NewsEdit Του Πέτρου Βαμβακά*
Τους τελευταίους δύο μήνες, παρακολουθούμε, με ιδιαίτερη προσοχή, τις εξελίξεις στα διαφορά μέτωπα. Κυρίως, σε έναν πόλεμο διαρκείας, στην ευρύτερη περιοχή από την Ουκρανία μέχρι και τον Ινδικό, με παράπλευρες εξελίξεις. Καθώς και στη Νότια Σινική θάλασσα, αλλά και την υποσαχάρια Αφρική. Η γεωπολιτική σκακιέρα έχει το ενδιαφέρον της, αλλά αυτό που είναι ακόμα πιο σημαντικό είναι το παιχνίδι της κοινής γνώμης μέσα στα πλαίσια του σύγχρονου διεθνούς δικαίου και της φαινομενικής δημοκρατίας το 2024. Την χρονιά που πανηγυρικά έχουμε ονομάσει ως τη χρονιά που περισσότερο από το ήμισυ του πλανήτη θα προσέλθει στις κάλπες. Το μέτωπο του Ισραήλ, μετά την καταλυτική 7η Οκτώβρη, είναι ενδεικτικό της συγχρονικής διεξαγωγής πολέμου στο πλαίσιο της άμεσης υπέρ- παραπληροφόρησης της ψηφιακής «δημοφιλικής» δημοκρατίας, που βασίζεται στην άγνοια, την αμνησία και τον αυτοθαυμασμό.
Ο πόλεμος στη Γάζα και την Δυτική Όχθη είναι ένας πόλεμος διαρκείας, με ιστορικό βάθος δεκαετιών, από τις απαρχές του 20ου αιώνα με τις ανάλογες πολιτικές κι ιστορικές επιλογές. Αυτό που παρακολουθούμε σήμερα αντιστοιχεί στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη οικονομική, πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα. Σε έναν πλανήτη με τεράστια οικονομική ανισότητα, με τις πιο ευήμερες κοιτίδες φοβισμένες από τις διαταραχές εκτός συνόρων και ταυτόχρονα συντετριμμένες από τις τύψεις, επιλέγεται ένα είδος ναρκισσιστικής αμνησίας.
Οι εξελίξεις των τελευταίων δύο μηνών στη Γάζα και την Δυτική Όχθη αποδεικνύουν ότι η κοινή γνώμη και διαμόρφωση των πολιτικών ισορροπιών, εκτός του πεδίου της μάχης, είναι πιο σημαντικές κι από τον ίδιο τον βίαιο πόλεμο, ο οποίος τα τελευταία εικοσιτέσσερα χρόνια, μετά την 11η Σεπτεμβρίου, έχει πάρει ολοκληρωτικές διαστάσεις. Όχι μόνον από τις τρομοκρατικές ομάδες. Είναι μια πτυχή του διεθνούς δικαίου, η οποία βάλλεται για δεκαετίες πλέον. Το μεγαλύτερο πλήγμα όμως είναι ότι αυτού του είδους ο κτηνώδης πόλεμος έχει δημιουργήσει και μια ανοσία στην κοινή γνώμη. Το μόνο που απομένει είναι τα νούμερα των χιλιάδων νεκρών και των εκατομμυρίων εκτοπισμένων, χωρίς αποτύπωμα.
Σήμερα, τα παραδείγματα είναι τόσα πολλά, που δεν μπορούν να καταγράφουν εδώ. Από την Ουκρανία ως το Σουδάν και από το Κονγκό στην Υεμένη και το Αφγανιστάν, τα νούμερα των νεκρών, των εκτοπισμένων κι εκείνων που λιμοκτονούν είναι εκατομμύρια. Τα ακούμε και δεν μας προκαλεί καμία δεύτερη σκέψη.
