NewsEdit Πέθανε η καθηγήτρια Ιταλικής Φιλολογίας στο ΑΠΘ και συγγραφέας Μαριάννα Δήτσα, όπως έγινε γνωστό χθες Πέμπτη (29/12).
Η Μαριάννα Δήτσα υπήρξε και σύζυγος του Άγγελου Ελεφάντη, ιδρυτή και διευθυντή του εμβληματικού περιοδικού κοινωνικοπολιτικού στοχασμού της μεταπολίτευσης «Ο πολίτης».
Επί χρόνια επιμελήθηκε μαζί με τον Διονύση Καψάλη, τον «Λογοτεχνικό Πολίτη», παράρτημα του περιοδικού «Ο Πολίτης».
Ως συγγραφέας άφησε πίσω της ένα σημαντικό έργο, όπως τα βιβλία: Στο διάμεσο του κλασικισμού και ρομαντισμού – Τρεις αναφορές στα γνωστά, άγνωστα του ελλαδικού 19ου αιώνα Αλεξάνδρα Σαμουήλ, Η παλαιότερη πεζογραφία μας – Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο: 1830-1880, Νεολογία και κριτική στον 19ο αιώνα – Νεόπλαστοι λογοτεχνικοί όροι από τη Συναγωγή του Σ. Α. Κουμανούδη, ενώ είχε επιμελήθηκε την επανέκδοση του κλασικού αφηγήματος του Αλέξανδρου Βικέλα «Λουκής Λάρας».
Η «Συννεφούλα» του Σαββόπουλου
Τη θλιβερή είδηση του θανάτου της γνωστοποίησε ο συγγραφέας Θωμάς Κοροβίνης, ο οποίος αποκάλυψε πως εκείνη ήταν η «Συννεφούλα» για την οποία έγραψε το τραγούδι ο Διονύσης Σαββόπουλος.
«Μας αποχαιρέτησε σήμερα το πρωί η εκλεκτή φίλη Μαριάννα Δήτσα, η Μιμίκα μας, η “Συννεφούλα” των εποχών που γεννούσαν τολμηρούς ποιητές, η Θεσσαλονικιά αρχόντισσα που άναβε φωτιές στο διάβα της, πανεπιστημιακός, νεοελληνίστρια, σύντροφος για χρόνια του κορυφαίου διανοούμενου της Αριστεράς Άγγελου Ελεφάντη, ιδρυτή και διευθυντή του εμβληματικού περιοδικού κοινωνικοπολιτικού στοχασμού της μεταπολίτευσης «ο πολίτης», γενναία γυναίκα, μποέμισσα κι αριστοκράτισσα φίνα. Αντίο, καλή μου φίλη! Ένα ποτήρι ακόμη ξέχειλο θα στήνω στα γλέντια μου, Μαριάννα μου, για να σε θυμάμαι, στα τσιμπούσια μας και στα μεγαλεία σου, τον καιρό της εκθαμβωτικής σου γοητείας, όταν, φοιτητής σε πρωτογνώρισα!» έγραψε στο Facebook ο Θωμάς Κοροβίνης.
Για τη Μαριάννα Δήτσα έγραψε ο Νίκος Ξυδάκης στο FB:
Η Μαριάννα Δήτσα ήταν ΠΟΛΥ περισσότερη από Συννεφούλα.
Το ΦΒ ― συχνά ως μοναδικός δημόσιος χώρος πια, απόντων ηχηρά των ΜΜΕ και άλλης κοινωνίας πολιτών― αλέθει, ισοπεδώνει, ομογενοποιεί.
Ας ακούσουμε προσεκτικά πώς περιγράφει το βάθος και τον πλούτο του προσώπου Μαριάννα, ο πολύτιμος Νίκος Σκοπλ., οξυδερκώς, επακριβώς, δίκαια.
――
*…Το 2023 στο ψυχομαχητό του παίρνει μαζί του σπουδαίες, πραγματικά σπουδαίες, ανθρώπους.
Παίρνει και την πολύτιμη, αθόρυβη και πολυδιάστατη ψυχή του “Λογοτεχνικού Πολίτη”, τη συντρόφισσα του αείμνηστου Άγγελου Ελεφάντη, τη Μαριάννα Δήτσα.
Ο “Λογοτεχνικός Πολίτης” δεν υπήρξε μονάχα συμπλήρωμα του “πολιτικού” “Πολίτη”. Ούτε, όμως, ξεκομμένο ένθετο ατάκτως ερριμμένων άρθρων για τις σπουδές της λογοτεχνίας με το βλέμμα στραμμένο στο ακαντίμια έντου. Ο “Λογοτεχνικός Πολίτης” υπήρξε ώριμο τέκνο μιας Αριστεράς, η οποία δεν τράβαγε κανένα ζόρι με το κομμουνιστικό πρόταγμα (παρά τις ανυπέρβλητες, συχνά, δυσχέρειες και τις πλάνες) και δεν θεωρούσε ότι η οποιαδήποτε “εκλαΐκευση” μπορούσε να υποκαταστήσει την ανάγκη για απεύθυνση σε ευρύτερα ακροατήρια με επιστημονικές προδιαγραφές, υψηλού επιπέδου μορφωτικά ερεθίσματα, διασταυρώσεις της πολιτικής και του πολιτισμού.
Αξιώθηκα – σιγά σιγά – να διαβάσω δανεικά ή αγορασμένα σε παλαιοβιβλιοπωλεία όλα τα τεύχη του “Λογοτεχνικού Πολίτη”, σαν πολύτροπο βιβλίο με συνέχειες και ασυνέχειες σε ένα εμβληματικό και διαρκώς μεταβαλλόμενο περιοδικό. Θεωρώ πως υπήρξε ένα από τα σχολεία μου (κατά το του Γκόρκι “τα πανεπιστήμιά μου”). Όπως και για εκατοντάδες άλλους/ες ανθρώπους.
Όταν οι φιλοσοφικές της επικράτειας είχαν (με ελάχιστες λαμπρές εξαιρέσεις του θλιβερού κανόνα) σκούρα βαθιά μεσάνυχτα για την αφηγηματολογία και τη συγκριτολογία ή δεν τους καιγόταν καρφάκι για τη Weltliteratur και τη διδακτική της λογοτεχνίας, ο “Λογοτεχνικός Πολίτης” πρότεινε τις μεθοδικές αναγνώσεις του Παύλου Ζάννα στην “Αντιποίηση Αρχής” του Κοτζιά, δοκίμια για τον Προυστ, ποιητικά και αιχμηρά της Αλόης Σιδέρη, αφιερώματα στον Τσίρκα και τον Σαχτούρη, στάσεις στον Δάλλα, τον Δούκαρη, το αγγλικό ιστορικό μυθιστόρημα, τον άγνωστο Μπαχτίν. Και πλήθος, πλήθος άλλων θεμάτων, που προίκιζαν τον δήμο των αριστερών με γνώσεις, αλλά και με κάτι α κ ό μ α πιο πολύτιμο: Με απορίες και με αμφιβολίες.
Το χνάρι της Μαριάννας Δήτσα υπήρξε βαθύ στον “Λογοτεχνικό Πολίτη” κι όποιος/α, αναζητώντας τα ουσιώδη του χθες για το σήμερα, αναμετρηθεί στοχαστικά, ειλικρινά και ταπεινά μ’ εκείνο το εγχείρημα, θα καταλάβει καλά τη σημασία της προσφοράς της. Θα συγκινηθεί. Θα ζηλέψει. Και – ίσως – θα προσπαθήσει. Θα προσπαθήσει για να μην ικανοποιείται η κάθε εκδοχή σύγχρονης αριστεράς γλείφοντας επιφάνειες, ενώ τάχα διψά για υπερβατικές ερμηνείες (καταπώς θα έλεγε ο Βύρων Λεοντάρης). Και θα προσπαθήσει για επίμοχθη λογοτεχνική κριτική αντί για δανεικές διακοσμητικές ιδιότητες από ρηχές χιπστεριές αυτάρεσκων και ρηχών βιβλιοπαρουσιάσεων.
Η Μαριάννα Δήτσα αφήνει κι άλλο ένα (τουλάχιστον) κτήμα ες αεί ως προς αυτό: Τις “μικρές” μελέτες της για την κριτική του 19ου αιώνα, για τον Κουμανούδη και για τα περάσματα ανάμεσα στον κλασικισμό, τον ρομαντισμό και την ηθογραφία.
Αναδεικνύει συνάμα κι ένα πρότυπο, το οποίο σπανίζει στους καιρούς μας: Την επίμονη, σχεδόν ξεροκέφαλη, προσφορά για να πλουτίζουν οι αριστερές συλλογικότητες με μέσα έκφρασης και αλληλεπίδρασης που δεν συμφιλιώνονται με την ημιμορφωτική μιζέρια και με τα περίκλειστα οχυρά ξυλάρμενων ατομικοτήτων.