anilikos Ο Βιολιστής στη Στέγη, μια απίστευτα διδακτική, αλληγορική και διαχρονική ταινία μιούζικαλ. Πολλοί την έχουν δει, άλλοι έχουν ακούσει γι’ αυτή και σίγουρα οι περισσότεροι έχουν αφουγκραστεί έστω και λίγες νότες από τις μελωδίες που έμειναν ανεξίτηλες στα αυτιά τους.
Αρκετοί είδαν αυτήν την ταινία ως έναν ύμνο στην Εβραϊκή παράδοση, θρησκεία, κοινωνία. Έκριναν, θετικά ή αρνητικά, τις παραδόσεις της οικογένειας, της παράδοσης και των συνηθειών ορθόδοξων Εβραίων, τους διωγμούς που υπέστησαν στις στέπες της Ρωσίας τον 20ό αιώνα και όλα τα όμορφα και δυνητικά γραφικά που αναπαριστώνται γλαφυρά σε αυτό το ιδιαίτερο μιούζικαλ.
Είναι όμως έτσι; Παίρνοντας απόσταση από τη δραματουργία της ταινίας, μακροσκοπικά, δεν είναι μήπως μια απεικόνιση μιας κοινωνίας; Της οποιασδήποτε κοινωνίας που, βρισκόμενη απομονωμένη, μακριά από τις επιταγές του “σύγχρονου” κόσμου, παραμένει πιστή – οκνηρά – στις παραδόσεις της;
Μία προξενήτρα, οι γονείς που θέλουν να καλοπαντρέψουν τις κόρες τους, οι κοινωνία που παρά την “ορθή” κατ’ αυτήν πίστη, διαθέτει όλες τις αδυναμίες που χαρακτηρίζουν όλους τους ανθρώπους. Απατεωνιά, εφόσον το επιτρέψει η αγοραπωλησία ζώων, συμφέρον, αν γίνει μαι καλή γαμήλια συμφωνία, συμπόνια, αν το επιτάξει η θρησκεία.
Στο χωριουδάκι της Ανατέβκα, η Εβραϊκή κοινότητα επισκιάζεται από τη Χριστιανική. Και οι δύο περιστρέφονται γύρω από τους θρησκευτικούς φωστήρες που δίκην υποβολέα υπαγορεύουν πώς η αρετή γίνεται πράξη στην καθημερινότητα.
Και φτάνει η αλλαγή. Φτάνει ο έρωτας για να αποτινάξει την τυραννία της προξενήτρας. Φτάνει η μόρφωση για να από δυναμώσει την επιταγή του πατέρα στην επιλογή συντρόφου. Φτάνει ακόμα και το αδιανόητο, η μίξη, για να γκρεμίσει την ίδια τη ζωοποιό δύναμη των κοινοτήτων, την γκετοποίηση λόγω θρησκείας.
Η ταινία δε μιλά ούτε για παντρειές, ούτε για βιολιά. Η ταινία είναι μια ωδή στην παράδοση, και μια άρια στην εξέλιξη και τη μετεξέλιξη αυτής σε πρόοδο.
Αν ο Τέβιε είχε την ευρύνοια να αφήσει την αγάπη να κυριαρχήσει στις δικές του παραδόσεις, αν κάμφθηκε η δυσκοίλια απολυτότητα ενός βιολιστή, που γέμιζε παράδοση και νότες τα δειλινά στην Ανατέβκα, σίγουρα αυτή η αγάπη που διακηρύσσει και σχεδόν οικείο ποιείται η θρησκεία, κάθε θρησκεία, μπορεί να κυριαρχήσει επάνω σε άκαμπτες, πασέ, ομοφοβικές και από άλλους αιώνες απόψεις.
Ούτε η βάπτιση των παιδιών σε μεγάλη ηλικία αποτελεί συνέχιση της παράδοσης, ούτε απόδειξη της αγάπης. Αντιλαμβανόμενοι πως κάθε “οργανισμός” διαθέτει πρωτόκολλα που – εν πολλοίς – οφείλει να διατηρήσει, για να επιβιώσει, το υψηλότερο πρωτόκολλο, το μέγιστο, αυτό που μπορεί να κυριαρχήσει σε πιστούς και μη, είναι η αγάπη.
Εφόσον ούτε Τέβιε υπάρχει, ούτε προξενήτρα, ούτε καν βιολιστής να την υμνήσει με νότες, μένει να γίνει μόνο πράξη.
#loveislove