Η επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα και οι επιχειρήσεις στη Δυτική Όχθη ήταν η αναμενόμενη αντίδραση ενός κράτους και μιας βαθιά τραυματισμένης κοινωνίας, μετά τις απάνθρωπες και φρικαλέες πράξεις μιας οργάνωσης πέρα από κάθε πλαίσιο. Το Ισραήλ είχε και το δικαίωμα, αλλά και την ηθική υπόσταση της αυτοάμυνας, μέσα στο πλαίσιο της δημοκρατίας και του διεθνούς δικαίου, κατανοώντας πάντοτε την ασύμμετρη ισχύ του κράτους και επίσης τους φραγμούς μιας σύρραξης κι ενός πολέμου πόλεως.
Τους τελευταίους τρεις μήνες, ιδιαίτερα, έχουμε παρακολουθήσει τα νούμερα των νεκρών παιδιών κι αμάχων να αυξάνονται, των εκτοπισμένων κι εκείνων που λιμοκτονούν να ανέρχονται σε εκατοντάδες χιλιάδες, αλλά και τις καταγγελίες για γενοκτονίκες παραβιάσεις ανθρωπίνων εκ μέρους του Ισραήλ να αυξάνονται, οδηγώντας στο ναδίρ της παγκόσμιας κοινής γνώμης την ηθική υπόσταση του Ισραήλ, όσον αφορά στις επιχειρήσεις στη Γάζα και την Δυτική Όχθη. Τρία σημαντικά γεγονότα έχουν συμβεί τους τελευταίους δύο μήνες, που έχουν ανατρέψει το κλίμα αυτό, αποδεικνύοντας ποσό σημαντική είναι σήμερα, όπως και στο παρελθόν, αλλά ιδιαίτερα στην αμεσότητα του σήμερα, η διαμόρφωση της κοινής γνώμης.
Το πρώτο γεγονός είναι η επέκταση του πολέμου στο νότιο Λίβανο και το Ιράν, δυο παλιούς κακούς γνώριμους της περιοχής, οι οποίοι δημιουργούν τα κατάλληλα αντανακλαστικά στην κοινή γνώμη, για την οποία το μωσαϊκό των διαφόρων ομάδων στην «αχανή» μέση Ανατολή είναι ομιχλώδες.
Το δεύτερο σημείο είναι η εργαλειοποίηση του υπάρχοντος αντισημιτισμού, ιδιαίτερα στις δημοκρατικές κοινωνίες της Δύσης, γεγονός που το είδαμε τις τελευταίες τρεις εβδομάδες στις πανεπιστημιακές κινητοποιήσεις.
Το τρίτο και πιο σημαντικό σημείο είναι οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ. Παρόλη την τοξικότητα μεταξύ των δυο στρατοπέδων, η βοήθεια προς το Ισραήλ των δεκαέξι δισεκατομμυρίων έγινε βασικό σημείο σύμπραξης, φέρνοντας τον ακραίο μέχρι πρόσφατα πρόεδρο της Βουλής των αντιπροσώπων με τον πρόεδρο Biden, και δημιουργώντας μια διαμάχη στο εσωτερικό των ΗΠΑ για το ποιος θα φανεί πιο πιστός σύμμαχος για την ασφάλεια του Ισραήλ εν όψει των εκλογών του Νοεμβρίου. Σήμερα, με την επίθεση στην Ράφα πλέον σίγουρη, όπως και με τα τρομακτικά αποτελέσματα σε ανθρώπινες ζωές, η παγκόσμια κοινή γνώμη μπορεί να μην αλλάζει, αλλά αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι όλοι θα κάνουν τις προσχηματικές δηλώσεις, αλλά το αποτέλεσμα δυστυχώς για τους εγκλωβισμένους στην Ράφα είναι προδιαγεγραμμένο. Ο χάρτης στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο αλλάζει, ενώ υπάρχει μια γενικότερη συμφωνία μέσα στο πλαίσιο των γεωπολιτικών ισορροπιών, που, όπως και στο παρελθόν, το κόστος είναι ανθρώπινο.
*Ο Πέτρος Βαμβακάς, είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Διεθνών Σπουδών του Emmanuel College της Βοστώνης