NewsEdit Από τη Λισαβόνα μέχρι το Λοντζ, ο θυμός των Ευρωπαίων ξεχειλίζει για την έλλειψη κατοικιών σε προσιτές τιμές.
Σε πόλεις όπως η Λισαβόνα, το Άμστερνταμ και το Μιλάνο, χιλιάδες διαδηλωτές έχουν βγει στους δρόμους για να καταγγείλουν την έλλειψη οικονομικών κατοικιών. Το περασμένο φθινόπωρο, ξέσπασαν στο Δουβλίνι αντιμεταναστευτικές διαδηλώσεις που τροφοδοτήθηκαν εν μέρει από τους ισχυρισμούς ότι οι περιορισμένες δημόσιες κατοικίες της ιρλανδικής πρωτεύουσας παραχωρούνταν σε αλλοδαπούς.
Σε δημοσκόπηση ενόψει της ακροδεξιάς έκρηξης που καταγράφηκε στις ευρωεκλογές, δήμαρχοι μεγάλων πόλεων ανέφεραν τη στέγαση ως ένα από τα μείζονα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι εκλογικές τους περιφέρειες.
«Φτάσαμε στο οριακό σημείο μιας κατάστασης που βρισκόταν σε αργή ύφεση εδώ και χρόνια», δήλωσε ο Sorcha Edwards, γενικός γραμματέας της Housing Europe, η οποία εκπροσωπεί δημόσιους, συνεταιριστικούς και κοινωνικούς παρόχους στέγασης.
«Για πολύ καιρό, οι πολιτικοί ήταν ευτυχείς να αγνοούν το θέμα επειδή επηρέαζε ομάδες με χαμηλά εισοδήματα, αλλά τώρα επηρεάζει τους ανθρώπους που λαμβάνουν υπόψη δηλαδή τους απογόνους της μεσαίας τάξης και ακόμη και την ίδια τη μεσαία τάξη» ανέφερε.
Οι Ευρωπαίοι ξοδεύουν κατά μέσο όρο σχεδόν το 20% του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών τους.
«Προειδοποιούσαμε για αυτό το θέμα για τουλάχιστον 10 χρόνια, αλλά οι πολιτικοί ήταν πρόθυμοι να το αγνοήσουν μέχρι πρόσφατα, όταν επανήλθε στην ημερήσια διάταξη», είπε ο Edwards. «Τα χρόνια αδράνειας έχουν πλέον επιδεινωθεί από την άνοδο του πληθωρισμού και την αύξηση των τιμών των στεγαστικών δανείων που οδήγησε τις κατασκευές του ιδιωτικού τομέα σε στασιμότητα».
Ο Edwards υπογράμμισε επίσης ότι τα χαρακτηριστικά της στεγαστικής κρίσης διέφεραν από πόλη σε πόλη.
«Σε τουριστικές τοποθεσίες, για παράδειγμα, υπάρχει η πρόσθετη πίεση που προκαλεί η Airbnb και άλλες πλατφόρμες βραχυπρόθεσμης ενοικίασης, αλλά το βασικό ζήτημα παραμένει το ίδιο», είπε. «Η απόφαση των τοπικών και εθνικών αρχών να υποχωρήσουν και να μην δράσουν για τη στέγαση μας οδήγησε σε αυτό το σημείο».
Η οργανωμένη Δανία
Κάποιες χώρες όμως είναι καλύτερα οργανωμένες από κάποιες άλλες για να χειριστούν την κρίση.
Στη Δανία, η διαχείριση της δημόσιας κατοικίας γίνεται σύμφωνα με ένα εθνικό μοντέλο. Οι οικιστικοί σύλλογοι δεν λειτουργούν με σκοπό το κέρδος και τα δύο τρίτα του ενοικίου που συγκεντρώνονται πηγαίνει σε ένα εθνικό ταμείο κτιρίων, το οποίο χρησιμοποιείται από το 1967 για τη χρηματοδότηση της κατασκευής νέων κατοικιών και την ανακαίνιση των υπαρχόντων. Το ταμείο στηρίζει επίσης πρωτοβουλίες για την υγεία, την απασχόληση και τις κοινωνικές πρωτοβουλίες σε μειονεκτούσες περιοχές σε όλη τη χώρα.
Ο Μπεντ Μάντσεν, Διευθύνων Σύμβουλος της Ομοσπονδίας Μη Κερδοσκοπικών Παρόχων Στέγασης τηςε Δανίας, είπε ότι παρόλο που περίπου το ένα τέταρτο των κατοικιών εκχωρήθηκαν σε ευάλωτες ομάδες – όπως μονογονεϊκές οικογένειες ή σε πρόσφυγες – ο καθένας μπορούσε να υποβάλει αίτηση για στέγαση, ανεξαρτήτως εισοδήματος.
