Χρόνης Διαμαντόπουλος Με παρέμβαση – κάλεσμα προς τους Ευρωπαίους πολίτες, πιστούς στις δημοκρατικές αρχές και θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εισέρχονται στον προεκλογικό πολιτικό διάλογο για τις Ευρωεκλογές, φορείς ανάδειξης των χριστιανικών αξιών στην Γηραιά Ήπειρο.
Μέσο ενός κειμένου που υπογράφουν η Διάσκεψη των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (CEC), η Επιτροπή των Καθολικών Επισκοπικών Διασκέψεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (COMECE), η Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας (ΔΣΟ) και η οργάνωση Together for Europe ασκείται κριτική στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στον μηχανισμό της Ένωσης. Οι υπογράφοντες θεωρούν ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αποκλείουν εξ’ αρχής από κάθε είδους διάλογο που αφορά τα ευρωπαϊκά πράγματα, τους πολλούς Ευρωπαίους πολίτες, οι οποίοι συζητούν, σχεδιάζουν και οραματίζονται ένα μέλλον, όχι με βάση την θρησκευτική τους ταυτότητα, αλλά τις χριστιανικές αξίες, πολιτισμική και κοινωνική κατάκτηση της οικουμένης και της Ευρώπης.
Αντιλαμβανόμενοι τις δυσκολίες των μηχανισμών της ΕΕ να ανταποκριθούν στις προκλήσεις των καιρών για το Ευρωπαϊκό μέλλον, διαπιστώνουν ότι φοβικά σύνδρομα που κυριαρχούν σε μεγάλες μερίδες πολιτών, τους οδηγούν σε εργαλειοποιημένες εκδοχές των εννοιών “της παράδοσης, της πατρίδας και της θρησκείας”. Ταυτόχρονα, η «αγιοποίηση» αμφίβολων ιστορικών προσωπικοτήτων συμβάλει σε ένα κλίμα αβεβαιότητας μέσα στο οποίο “οι πολιτικές παρατάξεις, καλούνται να επαναδιαμορφώσουν το δικό τους αφήγημα, βασισμένο στην ιδέα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μέσα από τις δικές της διαχρονικές σταθερές”. Επικαλούμενοι μάλιστα το άρθρο 17 της Συνθήκης της Λισαβόνας για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καλούν τις ευρωπαϊκές παρατάξεις να αναγνωρίσουν τις χριστιανικές αξίες ως θεμέλιο του Ευρωπαϊκού εγχειρήματος και να αντιπαρατεθούν σε όσους χρησιμοποιούν τις χριστιανικές αξίες ως βάση εθνοφυλετικών αφηγημάτων.
Γι’ όλα αυτά συζητήσαμε με τον Δρ. Κώστα Μυγδάλη σύμβουλο της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας η οποία εδρεύει στην Βουλή των Ελλήνων.
Συνέντευξη στον Χρόνη Διαμαντόπουλο
Με μια ανακοίνωση, με μια έκκληση, την οποία εκδώσατε προ ημερών, εσείς της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας αλλά και άλλοι Ευρωπαϊκοί φορείς του χώρου του χριστιανισμού, στοχεύετε, παραμονές ευρωεκλογών να ανοίξετε μια συζήτηση για τις χριστιανικές αξίες και καλείτε κατά βάση τους Ευρωπαϊκούς φορείς και παρατάξεις, να τις αναδείξουν και τους πολίτες να στοχαστούν την αξία τους προσερχόμενοι στις κάλπες.
