ΑΝΤΡΕΑΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Τους έπιασε ο πόνος για τους μετανάστες; Μην τυχόν και πέσουν θύματα κακών εργοδοτών που τους απασχολούν ανασφάλιστους, με “μαύρα” μεροκάματα και πιο “μαύρα” ωράρια και που όποια στιγμή θέλουν τους πετούν απλήρωτους με τις κλωτσιές;
Ε, μη λέμε και ο,τι θέμε. Εδώ δεν τους έπιασε πόνος για όσους ιθαγενείς -και είναι πολλοί- που δουλεύουν κάτω από τις ίδιες ακριβώς συνθήκες κάνοντας δύο και τρεις δουλειές για να βγουν τσάτρα-πάτρα τα προς το ζειν.
Άλλος πόνος τους έπιασε κι αυτός όχι τους ίδιους αλλά τις επιχειρήσεις στην εστίαση, στον τουρισμό, στις κατασκευές, στην γεωργία: οι μεγάλες ελλείψεις εργατικού δυναμικού. Περίπου 500.000 κενά βλέπει η κυβέρνηση, πάνω από 750.000 υπολογίζουν οι επιχειρηματίες που ψάχνουν και δεν βρίσκουν.
Και απορούν, κυβέρνηση και επιχειρηματίες, “μα τόσοι άνεργοι υπάρχουν, γιατί δεν έρχονται να δουλέψουν;” ή “μα τόσες θέσεις εργασίας προσφέρουμε γιατί σηκώνονται και φεύγουν στο εξωτερικό;”. Για τους πρώτους δίνουν μια (ψιλο)εξήγηση: “Μάθανε στα (ψιλο)επιδόματα και δεν ενδιαφέρονται να έλθουν να (ψιλο)δουλέψουν”. Κι αν τους πει κανείς ότι τα (ψιλο)επιδόματα δεν φτάνουν για να ψωνίσεις ούτε στο ψιλικατζίδικο, στο γυρίζουν λέγοντας πως “οι Έλληνες περιφρονούν τα τεχνικά επαγγέλματα και πως όλοι θέλουν να γίνουν επιστήμονες”. Κι αν πάλι τους πεις γιατί τότε δεν βρίσκουν “πληροφορικάριους” εκεί πάλι θα σου πουν “διότι φεύγουν στο εξωτερικό”. Και η συζήτηση κάνει κύκλο χωρίς βέβαια να θίγονται θέματα που κάνουν “τζιζ” όπως το ύψος των μισθών, τα εργασιακά δικαιώματα και οι συνθήκες εργασίας, οι προοπτικές σταδιοδρομίας στην Ελλάδα σε σχέση με εκείνες στο εξωτερικό. Διότι αν τα θίξουν αυτά τα θέματα τότε θα κληθούν και να τα επιλύσουν και δεν το θέλουν. Φθηνά εργατικά χέρια θέλουν και ωράρια-λάστιχο και ελάχιστες εργοδοτικές εισφορές -κι ας πηγαίνει κατά διαόλου το ασφαλιστικό σύστημα – και βέβαια ούτε κουβέντα για πληρωμένες υπερωρίες ή συλλογικές συμβάσεις.
Αυτός είναι ο πόνος τους κι αυτόν επιχειρούν να απαλύνουν με την τροπολογία που επιτρέπει την εργασία σε “παράτυπους” μετανάστες ξεχνώντας ακόμη και τον… “κίνδυνο αλλοίωσης του πολιτισμού μας και του DNA μας” για τον οποίο πολύ ανησυχεί όλο το φάσμα της ακροδεξιάς, του Αντώνη Σαμαρά συμπεριλαμβανομένου. Φθηνό και βολικό εργατικό δυναμικό χωρίς πολλές πολλές απαιτήσεις, που να λένε κι “ευχαριστώ” για 700 μικτά, που να μπορούν να μείνουν σε ένα παράπηγμα, σε μια καλύβα, σε μία τέντα και που όποτε δεν τους χρειάζεται ο εργοδότης θα τους διώχνει, θα χάνουν την άδεια προσωρινής παραμονής και θα ξαποστέλνονται “πακέτο” στις χώρες τους.
Δηλαδή είναι αρνητική η τροπολογία για την άδεια εργασίας και την προσωρινή παραμονή μεταναστών στη χώρα; Οχι βέβαια. Θετική είναι, αποσπασματική όμως. Ένα “μπάλωμα” για να αντιμετωπιστούν οι άμεσες ανάγκες για εργατικό δυναμικό και για αύριο “έχει ο θεός” ή ο Αλλάχ, χωρίς να υπάρχει ένα συνεκτικό σχέδιο μεταναστευτικής πολιτικής που θα είχε ως προαπαιτούμενο κι ένα συνεκτικό σχέδιο τόσο για το παραγωγικό μοντέλο της χώρας όσο και για τα εργασιακά. Σχέδια που θα αντιμετώπιζαν όχι μόνο τα τρέχοντα αλλά και τα μακροπρόθεσμα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας με κορυφαίο εκείνο του δημογραφικού.
Κι εδώ ας σταθούμε λίγο. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν στον Οικονομικό Ταχυδρόμο πριν λίγες ημέρες, το 2022 για κάθε 100 εργαζόμενους ηλικίας από 20 έως 64 ετών, αντιστοιχούσαν σχεδόν 40 ηλικιωμένοι (39,3) άνω των 65 ετών (δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων). Μάλιστα υπάρχει η πρόβλεψη ότι το 2052 ο αριθμός αυτός εκτινάσσεται στο 70,7! Δηλαδή για κάθε 10 εργαζόμενους αντιστοιχούν 7 συνταξιούχοι. Στην Ευρώπη των 27, ο σχετικός δείκτης είναι σήμερα (στοιχεία 2022) στο 34,9 και θα αυξηθεί το 2052 στο 58,2, όταν στις χώρες του ΟΟΣΑ κατά μέσο όρο, είναι 31,3 και 53,8 αντίστοιχα, δηλαδή πολύ χαμηλότερα από τη χώρα μας.
Πως λύνεται αυτό το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας;
Με τρεις τρόπους: είτε με την (εξοντωτική) αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης στα 70 χρόνια που προτείνει ο ΟΟΣΑ είτε με αύξηση των γεννήσεων που όμως απαιτεί και αύξηση εισοδημάτων και οικονομικών κινήτρων και θα λειτουργήσει (αν λειτουργήσει) μακροπρόθεσμα είτε με πιο εκτεταμένη και οργανωμένη ενσωμάτωση μεταναστών όπως σωστά προτείνει και ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας αλλά και πολλοί οικονομολόγοι. Και η ενσωμάτωση μεταναστών σημαίνει από την καταγραφή του μορφωτικού επιπέδου, των επαγγελμάτων και ειδικοτήτων τους μέχρι την εκπαίδευση των ίδιων και των παιδιών τους αλλά και την ένταξή τους σε όλο το φάσμα των πολιτικών και κοινωνικών θεσμών.
Εχουμε τη δυνατότητα να προχωρήσουμε σε κάτι τέτοιο; Αν κρίνει κανείς από τις αντιδράσεις για την αποσπασματική τροπολογία που χρειαζόταν “κομματική πειθαρχία”, η απάντηση είναι “όχι”. Γι’ αυτό θα βολευτούμε, για μία ακόμη φορά, όπως όπως με “μπαλώματα”, πιστοί στην “πολιτική” του “βλέποντας και κάνοντας” και κλωτσώντας το τενεκεδάκι στις επόμενες γενιές…