Πέθανε ο Ζακ Ντελόρ

Πέθανε ο Ζακ Ντελόρ, ο Γάλλος πολιτικός που είχε διατελέσει πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Ο Ντελόρ εργάστηκε στην Τράπεζα της Γαλλίας, υπήρξε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού και ευρωβουλευτής.

Τη χρονική περίοδο 1969-1972 ήταν Σύμβουλος του γκωλικού Γάλλου πρωθυπουργού Σαμπάν – Ντελμάς. Στη συνέχεια προσχώρησε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα.

Το 1981 έγινε Υπουργός Οικονομικών υπό τον Φρανσουά Μιτεράν.

Ηταν από τους πρωτεργάτες του σχεδίου της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Από το 1985 μέχρι το 1995 διετέλεσε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Το σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε ο Ζακ Ντελόρ στην πολιτική ζωή της Γαλλίας, τη συνεισφορά του στην οικοδόμηση της ενωμένης Ευρώπης και τους αγώνες του για περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη υπογράμμισε ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν σε ανακοίνωσή του με αφορμή τον θάνατο του πρώην προέδρου της Ευρωπαΐκής Επιτροπής.

Οι αγώνες του και τα ιδανικά θα μας δεσμεύουν για πάντα, υπογράμμισε ο πρόεδρος της Γαλλίας χαιρετίζοντας το έργο του Ζακ Ντελόρ.

«Είμαστε όλοι οι κληρονόμοι του έργου ζωής του Zακ Ντελόρ: μιας ζωντανής και ευημερούσας Ευρωπαϊκής Ένωσης» αναφέρει η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Όπως σημειώνει σε δήλωσή της, ο Ζακ Ντελόρ σφυρηλάτησε το όραμά του για μια ενωμένη Ευρώπη και τη δέσμευσή του για ειρήνη κατά τις σκοτεινές ώρες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Με αξιοσημείωτη ευφυΐα και απαράμιλλη ανθρωπιά, υπήρξε ο ακούραστος υπέρμαχος της συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών και στη συνέχεια της ανάπτυξης της ευρωπαϊκής ταυτότητας.

Μια ιδέα που έφερε στη ζωή χάρη, μεταξύ άλλων, στη δημιουργία της Ενιαίας Αγοράς, το πρόγραμμα Erasmus και τα πρώτα στάδια ενός ενιαίου νομίσματος, διαμορφώνοντας έτσι ένα ευημερούν και ισχυρό ευρωπαϊκό μπλοκ», επισημαίνει η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Προσθέτει ότι «η προεδρία του στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαρακτηρίστηκε από τη βαθιά δέσμευση για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη – αξίες που έχουν πλέον τις ρίζες τους στην Ένωσή μας».

«Ο Ζακ Ντελόρ ήταν ένας οραματιστής που έκανε την Ευρώπη πιο δυνατή. Το έργο του είχε βαθιά επίδραση στη ζωή γενεών Ευρωπαίων, συμπεριλαμβανομένης της δικής μου. Του είμαστε βαθιά ευγνώμονες.

Ας τιμήσουμε την κληρονομιά του ανανεώνοντας και αναζωογονώντας συνεχώς την Ευρώπη μας», καταλήγει η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Σαρλ Μισέλ: Μεγάλος Γάλλος και μεγάλος Ευρωπαίος

Aπό την πλευρά του, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ εκφράζει τα συλλυπητήριά του στην οικογένεια του εκλιπόντα και σημειώνει ότι «ο Ζακ Ντελόρ οδήγησε τον μετασχηματισμό της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας προς μια αληθινή Ένωση, βασισμένη σε ανθρωπιστικές αξίες και υποστηριζόμενη από μια ενιαία αγορά και ένα ενιαίο νόμισμα, το ευρώ».

«Υπήρξε παθιασμένος και συγκεκριμένος υπερασπιστής του μέχρι τις τελευταίες του μέρες. Μεγάλος Γάλλος και μεγάλος Ευρωπαίος, έμεινε στην ιστορία ως ένας από εκείνους που οικοδόμησαν την Ευρώπη μας», συμπληρώνει.