Είναι μια έκκληση, μια προσπάθεια που απευθύνεται σε όλους τους πολίτες ανεξάρτητα θρησκευτικής πίστης ήθρησκευτικής αδιαφορίας. Υπάρχει από την μια πλευρά η θρησκευτική πίστη, η οποία είναι μια καθαρά ιδιωτική υπόθεση του κάθε πολίτη. Υπάρχουν και οι χριστιανικές αξίες πάνω στις οποίες κατά βάση στήθηκαν οι κοινωνικές αξίες. Όταν μιλάμε για την Ευρώπη οι χριστιανικές αξίες είναι αναπόσπαστο τμήμα των κοινωνικών αξιών, αυτές που μερικοί ονομάζουν Ευρωπαϊκές αξίες. Είναι σαφώς και οι πολιτισμοί των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων πάνω στους οποίους βασίστηκε ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός. Και ενώ στον χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι την εποχή περίπου του Ρομάνο Πρόντι, μέχρι το 2010 αν θέλετε, μέχρι την συνθήκη της Λισαβόνας, συζητούσαμε για τον χάρτη των αξιών που θα οδηγήσει την Ευρώπη στο μέλλον,ξαφνικά λες και δόθηκε ένα υπόγειο σύνθημα, λες και κάποιοι αποφάσισαν ότι όλες αυτές οι συζητήσεις απαγορεύονται και το μόνο το οποίο δικαιούμαστε να θυμόμαστε ή καλύτερα να υπηρετούμε, δεν είναι η Ευρωπαϊκή ιστορική αλήθεια, αλλά ένα κατασκεύασμα που το ονόμασαν γενικά και αόριστα Ευρωπαϊκές αξίες.
Όλοι αναγνωρίζουν την κρισιμότητα αυτών των εκλογών όλοι σκέπτονται και συζητούν για την άνοδο της ακραίας δεξιάς με όποιο όνομα εμφανίζεται αυτή. Μέσα σε μια τέτοια περίοδο που διανύουμε τι πιστεύετε ότι μπορεί να προφέρει η πρωτοβουλία σας;
Αναρωτιέμαι αν αυτός, ο περίεργος μηχανισμός των Βρυξελλών, ο οποίος πέρα από παρατάξεις και καθιερωμένες θεσμικές εκφράσεις, παράγει την κυρίαρχη, την κρατούσα ιδεολογία, αυτήν σήμερα του δικαιωματισμού χωρίς αρχές και κανόνες, χωρίς κοινωνικές υποχρεώσεις, αυτός ο μηχανισμός,που είναι χορτάτος, αργός και επαρμένος, αν έχει την δυνατότητα να αντιληφθεί τον κίνδυνο. Άλλωστε η δύναμη ενσωμάτωσης που διαθέτει είναι μεγάλη. Ας μην ξεχνάμε ότι η ανάπτυξη που ακολούθησε την Συνθήκη της Λισαβόνας του 2007, η ενίσχυση της ιδέας της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, το πλαίσιο ειρήνης, σταθερότητας και ευημερίας, δημιούργησαν στους ευρωπαϊκούς λαούς ένα περιβάλλον ασφάλειας, που θα μπορούσε στο μέλλον να συμβάλει στην ευρωπαϊκή κοινωνική σταθερότητα. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον ο δημοκρατικός καπιταλισμός θα διαχεόταν βαθμιαίααλλά σταθερά, σαν μια «συμπεριληπτική» επέκταση της Δύσης. Εξού και η “παγκοσμιοποίηση”, λέξη που έγινε του συρμού εκείνα ακριβώς τα χρόνια, που ταυτιζόταν µε τη δυτικοποίηση, τον εξαµερικανισµό κ.λπ. Οι πολιτικές δυνάμεις κρυφές και φανερές, έπαψαν να μιλούνε για αξίες, οι θρησκευτικοί φορείς διαχείρισης του χριστιανισμού, αποδέχθηκαν την σιωπή και μεταβαίναμε σε μια κοινωνία χωρίς πολιτισμική μνήμη, όπου τα Χριστούγεννα γίνονται οι διακοπές του χειμώνα, όπου Ραμαζάνι ή Πάσχα είναι η γιορτή της ζωής. Όμως, ένας τέτοιος σχεδιασμός μιας τέτοιας πρότασης, οδηγούσε σε μια κοινωνία με χαλαρές αξίες ή ακόμη καλύτερα σε μια κοινωνία χωρίς αξίες, όπου ο καθένας θεωρεί τον εαυτό του ότι μέσω των νέων τεχνολογιών, βρίσκεται σε γνωστική επάρκεια και δύναται να ερμηνεύει πολιτικά και κοινωνικά φαινόμενα με άνεση και με συσσωρευμένη βλακεία. Κυρίαρχο συνεκτικό στοιχείο η αντίληψη, ότι η παγκοσμιοποίηση είναι μιαακαταμάχητη δύναμη οµογενοποίησης.
