέπει για την τριετία 2023-2025, ότι θα κινηθεί κατά Μ.Ο. στο 6,2%, παραπέμποντας στα χρόνια προβλήματα ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.
Από τη μελέτη των επιμέρους στοιχείων που συνθέτουν τον προϋπολογισμό, αυτά που δημιουργούν εύλογες αμφιβολίες για την ορθότητά τους είναι οι υποθέσεις για την εξέλιξη των επενδύσεων καθώς και των εξαγωγικών επιδόσεων, που αναμένεται να αποτελέσουν την προωθητική δύναμη για τη επίτευξη, της κατά το κείμενο υψηλής επίδοσης της εθνικής μας οικονομίας. Και η μεν αύξηση των επενδύσεων υπολογίζεται ότι θα πραγματοποιήσει άλμα από 7,1% το 2023 στο 15,1%, ενώ οι εξαγωγές για την ίδια περίοδο θα εκτιναχθούν από αύξηση 2,7% στο 5,6%.
Το ότι ο προϋπολογισμός αντανακλά τις επιθυμίες της κυβέρνησης, οι οποίες επενδύονται με εκτιμήσεις και υποθέσεις στα υποδείγματα που τρέχει για την επεξεργασία των πιθανών σεναρίων, αυτό αποτελεί κοινό μυστικό. Επίσης, το ότι οι όποιες προβλέψεις είναι ευάλωτες και κινδυνεύουν με το πρώτο έκτακτο γεγονός μέσα στο χρόνο να ανατραπούν, αυτό είναι επίσης γνωστό. Εκείνο όμως που δείχνει να ξεπερνά κάθε σχεδιαστικό άλμα ή ατόπημα, είναι να μη λαμβάνει κανείς υπόψη του τα ήδη διαφαινόμενα πραγματικά δεδομένα, τα οποία παραπέμπουν σε συγκεκριμένες εξελίξεις για την επόμενη περίοδο. Μεταξύ αυτών δεν είναι δυνατόν να αγνοηθούν σημαντικοί δυνητικοί κίνδυνοι και αρνητικές επιδράσεις, που προέρχονται τόσο από το εξωτερικό όσο και από εγγενείς παράγοντες.
Πρώτον, οι γεωπολιτικές επιπλοκές κυρίως των δύο εν εξελίξει πολέμων της Ουκρανίας και κυρίως του Ισραήλ, μια κλιμάκωση των οποίων μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στον ενεργειακό εφοδιασμό, αλλά και πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση.
Δεύτερον, μια ενδεχόμενη νέα αύξηση των επιτοκίων αναφοράς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, με δεδομένο την επιμονή του πληθωρισμού, και σε κάθε περίπτωση τη μετάθεση του χρόνου αποκλιμάκωσης για μετά το 2024. Αυτό θα έχει ως συνέπεια την αναστολή επενδύσεων εκ μέρους των επιχειρήσεων καθώς και μια περεταίρω μείωση της καταναλωτικής δαπάνης. Τα ευρωπαϊκά προγράμματα θα στηρίξουν σε ένα βαθμό τις επενδύσεις, όμως η εμπειρία του 2023 δείχνει, ότι εκτός από την περιορισμένης αποτελεσματικότητας αξιοποίηση των κονδυλίων με όρους αειφόρου ανάπτυξης, δεν είμαστε σε θέση ούτε να απορροφήσουμε τους διαθέσιμους πόρους. Η υστέρηση στην εκτέλεση των έργων για φέτος ανέρχεται σε 1,5 δις Ευρώ.
Τρίτον, τα στοιχεία στις φθινοπωρινές προβλέψεις της ΕΕ για το 2024 αναθεωρήθηκαν επί τα χείρω, κάτι που παραπέμπει σε επιβράδυνση των ευρωπαϊκών οικονομιών, ενώ μερικές χώρες θα εισέλθουν βαθύτερα σε ύφεση. Αυτή η εξέλιξη θα έχει άμεσες επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγές, δεδομένου ότι η Ευρώπη αποτελεί το σημαντικότερο προορισμό για τα ελληνικά προϊόντα, όπως επίσης και στον τουρισμό, αφού συνήθως χώρες που αντιμετωπίζουν ύφεση καταγράφουν και πτώση της ζήτησης για ταξίδια στο εξωτερικό.
Τέταρτον, η υποχρέωση της εμφάνισης πρωτογενούς δημοσιονομικού αποτελέσματος 2,1% του ΑΕΠ, δηλαδή 2,5 δις Ευρώ περίπου, θα λειτουργήσει περιοριστικά στην οικονομική δραστηριότητα, αφού αφαιρεί ένα τόσο σημαντικό ποσό από την οικονομία, κάτι όμως που επιβάλλεται να γίνει, ώστε η χώρα να είναι συνεπής προς τις υποχρεώσεις της.
Τέλος, μια συμπληρωματική παρατήρηση: Το φορολογικό μείγμα παραμένει στην ίδια φιλοσοφία τόσο σε ότι αφορά τις πηγές άντλησης των φόρων, όσο και στους φορολογικούς συντελεστές και ακόμη στην κατανομή των βαρών στις εισοδηματικές κατηγορίες πολιτών. Το 2024 θα πληρώσουμε 3,3 δις Ευρώ περισσότερους φόρους, η Ελλάδα θα συνεχίσει να βρίσκεται με 39,8% επί του ΑΕΠ σε έσοδα από φόρους στις πρώτες θέσεις των ευρωπαϊκών χωρών, έτσι εξηγείται άλλωστε και η απροθυμία του κράτους να καταπολεμήσει τη φοροδιαφυγή αφού τα ταμεία ούτως ή άλλως είναι γεμάτα. Θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε φόρους σε είδη πρώτης ανάγκης, ο συντελεστής ΦΠΑ θα παραμείνει στο 24%, επίσης από τους υψηλότερους της Ευρώπης, ενώ η επιστροφή στο αρχικό 18% φαντάζει μακρινό όνειρο.
*Καθηγητής Οικονομικών, τ. Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς
- Το 18% των Ελλήνων δυσκολεύεται να πληρώσει το νοίκι του
- Fed: Μείωση επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης
- Χαρίτσης: «Δεν θα ξεμπερδέψετε με την Αριστερά, γιατί η Αριστερά είναι η ανάγκη της εποχής μας»
- Πολάκης: Ψευδές το Πόθεν Έσχες Κασσελάκη – Π.Γ. ΣΥΡΙΖΑ: Καμία ανοχή σε έκνομες ενέργειες από όπου κι αν προέρχονται
- Πούτιν μετά την εκλογή Τραμπ: Ξεκινάει η νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων