NewsEdit Ο Νίκος Σαραντάκος ανακοίνωσε σήμερα το πρωί τα αποτελέσματα της online ψηφοφορίας που γίνεται κάθε χρόνο μέσα από το ιστολόγιό του για τη Λέξη της Χρονιάς.
Γράφει:
Όπως ξέρουν οι φίλοι του ιστολογίου, χτες το βράδι έληξε η ψηφοφορία για τη λέξη της χρονιάς, που είχε αρχίσει από τις 15 Δεκεμβρίου πάνω σε λέξεις που εσείς είχατε προτείνει με τα σχόλιά σας σε προηγούμενο άρθρο. Δεν μας χρειάζεται σασπένς, γι’ αυτό και ο τίτλος φανερώνει αμέσως την ετυμηγορία σας: λέξη της χρονιάς, λέξη του 2023, είναι η σαρανταενατακατό.
Τη βλέπετε άλλωστε να φιγουράρει σε περίοπτη θέση στο υπέροχο λεξοσύννεφο που έφτιαξε ο φίλος μας ο Στάζιμπος, που είναι άλλωστε κάθε χρόνο ο μάγος που στήνει όλον τον μηχανισμό της Λέξης της χρονιάς και που χωρίς τη δική του υλικοτεχνική υποστήριξη δεν θα γινόταν τίποτα.
(Προσέξτε καλά το λεξοσύννεφο. Η νικήτρια λέξη εμφανίζεται βέβαια ολογράφως, αλλά επίσης πρωταγωνιστεί και έμμεσα, αφού το κομμάτι της πίτας στο αριστερό μέρος είναι το 40,56% του συνολικού εμβαδού -αλλά φαίνεται «μεγαλύτερο από»! Έδωσε ρέστα για άλλη μια χρονιά ο Στάζιμπος!)
Θα πείτε: δεν είναι λέξη το σαρανταενατακατό, είναι ποσοστό, είναι φράση, είναι αριθμός. Όμως στις ψηφοφορίες μας για τη Λέξη της χρονιάς έχουμε κι άλλες φορές δώσει την πρώτη θέση σε σύμπλοκους, μη μονολεκτικούς όρους. Είναι αμφιλεγόμενο αν θα θεωρήσουμε τον νικητήριο όρο «μονολεκτικό» ή όχι. Έχει μια μικρή σημασία, διότι είχαμε σερί τετραετίας με μονολεκτικούς όρους στην πρώτη θέση (2022: ΔΙΚΕΟΣΗΝΙ, 2021: γυναικοκτονία, 2020: κορονοϊός, 2019: κανονικότητα) και εσείς θα μου πείτε αν το σερί συνεχίστηκε ή αν έσπασε. Ασφαλώς όμως είναι η πρώτη φορά που η Λέξη της Χρονιάς έχει και αριθμητική σημασία.
Αλλά το σαρανταενατακατό δεν είναι μόνο αριθμός, είναι και το επιβλητικό ποσοστό με το οποίο η Νέα Δημοκρατία νίκησε στις εκλογές, και στη μετεκλογική περίοδο είναι η στερεότυπη απάντηση και η μόνιμη επωδός των στελεχών του κυβερνώντος κόμματος στις κριτικές για οτιδήποτε στραβό συνέβαινε ή είχε συμβεί: 41% πήραμε, τι μας λέτε για πλημμύρες ή για αντισυνταγματικές ενέργειες, κρίθηκαν αυτά στις εκλογές.
Και η γραφή «σαρανταενατακατό» ή και «σαραντανατακατό», μονολεκτική σε συναρπαγή και με φαγωμένα φωνήεντα είναι μια στραβογραψιά που θέλει να μεταφέρει το αγέρωχο ύφος όσων επικαλούνται το 41%.
Για να είμαι ακριβής, εξίσου συχνό με το «σαρανταενατακατό» είναι και το σαραντατακατό. Επειδή έπρεπε να διαλέξουμε έναν όρο, προτιμήσαμε το «σαραντανα…», αφού η ΝΔ πήρε 40,56%, λίγο πάνω από τα μισά.
Στη δεύτερη θέση βρέθηκε μια φράση, η πάμε κι όπου βγει, εμβληματική της τραγωδίας των Τεμπών αλλά και με γενικότερη (έκτοτε) χρήση. Kαι ενώ η επικράτηση του σαραντακατό ήταν σαφής, και ο δεύτερος όρος συγκέντρωσε ποσοστά που, σε άλλη χρονιά, θα ήταν αρκετά για να εξασφαλίσει με άνεση την πρώτη θέση.
Πολλοί φίλοι μάς έψεξαν διότι δεν υπήρχε στο ψηφοδέλτιο ο όρος «Τέμπη», που τον θεωρούσαν ακόμα πιο κατάλληλο «εκπρόσωπο» της τραγωδίας. Ωστόσο, όλα αυτά τα χρόνια στις ψηφοφορίες μας προσπαθούμε να μη βάζουμε πολλούς όρους που να αναφέρονται στο ίδιο γεγονός, εκτός αν αυτό δικαιολογείται «λεξικογραφικά» (κι έτσι, τα χρόνια της πανδημίας είχαμε πολλές πανδημικές λέξεις). Αυτό, επειδή διασπώνται οι ψήφοι -και ήδη είχαμε έναν ακόμα όρο σχετικό με την τραγωδία και λεξικογραφικώς ενδιαφέροντα, τον όρο «τηλεδιοίκηση». Επίσης, προσπαθούμε να μη βάζουμε κύρια ονόματα -γι’ αυτό και προκρίναμε το «πάμε κι όπου βγει» αντί για τα Τέμπη.
Στην τρίτη θέση, ο όρος Γάζα. Τοπωνύμιο, κατ’ εξαίρεση, επειδή και όσα έγιναν και γίνονται στη Γάζα δεν είναι συνηθισμένα. Είχαμε κι άλλους δύο όρους σχετικούς με τη Γάζα στο ψηφοδέλτιο, επειδή κρίναμε ότι έχουν λεξικογραφικό ενδιαφέρον, αλλά συγκέντρωσαν ελάχιστες ψήφους που σημαίνει ότι θα μπορούσαν και να λείπουν.
Αν η πρώτη τριάδα είχε ξεχωρίσει από τις πρώτες μέρες, για την τέταρτη θέση έγινε ντέρμπι που κρίθηκε πάνω στο νήμα. Η τεχνητή νοημοσύνη ήρθε τέταρτη και πέμπτο το ζαμέ Κορωπί -ένας όρος του περασμένου Δεκέμβρη, που δεν μπήκε τότε στο ψηφοδέλτιο διότι εμφανίστηκε όταν είχε αρχίσει η ψηφοφορία. Η «τεχνητή νοημοσύνη» είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα «όρου ομπρέλας» -είχε προταθεί μαζί με άλλους όπως ΤΝ, ChatGPT, μεγάλα γλωσσικά μοντέλα κτλ. από τους οποίους επιλέξαμε έναν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΣΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