ΑΝΤΡΕΑΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Το 1936, τρία χρόνια μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, ο υπουργός προεδρίας Χέρμαν Γκαίρινγκ παρουσίασε το Τετραετές Πρόγραμμα το οποίο περιλάμβανε μια σειρά οικονομικών μέτρων που είχαν ως στόχο να προετοιμάσουν τη Γερμανία για πόλεμο, με αυτά τα λόγια: “Τα όπλα θα μας κάνουν ισχυρούς, το βούτυρο θα μας κάνει μόνο χοντρούς”.
Το “Waffen vor Butter” (“Οπλα πριν το βούτυρο”) έγινε το σύνθημα του Γ’ Ράιχ σε μία Γερμανία που ήδη υπέφερε ήδη από το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου από την ακρίβεια, τον υπερπληθωρισμό, την εξαφάνιση της αγροτικής παραγωγής, την έλλειψη τροφίμων.
Και ήταν αυτή ακριβώς η έλλειψη τροφίμων και η ακρίβεια ένας από τους βασικούς παράγοντες που “έθρεψαν” και γιγάντωσαν τον ναζισμό.
Οι Ναζί κατηγόρησαν τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης για τις ελλείψεις και υποσχέθηκαν να προσφέρουν μια καλύτερη ζωή στους Γερμανούς. Προώθησαν επίσης την ιδέα της αυτάρκειας στην παραγωγή τροφίμων, η οποία ανταποκρινόταν στην επιθυμία του γερμανικού κοινού για εθνική ανεξαρτησία.
Αν και οι Ναζί δεν εξαφάνισαν εντελώς τις ελλείψεις τροφίμων, κατάφεραν να βελτιώσουν την κατάσταση για ορισμένους Γερμανούς. Εισήγαγαν προγράμματα διανομής, με τα πρώτα “καλάθια του νοικοκυριού” και κουπόνια που διασφάλιζαν ότι όλοι θα είχαν πρόσβαση σε κάποια τροφή και επέκτειναν και καθιέρωσαν τη χρήση συνθετικών τροφίμων, όπως το μαργαρίνη και ο συνθετικός καφές. Ωστόσο, η κατάσταση με την έλλειψη τροφίμων παρέμεινε δύσκολη για πολλούς Γερμανούς, ιδιαίτερα για εκείνους που ζούσαν σε αστικές περιοχές και για όσους δεν ήταν μέλη του Ναζιστικού Κόμματος.
Όσο για το ψωμί; Κάθε Γερμανός δικαιούταν, ημερησίως, τρεις φέτες που έμοιαζαν με ψωμί του… τοστ. Μόνο που αυτό το “ψωμί του τοστ” ήταν φτιαγμένο με υλικά όπως όπως αποξηραμένες πατάτες, βρώμη, κριθάρι και ακόμη και αλεσμένο… σανό!
Κι ενώ η γερμανική οικογένεια “χόρταινε” με ψωμί από σανό, η πολεμική βιομηχανία μεγαλουργούσε αποκτώντας μία σειρά υπερσύγχρονων αεροσκαφών με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας (άλλωστε δεν ήταν διόλου τυχαίο ότι ο Χέρμαν Γκαίρινγκ ήταν και αρχηγός της Luftwaffe) όπως τα Messerschmitt Bf 109, τα Focke-Wulf Fw 190, τα Junkers Ju 87 Stuka και τα Dornier Do 17.
Εχουν περάσει 90 χρόνια από την άνοδο των Ναζί στην εξουσία… Η σημερινή Ευρώπη δεν θυμίζει σε τίποτα την Ευρώπη του μεσοπολέμου. Εκτός από τον πληθωρισμό, την ακρίβεια, την έλλειψη τροφίμων, την πτώση της αγροτικής παραγωγής και τη διαφαινόμενη άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων σε πολλές χώρες αλλά και στο δρόμο προς τις Ευρωεκλογές.
Τι σχέση έχουν δηλαδή οι φέτες του ψωμιού από… σανό με τα τέσσερα τοστάκια με γκούντα και ζαμπόν;
Τι σχέση έχουν τα Junkers Ju 87 Stuka με τα υπερσύγχρονα F-35;
Τι σχέση έχει η φράση “Τα όπλα θα μας κάνουν ισχυρούς, το βούτυρο θα μας κάνει μόνο χοντρούς” του Γκαίρινγκ με τη σημερινή πραγματικότητα;