Ρομπέρτα Μέτσολα: Η ΕΕ χάνει έναν γίγαντα

Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα αναφέρει ότι «με τον θάνατο του Ζακ Ντελόρ, η ΕΕ χάνει έναν γίγαντα».

«Ο τελευταίος επίτιμος πολίτης της Ευρώπης εργάστηκε ακούραστα ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για μια ενωμένη Ευρώπη», επισήμανε και κατέληξε λέγοντας ότι «γενιές Ευρωπαίων θα συνεχίσουν να επωφελούνται από την κληρονομιά του».

Για έναν οραματιστή και έναν μεγάλο αρχιτέκτονα της Ευρώπης των λύσεων, κάνει λόγο ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργαρίτης Σχοινάς στο μήνυμά του για την απώλεια του Ζακ Ντελόρ.

«Τιμή στον Ζακ Ντελόρ. Ένας οραματιστής, ένας μεγάλος αρχιτέκτονας της Ευρώπης των λύσεων. Χάρη στον Ζακ Ντελόρ η Ένωσή μας έχει κάνει μεγάλα βήματα. Η ενσάρκωση της Ευρώπης των πολιτών» αναφέρει ο κ. Σχοινάς.

Η Επιτροπή Delors (1988-1989)

Η Επιτροπή για τη Μελέτη της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, γνωστότερη ως Επιτροπή Delors, συγκροτήθηκε τον Ιούνιο του 1988. Η συγκρότησή της ήταν αποτέλεσμα της εντολής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να εξεταστούν και να προταθούν συγκεκριμένα στάδια προς την κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Επικεφαλής της τέθηκε ο Jacques Delors, τότε Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η επιτροπή απαρτιζόταν από τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και ορισμένα άλλα μέλη. Μεταξύ αυτών ήταν ο Alexandre Lamfalussy, τότε Γενικός Διευθυντής της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών στη Βασιλεία και αργότερα πρώτος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ιδρύματος.

Η Επιτροπή Delors εκπλήρωσε την αποστολή της με τη δημοσίευση έκθεσης τον Απρίλιο του 1989 σχετικά με την «Οικονομική και Νομισματική Ένωση στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα». Μεταξύ άλλων, η έκθεση πρότεινε τρία στάδια για την επίτευξη της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και συνέβαλε στην ανάπτυξη της διαδικασίας νομισματικής και οικονομικής ενοποίησης.

Τα αρχεία της Επιτροπής για τη Μελέτη της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (Επιτροπή Delors) περιλαμβάνουν συλλογή εγγράφων αποθηκευμένων σε 15 κούτες. Τα έγγραφα αυτά έχουν συνταχθεί κυρίως στα αγγλικά ή τα γαλλικά και καλύπτουν την περίοδο από τον Σεπτέμβριο 1988 μέχρι τον Οκτώβριο 1989. Τα τηρούμενα αρχεία περιλαμβάνουν τόσο έγγραφα συνεδριάσεων όσο και έγγραφα που αφορούν την προετοιμασία της ίδιας της έκθεσης Delors.

Πως φθάσαμε στα πακέτα Ντελόρ – ΕΣΠΑ – (Άγγελος Ζαχαρόπουλος)*

Τα πακέτα Ντελόρ που εξελίχθηκαν σε ΕΣΠΑ ήταν το αποτέλεσμα μίας μεγάλης μεταρρυθμιστικής πορείας την οποία οραματίστηκε και πραγματοποίησε ένας χαρισματικός Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο μεγάλος Ζακ Ντελόρ.

Ο Ντελόρ, στη δεκαετία του 1980, είχε βάλει στόχο τη δημιουργία της Μεγάλης Ενιαίας Αγοράς (ΜΕΑ).

