Φάκελος Ευρωεκλογές 2024 / Η Ε.Ε. σε κρίσιμο σταυροδρόμι

Οι Ευρωεκλογές του Ιουνίου είναι ίσως οι πιο κρίσιμες εκλογές των τελευταίων δεκαετιών εν μέσω γεωπολιτικών αναταράξεων και πολέμων αλλά και πολυ-κρίσεων στην παγκόσμια οικονομία και ενέργεια, στο κλίμα και το περιβάλλον. Κι όπως όλα δείχνουν θα υπάρξουν και εκπλήξεις και ανατροπές στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι επόμενες εκλογές θα διεξαχθούν από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου 2024. Οι εκλογές θα διεξαχθούν στην Ελλάδα 9 Ιουνίου 2024. Δικαίωμα ψήφου έχουν όσοι συμπληρώνουν το 17ο έτος της ηλικίας τους την χρονιά των εκλογών. Μπορείτε να κάνετε χρήση της επιστολικής ψήφου, εφόσον εγγραφείτε εντός της προθεσμίας στην σχετική ηλεκτρονική πλατφόρμα. Η ψήφος είναι υποχρεωτική πλην εξαιρέσεων.

Στις εκλογές που θα διεξαχθούν σε ολόκληρη την ήπειρο θα εκλεγούν 720 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Πρόκειται για αύξηση από τις 705 έδρες που είναι σήμερα, ώστε να ληφθούν υπόψη οι δημογραφικές αλλαγές σε πολλά κράτη μέλη.

Οι Έλληνες ψηφοφόροι θα εκλέξουν 21 ευρωβουλευτές το 2024, όπως και στις εκλογές του 2019.

Σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ, όλες οι χώρες πρέπει να χρησιμοποιούν εκλογικά συστήματα που να εξασφαλίζουν αναλογική εκπροσώπηση, πράγμα που σημαίνει ότι ο αριθμός των εκλεγμένων μελών κάθε κόμματος εξαρτάται από το ποσοστό των ψήφων που έλαβε το κόμμα. Στην Ελλάδα εφαρμόζεται η ψήφος με σταυρό προτίμησης, η οποία δίνει στους ψηφοφόρους την δυνατότητα να επιλέξουν συγκεκριμένους υποψήφιους. Μπορούν να τεθούν μέχρι και τέσσερις (4) σταυροί προτίμησης. Οι υποψήφιοι που λαμβάνουν τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης εκλέγονται, εφόσον βέβαια το κόμμα τους έχει εξασφαλίσει τις αντίστοιχες έδρες.

Ποια είναι η ελάχιστη ηλικία για τους ψηφοφόρους;

Όπως και η ημέρα των εκλογών, έτσι και αυτό εξαρτάται από την εθνικότητά σας.

Στην πλειονότητα των κρατών μελών, η ελάχιστη ηλικία για τους ψηφοφόρους είναι τα 18 έτη. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, μια χούφτα χώρες έχουν μειώσει το όριο σε μια προσπάθεια να αυξήσουν τη συμμετοχή.

Στην Ελλάδα, επιτρέπεται να ψηφίζουν άτομα ηλικίας 17 ετών και άνω. Και στο Βέλγιο, τη Γερμανία, τη Μάλτα και την Αυστρία, το όριο ηλικίας έχει οριστεί στα 16 έτη.

Αντίθετα, το κατώτατο όριο ηλικίας για τους υποψήφιους βουλευτές κυμαίνεται από 18 ετών, σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ισπανία, έως 25 ετών στην Ελλάδα και την Ιταλία. Όλοι οι πολίτες της ΕΕ έχουν το δικαίωμα να θέσουν υποψηφιότητα σε άλλη χώρα της ΕΕ, εφόσον κατοικούν εκεί.

Αυτό σημαίνει ότι θα ψηφίσουν περισσότεροι άνθρωποι;

Αυτό είναι ένα από τα καυτά ερωτήματα στις Βρυξέλλες. Οι εκλογές της ΕΕ επιβαρύνονται εδώ και δεκαετίες με χαμηλά ποσοστά συμμετοχής. Το 2019, το ποσοστό ανήλθε στο 50,66%, η πρώτη φορά που ξεπέρασε το όριο του 50% από το 1994.

Φέτος, το μπλοκ ελπίζει να φτάσει, τουλάχιστον, και πάλι το 50%. Στην πράξη, αυτό θα σημαίνει 185 εκατομμύρια ψηφοδέλτια από τα 370 εκατομμύρια ψηφοφόρους που εκτιμάται ότι έχουν δικαίωμα ψήφου.

Οι νέοι θεωρούνται βασική δημογραφική ομάδα για την αύξηση της συμμετοχής. Αυτό εξηγεί γιατί οι αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν θέσει ως (υπερβολικά φιλόδοξο) στόχο την Taylor Swift και άλλες διασημότητες της Α-list για να πείσουν τη γενιά Z και τους millennials να πάνε να ψηφίσουν.