Αναφέρεστε προφανώς σε καταστάσεις του 2010 μέχρι το 2020 πριν από τις επάλληλες κρίσεις.
Ναι, μέχρι περίπου την εποχή του κόβιντ. Η εκκοσμικευμένη εκδοχή της παγκοσμιοποιημένηςκοινωνίας, έτσι όπως προσπάθησα να την περιγράψω, μέσα σε αυτό λοιπόν το περιβάλλον, δεν επιχειρεί τον γόνιμο συγκερασμό των διαφορετικών θρησκευτικών χαρακτηριστικών της κάθε θρησκείας, επιχειρεί την απόλυτη ομογενοποίηση τους μέσα από τη χρήση μιας ουδέτερης γλώσσας, χωρίς αναφορές σε θρησκευτικά ονόματα, εορτές και γεγονότα. Σε αυτό το πλαίσιο, τεχνοκράτες και απρόσωπες γραφειοκρατικές μηχανές, επιχειρούν να παρουσιάσουν τις θρησκευτικές αξίες ωςδυνάμεις ανάσχεσης της προόδου, που δεν συμβάλουνστην ομογενοποίηση της κοινωνίας Η ανάδειξη των χριστιανικών αξιών, ως αξιών που αφορούν το κοινωνικό σύνολο, εκλαμβάνεται ενίοτε ως διαδικασία που παραπέμπει σε προσηλυτισμό ή ακόμη και διαδικασία, η οποία μπορεί να δημιουργήσει θρησκευτικές αντιπαραθέσεις. Τέτοιες διαπιστώσεις οδηγούν σε μια φοβική στάση ομάδων εξουσίας απέναντι στις θρησκευτικές αξίες. Απόρροια αυτού, είναι η διατύπωση προτάσεων για ψευδεπίγραφη ονοματοδοσία των αξιών αυτών ως πανευρωπαϊκών ή πανανθρώπινων και τελικά ο αποχρωματισμός τους από οποιοδήποτε αξιακόχρώμα.. Και όλα αυτά μέσα σε ένα περιβάλλον απόλυτηςσιωπής. Χωρίς καμία συζήτηση ούτε στις παρατάξεις ούτε στο Ευρωκοινοβούλιο. Καμία συζήτηση σε κανένα επίπεδο. Ξαφνικά οι πολίτες, οι οποίοι θεωρούν ότι οι χριστιανικές αξίες υφίστανται ως καθοριστικό στοιχείο της ευρωπαϊκής πραγματικότητας και μπορούν να συμβάλουν σε ένα ευρωπαϊκό μέλλον ασφαλές, δεν υφίστανται για τις δομές εξουσίας. Ταυτίζονται με τους θρησκευόμενους, με τους πιστούς και έτσι μέσα από αυτήν την ταύτιση εξαφανίζονται. Κανείς δεν μιλάει γι’αυτά. Επιχειρείται ένας μετασχηματισμός στο επίπεδο των πολιτισμικών ταυτοτήτων, μέσα σε ένα περιβάλλον σιωπής, χωρίς τις αναγκαίες δημοκρατικές διαδικασίες και διάλογο. Όλα αυτά όμως, έλα που διαψεύστηκαν. Τρομοκρατικά χτυπήματα, πόλεμοι στη Μέση Ανατολή, χρηματοπιστωτική κρίση, πανδημία, επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη, ενεργειακή κρίση, νέα ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή. Ένας κόσμος αστάθειας και αβεβαιότητας.
