NewsEdit Σε μία προσπάθεια επίτευξης των κλιματικών της στόχων για μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 55% μέχρι το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 και την πλήρη κλιματική ουδετερότητα της ηπείρου μέχρι το 2050, η ΕΕ πρόκειται από το 2025 να θέσει σε ισχύ δυο νέα εργαλεία μείωσης των εκπομπών άνθρακα, το ΣΕΔΕ2 και το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα.
Γράφει η Αναστασία Σκάπουλα*
Το ΣΕΔΕ2 (Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου 2) αποτελεί επέκταση του ΣΕΔΕ και έρχεται να μειώσει τις εκπομπές απο του τομείς των κτιρίων, τις οδικές μεταφορές και λοιπούς κλάδους της οικονομίας που δεν καλύπτονται από το ΣΕΔΕ, το οποίο αφορά την βιομηχανία, τις αεροπορικές και τις θαλάσσιες μεταφορές. Τα κτίρια και οι οδικές μεταφορές ευθύνονται για σημαντικό ποσοστό των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ, συνεπώς στόχος του ΣΕΔΕ2 είναι η μείωση τους κατά 42% μέχρι το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 2005. Ακολουθώντας την προσέγγιση της τιμολόγησης του άνθρακα, το ΣΕΔΕ2 θα επιβάλλει από το 2027 την υποχρεωτική αγορά δικαιωμάτων εκπομπής στους παρόχους καυσίμων για κτίρια και μέσα οδικής μεταφοράς. Τα δικαιώματα αυτά θα είναι περιορισμένα σε αριθμό και θα μειώνονται ανά τα χρόνια, μειώνοντας έτσι και τις εκπομπές στους υποκείμενους τομείς.
H προσέγγιση αυτή κρίνεται ως η πιο αποτελεσματική διαθέσιμη επιλογή στην εργαλειοθήκη της ΕΕ για την επίτευξη την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την επίτευξη των κλιματικών της στόχων. Ωστόσο η τιμολόγηση του άνθρακα στους συγκεκριμένους κλάδους αναμένεται να επιβαρύνει τους καταναλωτές αντί των παρόχων, και μάλιστα ανισότιμα. Συνεπώς προκύπτουν ορισμένοι προβληματισμοί σχετικά με τον κοινωνικό αντίκτυπο του συγκεκριμένου εργαλείου. Πιο συγκεκριμένα, τα ευάλωτα νοικοκυριά, οι ευάλωτοι χρήστες οδικών μεταφορών και οι μικρές επιχειρήσεις, ξοδεύουν μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματος τους σε λογαριασμούς ρεύματος, θέρμανσης και ψύξης ή στην χρήση οδικών μεταφορών σε σχέση με τα υπόλοιπα εισοδηματικά στρώματα, έτσι ενδέχεται να βρεθούν σε ρίσκο ενεργειακής και μεταφορικής φτώχειας ως αποτέλεσμα της επιβάρυνσης τους από το ΣΕΔΕ2. Το πρόβλημα αυτό έρχεται να αντιμετωπίσει το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα (ΚΤΚ), ένα εργαλείο που θα λειτουργήσει συμπληρωματικά με το ΣΕΔΕ2 με στόχο την αντιστάθμιση των κοινωνικών επιπτώσεων του πρώτου. Με προϋπολογισμό 65 δισ. ευρώ που θα προέρχονται από τα έσοδα του πλειστηριασμού δικαιωμάτων, το ΚΤΚ θα βοηθήσει από το 2026 έως το 2032 τις ευάλωτες ομάδες να ανταπεξέλθουν στις νέες επιβαρύνσεις, είτε μέσω διαθρωτικών επενδύσεων (ανακαινίσεις κτηρίων, έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κ.α.), είτε μέσω άμεσης εισοδηματικής στήριξης.
Παρότι το ΚΤΚ είναι μια καινοτόμος λύση σε ένα πολυδιάστατο πρόβλημα, οφείλουμε να διατηρήσουμε μια κριτική στάση ως προς το κατά πόσο μπορεί πράγματι να αντισταθμίσει τις κοινωνικές επιπτώσεις του ΣΕΔΕ2. Αυτό ισχύει ειδικά για την περίπτωση της Ελλάδας, όπου η ενεργειακή και η μεταφορική φτώχεια αποτελούν ήδη σημαντικά ζητήματα προς αντιμετώπιση. Η αποτελεσματικότητα του ΣΕΔΕ2 και του ΚΤΚ θα εξαρτηθεί αφενός από την προσαρμοστικότητα των δυο αυτών εργαλείων στις διαφοροποιημένες πραγματικότητες των κρατών-μελών της ΕΕ και αφετέρου από τον τρόπο που αυτά θα εφαρμόσουν τα εργαλεία αυτά, με έμφαση στις αναγκαίες διαρθρωτικές τροποποιήσεις.
* Αναστασία Σκάπουλα, Επιστημονική Συνεργάτιδα Ινστιτούτου ΕΝΑ, φοιτήτρια Μεταπτυχιακού Βιώσιμης Ανάπτυξης, KU Leuven – Το άρθρο αποτελεί σύνοψη της εισήγησής της στην ημερίδα που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ «Οικονομικές προκλήσεις της ενεργειακής μετάβασης στην Ελλάδα & την Ευρώπη»
- Φιντάν: Δεν μπορούμε να περιορίσουμε τα προβλήματά μας σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ – Γεραπετρίτης: Αρχική και ειλικρινής συζήτηση
- Μερικές “αφελείς” ερωτήσεις για το μέλλον της (ποιάς;) Ευρώπης μετά τον θρίαμβο Τραμπ
- Μισθοί: Τρίτη από το τέλος η Ελλάδα
- Πρόεδρος της FED: «Δεν πάω πουθενά, εδώ θα μείνω»
- Συνάντηση Γεραπετρίτη – Φιντάν σήμερα στην Αθήνα