Είναι η ψήφος υποχρεωτική;

Η ψηφοφορία είναι υποχρεωτική μόνο σε τέσσερα κράτη μέλη: Βέλγιο, Βουλγαρία, Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται με επιείκεια και δεν μεταφράζεται απαραίτητα σε υψηλότερα ποσοστά. Το 2019, η Ελλάδα σημείωσε ποσοστό συμμετοχής 58,69% και η Βουλγαρία μόλις 32,64%.

Παρόλα αυτά, η ψήφος συνιστάται ανεπιφύλακτα για να ακουστεί η φωνή σας.

Μπορώ να ψηφίσω από το εξωτερικό;

Κατά γενικό κανόνα: ναι, μπορείτε. Αλλά αυτό αλλάζει από χώρα σε χώρα.

Για την Ελλάδα, για πρώτη φορά, θα εφαρμοστεί η επιστολική ψήφος (η εγγραφή στην πλατφόρμα μπορεί να πραγματοποιηθεί ως τις 29/4).

Όλα τα κράτη μέλη, εκτός από την Τσεχία, τη Γερμανία, την Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα, τις Κάτω Χώρες (Ολλανδία), την Αυστρία και τη Σλοβακία, επιτρέπουν στους πολίτες τους να ψηφίσουν στις πρεσβείες και τα προξενεία στο εξωτερικό, ένα βήμα που συχνά απαιτεί προεγγραφή. (Η Βουλγαρία και η Ιταλία επιτρέπουν αυτή τη δυνατότητα μόνο εντός άλλης χώρας της ΕΕ).

Παράλληλα, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Εσθονία, η Ισπανία, η Λετονία, η Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, η Ουγγαρία, οι Κάτω Χώρες, η Αυστρία, η Σλοβενία, η Φινλανδία και η Σουηδία επιτρέπουν στους ψηφοφόρους να στέλνουν τα ψηφοδέλτιά τους ταχυδρομικώς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα έξοδα αποστολής μπορούν να επιστραφούν.

Επιπλέον, το Βέλγιο, η Γαλλία και οι Κάτω Χώρες επιτρέπουν τη χρήση αντιπροσώπων: ένα άτομο που δεν μπορεί να πάει στις κάλπες μπορεί να ορίσει ένα άλλο άτομο να ψηφίσει για λογαριασμό του.

Από σήμερα, η Εσθονία είναι το μόνο κράτος μέλος της ΕΕ που προσφέρει ηλεκτρονική ψηφοφορία.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει μια μειοψηφία κρατών μελών που δεν έχουν καμία απολύτως δυνατότητα ψηφοφορίας από το εξωτερικό: η Τσεχική Δημοκρατία, η Ιρλανδία, η Μάλτα και η Σλοβακία.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο ψηφοφορίας, επισκεφθείτε τον ειδικό ιστότοπο του Κοινοβουλίου.

Πότε θα μάθουμε τα αποτελέσματα;

Τα αποτελέσματα των εκλογών δεν θα ανακοινωθούν πριν από το βράδυ της Κυριακής. Αυτό αποτρέπει τις χώρες που ψηφίζουν νωρίτερα στην κούρσα από το να επηρεάσουν το αποτέλεσμα των καθυστερημένων.

Οι υπηρεσίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σκοπεύουν να δημοσιεύσουν τις πρώτες μερικές εκτιμήσεις στις 18:15 CET την Κυριακή και την πρώτη προβολή του πλήρους ημικύκλιου στις 20:15 CET. Τα στοιχεία αυτά θα συνδυάζουν τις εκτιμώμενες ψήφους και τις προεκλογικές δημοσκοπήσεις.

Μέχρι τις 23:00 CET, μόλις κλείσουν όλα τα εκλογικά τμήματα σε όλα τα κράτη μέλη, θα έχουμε μια αξιόπιστη, ολοκληρωμένη εικόνα της σύνθεσης του επόμενου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Τι θα συμβεί μετά τις εκλογές;

Λίγο μετά το τέλος των εκλογών, οι εθνικές αρχές θα ανακοινώσουν στο Κοινοβούλιο ποιοι έχουν εκλεγεί (και ποιοι έχουν αποκλειστεί), ώστε το ημικύκλιο να αρχίσει να συγκροτείται σε σώμα.

Οι ευρωβουλευτές πρέπει να οργανωθούν σε πολιτικές ομάδες ανάλογα με την ιδεολογία και τις προτεραιότητές τους. Οι ομάδες αυτές πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον 23 νομοθέτες από τουλάχιστον επτά χώρες. Όσοι μένουν εκτός θα θεωρούνται “μη εγγεγραμμένοι” (ή “μη προσκείμενοι”) και θα έχουν μικρότερη προβολή στις συζητήσεις και τις επιτροπές.

Το σημερινό ημικύκλιο περιλαμβάνει επτά ομάδες: το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D), την Ανανεωτική Ευρώπη, τους Πράσινους/Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία, τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές (ECR), την Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID) και την Αριστερά.

