NewsEdit Στην φωτογραφία βλέπετε την οδό Καλλιρρόης, με τον Ιλισό ανοικτό ακόμα. Η εκκλησία στο βάθος είναι ο Άγιος Παντελεήμονας Ιλισού.
Η Κυνοσάργους είναι μία γειτονιά στα βορειοανατολικά του Νέο Κόσμου, που πήρε την την ονομασία αυτή επειδή από ανασκαφές, οι οποίες έγιναν σε οικόπεδο πίσω από τον Ιερό Ναό του Αγίου Παντελεήμονος Ιλισσού, διαπιστώθηκε πως στην αρχαιότητα υπήρχε εκεί το Γυμνάσιο Κυνόσαργες. Η περιοχή συνορεύει με τις συνοικίες Νέος Κόσμος, Μακρυγιάννη και Μετς.
Το Κυνόσαργες ήταν περιοχή της Διομείας, δήμου της αρχαίας Αθήνας, που βρισκόταν εκτός των τειχών της πόλης, νότια του Ναού του Ολυμπίου Διός, στην αριστερή όχθη του Ιλισού ποταμού. Χονδρικά συμπίπτει με τη σημερινή συνοικία του Κυνοσάργους. Στην αρχαιότητα φιλοξενούσε τα Ηράκλεια εν Κυνοσάργει και διέθετε μάλιστα ένα από τα τρία μεγαλύτερα και σημαντικότερα γυμνάσια της Αθήνας, το Κυνόσαργες.
Ονομάστηκε έτσι επειδή κάποτε όταν οι Αθηναίοι προσέφεραν θυσία στον Ηρακλή, ένας σκύλος πήγε και άρπαξε τους μηρούς του ζώου που ετοιμαζόταν να θυσιαστεί και καταδιωκόμενος στη συνέχεια, φτάνοντας στο σημείο αυτό (στο «κυνός αργού», δηλαδή «του λευκού / ταχέος σκύλου»), τα εγκατέλειψε.
Οι Αθηναίοι μπροστά σε αυτό το απρόσμενο συμβάν έσπευσαν να συμβουλευτούν το Μαντείο των Δελφών ρωτώντας με ποιον τρόπο έπρεπε να «εξιλεώσουν» τον ήρωα Ηρακλή. Τότε έλαβαν τον χρησμό να ιδρύσουν «ιερό» εκεί που ο σκύλος μετέφερε τους μηρούς από το θυσίασμα. Έτσι οι Αθηναίοι ίδρυσαν «ιερό» και το ονόμασαν Κυνόσαργες, από το κύνος (σκύλος) και άργος (σταμάτημα, επιβράδυνση).
Ήταν «ιερό» και γυμνάσιο για τους μη γνησίους (από πατέρα και μητέρα) Αθηναίων παίδες γι’ αυτό και ήταν «καθιερωμένο» στον νόθο και αυτόν Ηρακλή. Εκεί γυμναζόταν και ο Θεμιστοκλής, νόθος ων, Αθηναίος, (λόγω μητέρας του αλλοδαπής). Λέγεται ότι ο Θεμιστοκλής προσπάθησε πολύ για να πείσει τους γνήσιους παίδες Αθηναίους να τον ακολουθήσουν στο Κυνόσαργες για να εξαλειφθεί αυτή η διάκριση. Όμως δεν φαίνεται να τα κατάφερε αφού στα χρόνια του Πλουτάρχου υπήρχε ακόμη η διάκριση αυτή.
Φημισμένο ήταν και το άλσος που περιέβαλλε το Γυμνάσιο αυτό. Το γυμνάσιο του Κυνοσάργους χρησίμευε και ως κτήριο διδασκαλίας του μαθητή του Σωκράτη, Αντισθένη που υπήρξε ιδρυτής της φιλοσοφικής σχολής των κυνικών.
Ο Ηρόδοτος αναφέρεται σε έναν βωμό στη περιοχή αυτή το 490/89 π.Χ., ο οποίος έγινε ονομαστό ιερό του Ηρακλή, και το οποίο συνδεόταν επίσης με τη μητέρα του Αλκμήνη, τη σύζυγο του Ήβη και τον βοηθό του Ιόλαο.
Ευρήματα που ενισχύουν την ύπαρξη του Κυνοσάργους βρέθηκαν κατά τη διάρκεια εργασιών σε οικόπεδο πίσω από τον Άγιο Παντελεήμονα Ιλισού, στον σημερινό Νέο Κόσμο.