Προσδιόρισε μάλιστα το 1992 ως το χρονικό όριο εντός του οποίου αυτό έπρεπε να πραγματοποιηθεί. Πρόκειται για την ελεύθερη κυκλοφορία μεταξύ των δέκα χωρών της τότε ΕΟΚ, των εμπορευμάτων, των προσώπων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων.

Θα έπρεπε η ΜΕΑ να είχε πραγματοποιηθεί από το 1968, όταν έληγε η δεκαετής μεταβατική περίοδος, η οποία είχε ορισθεί στη Συνθήκη της Ρώμης. Το εγχείρημα όμως ήταν πολύ δύσκολο και κανένας πρόεδρος πριν από τον Ντελόρ δεν το είχε επιχειρήσει.

Διάφοροι φορείς είχαν εκτιμήσει το όφελος που θα προέκυπτε από την κατάργηση των εμποδίων για την πραγματοποίηση της ΜΕΑ. Το όφελος αυτό ανέρχονταν σε κολοσσιαία ποσά.

Ποιοι όμως θα λάβαιναν τη μερίδα του λέοντος από τα εν λόγω ποσά ; Προφανώς εκείνοι που είχαν τις καλύτερες δομές, την καλύτερη οργάνωση και παραγωγικότητα. Αυτό όμως θα οδηγούσε στην περαιτέρω διεύρυνση του χάσματος που ήδη υπήρχε μεταξύ των περισσοτέρων ή λιγότερο προηγμένων οικονομικώς χωρών.

Για την αποφυγή της διεύρυνσης του χάσματος και για τον περιορισμό του, θα έπρεπε να διατεθούν κεφάλαια υπέρ των οικονομικώς αδυνάτων χωρών, το ύψος των οποίων ήταν αδύνατο να καλυφθεί από τον τρέχοντα κοινοτικό προϋπολογισμό.

Ένα άλλο μείζων πρόβλημα που προέκυπτε για την εφαρμογή της ΜΕΑ ήταν ότι, για να καταργηθούν τα σχετικά εμπόδια, έπρεπε να θεσπισθούν 300 πράξεις. Η θέσπισή τους με την ισχύουσα τότε ομοφωνία απέκλειε την επίτευξη του στόχου δημιουργίας της μέχρι το 1992.

Είχε λοιπόν ο Ντελόρ να αντιμετωπίσει δύο μείζονα προβλήματα προκειμένου να προχωρήσει η ΜΕΑ : Πρώτον, η, όσο ήταν δυνατόν, αλλαγή της ομοφωνίας σε ειδική πλειοψηφία ,

Δεύτερον, η σημαντική αύξηση του κοινοτικού προϋπολογισμού.

Τα πέτυχε και τα δύο με τη θέσπιση της Ενιαίας Πράξης (ΕΠ) που τροποποίησε και συμπλήρωσε τη Συνθήκη της Ρώμης.

Ειδικότερα για την αύξηση του κοινοτικού προϋπολογισμού προκειμένου να ενισχυθούν οι δομές των ασθενέστερων οικονομικώς κρατών, διατυπώθηκε σαφέστατα η έννοια της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής της κοινότητας με ολόκληρο κεφάλαιο που περιλαμβάνει πέντε άρθρα.

Το πέμπτο άρθρο προβλέπει σαφώς την ενίσχυση των διαρθρωτικών ταμείων (περιφερειακό, γεωργικό και κοινωνικό ), ώστε να μπορέσουν να συμβάλουν αποτελεσματικά στην ενίσχυση των υποδομών των ασθενέστερων περιοχών της κοινότητας.

Η αύξηση του κοινοτικού προϋπολογισμού επιτεύχθηκε κυρίως με αύξηση των ποσοστών επί του ΑΕΠ που κατατίθενται ως συμμετοχή κάθε κράτους μέλους. Έτσι μπόρεσε να γίνει διπλασιασμός των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων. Η διάθεση των πόρων αυτών αποφασίστηκε να γίνεται στις περιοχές των οποίων το ΑΕΠ είναι μικρότερο του 75% του μέσου κοινοτικού.