Σε αυτήν την περίοδο που διανύουμε της κρίσης και της ανασφάλειας όπως αναφέρετε, διαπιστώνετε την ανάγκη λοιπόν επαναπροσέγγισης της κοινωνίας στις χριστιανικές αξίες;
Στον σύγχρονο δαιδαλώδη κόσμο, όλο και περισσότερο γίνεται λόγος για τον ρόλο των θρησκευτικών αξιών -ιδιαίτερα των χριστιανικών- στην κινητοποίηση των ανθρώπων σε συλλογικό επίπεδο, στη συμμετοχή τους στην ηθική συγκρότηση των κοινωνικών θεσμών, αλλά και στην δραστηριοποίησή τους σε κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό επίπεδο. Μάλιστα, η Δια-Κοινοβουλευτική Ένωση (IPU), ο παγκόσμιος οργανισμός εθνικών κοινοβουλίων, διοργάνωσε στο Μαρακές την Κοινοβουλευτική Διάσκεψη για το Διαθρησκειακό Διάλογο, τον Ιούνιο 2023 με θέμα «Εργαζόμενοι από κοινού για το κοινό μας μέλλον». Δεν γίνεται να βλέπει την ανάγκη η παγκόσμια οργάνωση κοινοβουλίων και να την αγνοεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο δικαιωματισμός των μειοψηφιών δεν μπορεί να είναι η βάση στήριξης της Ευρωπαϊκής προοπτικής για έξοδο από την κρίση. Δημιουργούν έτσι μια Ευρώπη του πολιτισμικού αχταρμά, παρασκευασμένο στο μίξερ του πολιτισμικού μηδενισμού, οδηγώντας τους πολίτες σε πολιτισμική σύγχυση και άνοια. Τα ανθρώπινα δικαιώματα των μειοψηφιών είναι δυνάμει και όχι a priori οικουμενικά, καθώς μια σειρά από χώρες της Ευρώπης τα θεωρούν «δυτική αξία» και τελικά δεν τα θεωρούν αμέσου προτεραιότητας την τόσο σύνθετη περίοδο που διανύουμε.
Πως εξελίχθηκε μέσα στον χρόνο το άρθρο 17 παρ 3 της συνθήκης της Λισσαβόνας όπου αναφέρει «Ή Ένωση διατηρεί ανοιχτό, διαφανή και τακτικό διάλογο με τις εκκλησίες και τις οργανώσεις αυτές, αναγνωρίζοντας την ιδιαίτερη ταυτότητα και συμβολή τους»;
Τίποτε απολύτως το ουσιαστικό και όλα στο τσάμπα.Φτηνοδουλειές. Κάτι συναντήσεις κάποιων εκκλησιαστικών φορέων που έχουν αντιπροσώπους στις Βρυξέλλες, με μέσους και κατώτερους υπαλλήλους των Βρυξελλών, με τα γνωστά κουλουράκια και τον καφέ, κάνα δίωρο κάθε έξι μήνες όπου εξηγούν οι υπάλληλοι το πόσο σέβονται τις Εκκλησίες και τέλος εκεί.Συζητούσαν 4 χρόνια για το μέλλον της Ευρώπης, ούτε ένα σοβαρό συνέδριο για τις χριστιανικές αξίες, ούτε μια παράγραφος στο τελικό κείμενο. Κατά τα άλλα ο Weberδηλώνει ότι από την Φιλανδία μέχρι την Μάλτα η Ευρώπη είναι γεμάτη από καμπαναριά. Όλοι βλέπουν και κάτι άλλο όμως εκτός από τα καμπαναρία. Μια υπερσυγκέντρωση πλούτου και άρα και ανισότητες που υπονομεύουν το κράτος δικαίου, το κράτος πρόνοιας και αιχμαλωτίζουν την πολιτική. Και για διέξοδο λοιπόν προσπαθούν ακόμη να πουλήσουν το