Περίπου 965.000 άνθρωποι, ή αλλιώς το ένα έκτο του πληθυσμού της Δανίας, ζούσαν σε κοινωνικές κατοικίες από το 2022. Ο τομέας της δημόσιας στέγασης είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος πάροχος στη χώρα, με σχεδόν 600.000 κατοικίες, που ισοδυναμεί με το ένα πέμπτο του εθνικού κτιριακού αποθέματος.
Το γεγονός ότι το σύστημα είναι σχεδιασμένο να μη κερδοσκοπεί καθιστά την κοινωνική στέγαση πολύ πιο προσιτή από την αντίστοιχη στον ιδιωτικό τομέα. Για δημόσιες κατοικίες που χτίστηκαν μετά το 2000, το ενοίκιο ανά άτομο ανά τετραγωνικό μέτρο είναι 40% φθηνότερο από τις τιμές της αγοράς, σύμφωνα με στοιχεία που αναλύθηκαν από τη Δανική Ομοσπονδία Μη Κερδοσκοπικών Παρόχων Στέγασης.
Ελβετική ευδαιμονία
Στην Ελβετία, πολλές πόλεις αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη καταιγίδα χάρη στις μη κερδοσκοπικές συνεταιριστικές κατοικίες Genossenschaften .
Ο στόχος των ελβετικών οικιστικών συνεταιρισμών είναι να παρέχουν οικονομικά προσιτή, βιώσιμη και κοινοτική διαβίωση. Επειδή είναι μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, προσφέρουν στέγαση που είναι, σε εθνικό επίπεδο, κατά μέσο όρο 15% φθηνότερα από συγκρίσιμα ενοίκια.
Η Rebecca Omoregie, αντιπρόεδρος του Wohnbaugenossenschaften Schweiz, μιας ένωσης μη κερδοσκοπικών κατασκευαστών κατοικιών, είπε ότι οι συνεταιρισμοί είναι δημοκρατικά οργανωμένοι, με όλους τους κατοίκους να έχουν ίσα δικαιώματα ακόμα και με τη διαχείριση των κτιρίων.
«Δεν είναι κοινωνικές κατοικίες με κρατική επιδότηση, πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπάρχουν υποχρεωτικές απαιτήσεις εισοδήματος και περιουσίας», εξήγησε, προσθέτοντας ότι τα ακίνητα είναι διαθέσιμα σε όλους. «Ωστόσο, οι [συνεταιρισμοί] διασφαλίζουν ένα καλό κοινωνικό μείγμα και η πλειοψηφία εφαρμόζει κανονισμούς πληρότητας».
Στη Ζυρίχη, περίπου το 7% των κατοικιών ανήκει πλέον σε δημοτική ιδιοκτησία — αλλά σχεδόν το 18% των διαμερισμάτων στην πόλη είναι Genossenschaften, προσφέροντας τιμές ενοικίασης κατά μέσο όρο 45% φθηνότερες από τα αντίστοιχα κερδοσκοπικά. Η μίξη αυτή βοηθά στη διατήρηση προσιτών κατοικιών σε μια από τις πιο ακριβές πόλεις της Ευρώπης.
Η Omoregie ανέφερε ότι η κυβέρνηση της Ζυρίχης είχε βοηθήσει το μοντέλο συνεταιριστικής στέγασης να γίνει επιτυχημένο αγοράζοντας γη για τέτοιου είδους κατοικίες κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα και επιπλέον υποστηρίζει το μοντέλο με μειωμένες κεφαλαιακές απαιτήσεις.
Ωστόσο, παρά το μοντέλο Genossenschaften , η Ζυρίχη έχει πληγεί από την στεγαστική κρίση. Η κατασκευή νέων κατοικιών δεν συμβαδίζει με την άφιξη μεταναστών από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα ενοίκια για νέους ενοικιαστές έχουν αυξηθεί κατά 30% από το 2016.
«Οι συνεταιρισμοί αγωνίζονται να επεκταθούν επειδή δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου γη στην αγορά και οι τιμές της υπόλοιπης γης έχουν αυξηθεί σε επίπεδα που καθιστούν αδύνατη την κατασκευή προσιτών κατοικιών», είπε η Omoregie.
«Ως αποτέλεσμα, το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του συνεταιριστικού αποθέματος κατοικιών της Ζυρίχης οφείλεται στην αντικατάσταση υφιστάμενων κατοικιών με μεγαλύτερα κτίρια».
Πηγή: Politico