Η Ελλάδα υπήχθη ολόκληρη στις περιοχές αυτές, συμπεριλαμβανομένης και της περιοχής της πρωτεύουσας. Έτσι κατάφερε η χώρα με τα πακέτα Ντελόρ – ΕΣΠΑ, μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων και του Ταμείου Συνοχής να ενισχύσει σε πρωτόγνωρο βαθμό τις υποδομές της : συγκοινωνιακά δίκτυα, έργα ύδρευσης – αποχέτευσης σε όλη τη χώρα, εγκαταστάσεις για τη μεταποίηση και τυποποίηση γεωργικών προϊόντων κλπ.

Οι πλουσιότερες χώρες της ΕΟΚ – ΕΕ συνέβαλαν πολύ περισσότερο στα διαρθρωτικά ταμεία ενώ δεν είχαν όφελος από εκείνο λόγω ΑΕΠ μεγαλυτέρου των 75% του κοινοτικού . Οι ωφελούμενες χώρες με πολύ μικρότερη συμμετοχή στα διαρθρωτικά ταμεία είχαν όφελος λόγω ΑΕΠ μικρότερο του 75% του κοινοτικού.

Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα σε όλη την περίοδο που ανήκει στην ΕΟΚ -ΕΕ (62 χρόνια), έχει θετικό ισοζύγιο, δηλαδή καταβάλλει λιγότερα και λαμβάνει περισσότερα. Αρνητικό ισοζύγιο έχουν οι πλουσιότερες χώρες, μεταξύ αυτών και η Αγγλία, η οποία επί Θάτσερ είχε ζητήσει επιμόνως και πέτυχε μερικώς την επιστροφή της διαφοράς μεταξύ καταβολών και απολαβών. Έμεινε στην ιστορία η απαίτηση της Θάτσερ : “ I want my money back”. Αν όλες οι χώρες με αρνητικό ισοζύγιο απαιτούσαν κάτι παρόμοιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είχε διαλυθεί. Είναι γνωστό ότι η Αγγλία δεν είχε ποτέ, στο σύνολό της, αποδεχθεί την ευρωπαϊκή ιδέα. Όσα χρόνια ήταν μέλος, πάντα δημιουργούσε προβλήματα. Ζητούσε, πχ. εξαιρέσεις για κάθε μέτρο που δεν την συνέφερε. Ήταν αναμενόμενο να ζητήσει τελικά την αποχώρησή της.

Πρόσφατα έτυχε να κάνω κάποια μακρά διαδρομή με ταξί. Ο ταξιτζής ήταν ένας νεαρός, πτυχιούχος πανεπιστημίου. Ήθελε κουβέντα και διερωτήθηκε, γιατί παραμένουμε στην ΕΕ, τι μας προσφέρει. Αντί απαντήσεως, τον ρώτησα αν βρίσκει δυσκολίες στην άσκηση του επαγγέλματός του λόγω κυκλοφοριακού φόρτου. Μου απάντησε ότι η κατάσταση είναι αφόρητη. Τον ρώτησα πώς θα ήταν η κατάσταση αν δεν υπήρχε το μετρό, η Αττική οδός, οι ανισόπεδες διαβάσεις…Μου απάντησε ότι θα ήταν σκέτη κόλαση. Ρώτησα λοιπόν, ποιος χρηματοδότησε αυτά τα έργα. Μου είπε ότι συνέβαλε η ΕΕ με δάνεια που βαρύνουν το δημόσιο χρέος μας. Ιδέα δεν είχε ότι τα κεφάλαια της ΕΕ ήταν δωρεά και όχι δάνεια. Ήταν τραγικά απληροφόρητος. Η συζήτηση με τον νεαρό ταξιτζή με ώθησε να γράψω αυτό το σημείωμα.

* Άγγελος Ζαχαρόπουλος

Επίτιμος Διευθυντής Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Επίτιμος Διδάκτωρ Γεωπονικού Πανεπιστημίου

πρ. Γενικός Διευθυντής Υπουργείου Γεωργίας – μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ

Πέθανε ο Ζακ Ντελόρ