NewsEdit «Οι αυστηρές ποινές για τέτοιας βαρύτητας και επικινδυνότητας εγκλήματα είναι αδιαμφισβήτητα σημαντικές, κυρίως γιατί εκφράζουν την απαξία και αποδοκιμασία της κοινωνίας και μπορούν-υπό προϋποθέσεις- να έχουν παιδαγωγικό ρόλο. Η αντιμετώπιση όμως της φονικής βίας κατά των γυναικών απλά σε τέτοιο επίπεδο είναι και ανεπαρκής και κυρίως φανερώνει άγνοια του φαινομένου».
Γράφει η Μαρία Χ. Αλβανού*
H πρόσφατη γυναικοκτονία έξω από αστυνομικό τμήμα καταδεικνύει σοβαρά προβλήματα στην αντιμετώπιση τέτοιων εγκλημάτων, αλλά και αδυναμία της πολιτείας να κατανοήσει σοβαρές παραμέτρους τους.
Το τραγικό περιστατικό έρχεται να προστεθεί σε προηγούμενα, με κοινό σημείο την εσφαλμένη αξιολόγηση από την Αστυνομία του κινδύνου στον οποίον βρίσκεται μια γυναίκα λόγω του κακοποιητή της, καταλήγοντας αβοήθητη μολονότι κατέφυγε στα αρμόδια όργανα για την προστασία της. Έγγραφο της ΕΛΑΣ ήδη από το 2020 αναφέρεται σε παράπονα πολιτών για προβληματική διαχείριση τέτοιων υποθέσεων, ακόμη και για αποθάρρυνση καταγγελιών. Στην τελευταία περίπτωση όμως έχουμε και το ειδεχθές έγκλημα να τελείται κυριολεκτικά μπροστά στα μάτια της Αστυνομίας, χωρίς επέμβαση της, ακυρώνοντας την κοινή λογική αλλά και τη βασική εγκληματολογική θέση σχετικά με την παρουσία αστυνομικών οργάνων ως όρο αποτροπής, πρόληψης και καταστολής του εγκλήματος.
Η αντίδραση της πολιτείας μοιάζει να εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στο θέμα των αυστηρών ποινών, στο οποίο βασίζει και την άρνηση της να εισάγει στην ποινική νομοθεσία το αδίκημα της «γυναικοκτονίας», εφόσον το ήδη υπάρχον αδίκημα της ανθρωποκτονίας τιμωρείται με ισόβια κάθειρξη.
Οι αυστηρές ποινές για τέτοιας βαρύτητας και επικινδυνότητας εγκλήματα είναι αδιαμφισβήτητα σημαντικές, κυρίως γιατί εκφράζουν την απαξία και αποδοκιμασία της κοινωνίας και μπορούν-υπό προϋποθέσεις- να έχουν παιδαγωγικό ρόλο. Η αντιμετώπιση όμως της φονικής βίας κατά των γυναικών απλά σε τέτοιο επίπεδο είναι και ανεπαρκής και κυρίως φανερώνει άγνοια του φαινομένου. Για παράδειγμα συχνά στις γυναικοκτονίες το μοτίβο δράσης του αυτουργού ολοκληρώνεται με τη δική του αυτοκτονία. Σε τέτοιες περιπτώσεις η ποινή όσο και αυστηρή να είναι δεν μπορεί να έχει κανένα αποτέλεσμα και έτσι και αλλιώς καμία καταδικαστική απόφαση δεν αποκαθιστά στην προηγούμενη κατάσταση το τρωθέν έννομο αγαθό της ζωής. Κάποιοι δράστες μάλιστα δεν αποτρέπονται από την προοπτική της φυλακής. Την βλέπουν ως ένα τίμημα που είναι έτοιμοι να πληρώσουν, προκειμένου να αποκαταστήσουν τον «θιγμένο» πολύτιμο «ανδρισμό» τους, σκοτώνοντας τη γυναίκα που θεωρούν ιδιοκτησία τους, επειδή τόλμησε να αμφισβητήσει και «αψηφήσει» την εξουσία του, διεκδικώντας την αυτονόητη ελευθερία της ως ανθρώπινο πρόσωπο. Καθίσταται λοιπόν αναγκαίο το βάρος της αντιμετώπισης να πέσει πρώτα από όλα σε κάθε μέτρο (τεχνολογικό, επαρκούς στελέχωσης, εκπαίδευσης, επιμόρφωσης, και ελέγχου αποτελεσματικής απόδοσης του ανθρώπινου δυναμικού της Αστυνομίας, κλπ.) που θα εξασφαλίζει ορθή αξιολόγηση του κινδύνου, παροχή κάθε δυνατής προστασίας στη γυναίκα που απειλείται και έγκαιρη επέμβαση των αστυνομικών αρχών για να εμποδίσουν τον δράστη να φέρει σε πέρας το έγκλημα του. Νομοθετικά, η θέσπιση αδικήματος γυναικοκτονίας θα οδηγήσει σε περισσότερη αφύπνιση της κοινωνίας και επίγνωση του προβλήματος της έμφυλης βίας που αποτελεί έκφανση βαθειά ριζωμένων πατριαρχικών αντιλήψεων και στερεοτύπων για τους ρόλους και τα δικαιώματα των φύλων. Επίσης, η σύγχρονη πραγματικότητα καθιστά αναγκαία τη διεύρυνση του προστατευτικού πλαισίου της νομοθεσίας περί ενδοοικογενειακής βίας, ώστε να καλύπτει συντρόφους ανεξαρτήτως συμβίωσης/συγκατοίκησης τους και μονιμότητας ή όχι της σχέσης τους (κατά τα πρότυπα του «intimate partner violence» στο εξωτερικό).
Η ενθάρρυνση των γυναικών να απευθύνονται στις αρχές όταν απειλούνται είναι βασικός παράγοντας για την αντιμετώπιση των γυναικοκτονιών. Είναι απαραίτητο όμως να τους να παρέχεται άμεση, αποτελεσματική αστυνομική προστασία και να υφίσταται νομικό πλαίσιο που να ανταποκρίνεται στις παραμέτρους του φαινομένου.
*Δρ. Μαρία Χρ. Αλβανού, Εγκληματολόγος-Ειδική σε θέματα ασφάλειας, μέλος ερευνητικής ομάδας ITSTIME