Η 10η νομοθετική περίοδος θα ξεκινήσει στις 16 Ιουλίου, ημερομηνία της πρώτης συνεδρίασης της ολομέλειας. Εκείνη την ημέρα, οι 720 ευρωβουλευτές θα εκλέξουν τον πρόεδρο του Κοινοβουλίου, 14 αντιπροέδρους και πέντε οκταμελείς.

Η πρώτη συνεδρίαση θα διαρκέσει έως τις 19 Ιουλίου και θα γίνει η επιλογή των επιτροπών και των υποεπιτροπών. Αλλά οι θέσεις των προέδρων, τις οποίες οι κύριες ομάδες μοιράζονται παραδοσιακά με ένα παιχνίδι αγοραπωλησίας, θα ανακοινωθούν τις επόμενες ημέρες μετά την ολομέλεια.

Τι γίνεται με τους εκλεκτούς των πολιτικών ομάδων (αυτό που λέγεται Spitzenkandidat);

Το 2014, η ΕΕ αποφάσισε να δοκιμάσει κάτι νέο για αλλαγή: πριν από τις βουλευτικές εκλογές, κάθε κόμμα κλήθηκε να ορίσει δημοσίως έναν επικεφαλής υποψήφιο, ή Spitzenkandidat στα γερμανικά, για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του πιο ισχυρού και σημαίνοντος οργάνου του μπλοκ.

Αυτή η προεπιλογή, σύμφωνα με το σκεπτικό, είχε ως στόχο να καταστήσει την Επιτροπή πιο δημοκρατική και υπεύθυνη στα μάτια των Ευρωπαίων ψηφοφόρων.

Αφού το ΕΛΚ κέρδισε τις εκλογές με 221 έδρες, οι ηγέτες της ΕΕ σεβάστηκαν το καινοφανές σύστημα και διόρισαν τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τον επικεφαλής υποψήφιο του κόμματος, ως πρόεδρο της Επιτροπής. Το ημικύκλιο στη συνέχεια ενέκρινε την υποψηφιότητά του με απόλυτη πλειοψηφία.

Ωστόσο, το 2019, τα πράγματα πήραν μια αναπάντεχη τροπή: ο δηλωμένος υποψήφιος του ΕΛΚ, ο Μάνφρεντ Βέμπερ, παραμερίστηκε με συνοπτικές διαδικασίες από τους ηγέτες της ΕΕ (κυρίως από τον Γάλλο Εμανουέλ Μακρόν). Η απόρριψη οδήγησε στην εκπληκτική εμφάνιση της Ούρσουλας Φον Ντερ Λάιεν, η οποία ήταν εντελώς απούσα κατά τη διάρκεια της κούρσας.

Ο διορισμός της φον ντερ Λάιεν, η οποία επιβίωσε από το ημικύκλιο με μια οριακή διαφορά, ώθησε αναλυτές και δημοσιογράφους να ανακηρύξουν τους Spitzenkandidaten νεκρούς.

Ο αγώνας του 2024 έρχεται με μια προσπάθεια αναβίωσης του συστήματος: φέτος, η φον ντερ Λάιεν θα κατέβει ως επικεφαλής υποψήφια. Οι σοσιαλιστές, οι Πράσινοι και η Αριστερά έχουν επίσης λάβει μέτρα για να προτείνουν έναν υποψήφιο πρόεδρο. Αλλά ορισμένες άλλες ομάδες, όπως η Renew Europe και η ID, εξακολουθούν να αποφεύγουν το σύστημα, καθώς δεν έχει καμία βάση στις συνθήκες της ΕΕ.

Ανεξάρτητα από το από πού προέρχεται ο υποψήφιος, το Κοινοβούλιο σκοπεύει να πραγματοποιήσει σύνοδο ολομέλειας μεταξύ 16 και 19 Σεπτεμβρίου για να επιτρέψει στον υποψήφιο να κάνει την πολιτική του τοποθέτηση και να κερδίσει την έγκριση, τουλάχιστον, 361 από τα 720 μέλη του.

Εάν ο πρόεδρος της Επιτροπής εκλεγεί σε αυτή τη σύνοδο, το Κοινοβούλιο θα αρχίσει τις ακροάσεις των υποψήφιων επιτρόπων σύμφωνα με τα χαρτοφυλάκια που τους έχουν ανατεθεί. Το 2019, τρία προτεινόμενα ονόματα απορρίφθηκαν κατά τη διαδικασία ελέγχου.

Μόλις όλοι οι υποψήφιοι Επίτροποι επιβιώσουν από τις ακροάσεις, οι οποίες μπορεί να διαρκέσουν ώρες και να γίνουν πικρές, το Κοινοβούλιο θα δώσει ψήφο εμπιστοσύνης σε ολόκληρο το Σώμα των Επιτρόπων για πενταετή θητεία. Μόνο τότε θα αναλάβει καθήκοντα η νέα Επιτροπή και θα ξεκινήσει το νομοθετικό έργο.