παραμύθι και καλάτων Ευρωπαϊκών αξιών και δεν έχουν καταλάβει ότι ο φόβος του κόσμου για το μέλλον και την διαφύλαξη των όποιων κοινωνικών κατακτήσεων, είναι πολύ μεγάλος και δεν ακούει πια κανέναν από αυτούς. Δεν θέλουν να καταλάβουν ότι αυτό που πουλούσαν, τα ανθρώπινα δικαιώματα ειδικών κατηγοριών μειοψηφιών, ως σταθερές της δημοκρατίας στη νέα εποχή, αν δεν πάνεμαζί με ουσιαστική δημοκρατία, δικαιοσύνη και οικονομική αποτελεσματικότητα, σε μια Ευρώπη των πολιτών, δεν πουλάει. Η Δύση, η Ευρώπη, αν δεν ανακτήσει την ισχύ της, το παραμύθι το δικαιωματισμούτων μειονοτήτων, δεν το ακούει κανείς. Απλά οι πολίτες προσφεύγουν σε ακραίες πολιτικές εκφράσεις καιπαλαβές θρησκευτικές αντιλήψεις, που κάποιες εξ αυτών, ας πούμε στη Ρωσία ξαναέστησαν τα αγάλματα του Στάλιν και τα θυμιατίζουν. Οι εθνικοί ορθόδοξοι ναοί, ας τους πούμε έτσι, στις πόλεις της Ευρώπης, αν εξαιρέσεις αυτές του Οικουμενικού Πατριαρχείου, έχουν μεταβληθεί σε εθνικές σέχτες. Αν δε, μιλήσεις για τα τζαμιά, εκεί η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη. Και ο άλλος σου μιλάει ότι και καλά υπερασπίζεται τον Ευρωπαϊκό τρόπο ζωής. Ποιος είναι αυτός; Ο ασυγκράτητος δικαιωματισμός και η εξάλειψη των χριστιανικών αρχών από κάθε συζήτηση. Όταν αυτά τα πράγματα δεν τα συζητάς οργανωμένα με τους πολίτες,αλλά στο κρυφό, τα βγάζεις έξω από την συζήτηση, για το τόσο μπερδεμένο αύριο, που δεν ξέρουμε τι μας ξημερώνει, τότε λοιπόν ο πολίτης προσφεύγει άκριτα σε αυτούς που του προσφέρουν την κρυφή ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο μέσα σε κοινωνικά σχήματα γνωστά σε αυτόν. Την οικογένεια, την πατρίδα, τον κοινό πολιτισμό. Και αφήσαμε τελικά όλα αυτά να τα προσφέρει η άκρα δεξιά, η άκρα συντήρηση που προβάλλεται ως εγγυήτρια της συνοχής των εθνικών κοινωνιών. Να μας φιλάει ο Θεός. H ακροδεξιά ιδεολογία κερδίζει υποστηρίζοντας την πόλωση, εργαλειοποιώντας το μεταναστευτικό, τον αμυντικόεθνικισμό και τον ρατσισμό. Είναι ώρα να προσδώσουμε μια νέα αυτοπεποίθηση στην ικανότητα της Ευρώπης, να αναστοχάζεται κριτικά τον εαυτό της και να διορθώνει την πορεία της στο αύριο ύστερα από ουσιαστικές πολιτικές-ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Να δώσουμε την δυνατότητα ανασύνταξης μιας ευρείας κοινωνικής πλειοψηφίας σταθερά προσανατολισμένης στις αξίες της Δημοκρατίας με οικουμενικές κοινωνικές αξίες που χαρακτήρισαν την πολιτισμική ιστορία της Δύσης. Ίσως με κάποιες δυτικού τύπου ιδιομορφίες, που θα κατορθώσουν να συνθέσουν ταυτότητες και πολιτισμούς διαφορετικούς.