NewsEdit Γράφει ο Αλέξανδρος Ιτιμούδης*
Ένεκα της τεταμένης κατάστασης στην Μέση Ανατολή, είναι, αφενός μεν, διάχυτη η ανησυχία για το που ακριβώς θα καταλήξουν τα πράγματα και αφετέρου, τι είδους δυνατότητες διαθέτουν αυτή τη στιγμή οι δύο βασικοί δρώντες (Ισραήλ και Ιράν) προκειμένου να επιτύχουν στρατιωτικά τετελεσμένα.
Σε ένα τόσο δύσκολο περιβάλλον ανάλυσης όπως η Μέση Ανατολή, μία εκτίμηση για το μέγεθος των δυνατοτήτων των δρώντων καθώς και για τις πιθανές επιπτώσεις μίας σύγκρουσης, αποτελεί σαφώς μία πρόκληση. Προσπαθώντας να καταλήξουμε σε ασφαλή συμπεράσματα, καθίσταται αναγκαίο να επιστρατευτεί το εργαλείο της γεωπολιτικής ανάλυσης ώστε να διαπιστωθεί η κατάσταση επί του πεδίου καθώς και τα βασικά «εργαλεία» ισχύος των δύο αντιπάλων.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα οι πληροφορίες για επικείμενη επίθεση του Ιράν εναντίον του Ισραήλ, μετά την δολοφονία του ηγέτη της πολιτικής πτέρυγας της Χαμάς σε ιρανικό έδαφος, κάνουν λόγο για εκτεταμένη πυραυλική επίθεση από πλευράς Ιρανών, η οποία θα διαφέρει και σε όγκο και πιθανώς σε ποιότητα από την προηγούμενη. Για την εκτίμηση της κατάστασης θα πρέπει να τονιστεί πως στο σύστημα της Μέσης Ανατολής αυτή τη στιγμή ανακύπτουν τα εξής υποσυστήματα τα οποία θα λάβουν μέρος σε μία πιθανή σύγκρουση: Ιράν – Χεζμπολά (Λίβανος)- Σιτιικές πολιτοφυλακές (κυρίως της Συρίας) – Χούθι, και Ισραήλ-Ιορδανία, συνεπικουρούμενες από τους υπερσυστημικούς δρώντες της Αγγλίας (κυπριακές βάσεις) και των ΗΠΑ.
Η ανάλυση που έλαβε χώρα για τις ανάγκες του παρόντος κειμένου κινήθηκε σε δύο επίπεδα. Αφενός σταθμίστηκε η συνολική επίδοση ισχύος του Ιράν και της Χεζμπολά, μιας και θεωρήθηκε πως αυτοί οι δύο δρώντες ίσως λειτουργήσουν συνεργατικά σε μία ενδεχόμενη επίθεση. Το αποτέλεσμα έδειξε πως από το 2019 ως και το 2023 η στρατιωτική ισχύς αυτών των υποσυστημάτων (πύραυλοι και μη επανδρωμένα οχήματα) αυξήθηκε κατακόρυφα, φανερώνοντας την επένδυση και των δύο στην ποσότητα με σκοπό την δημιουργία κορεσμού απέναντι στο Ισραήλ.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο ανάλυσης επιλέχτηκε η σύγκριση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν όσον αφορά το πυραυλικό τους οπλοστάσιο, καθώς θεωρήθηκε πως τα συγκεκριμένα όπλα θα έχουν τον κύριο λόγο. Με βάση κάποια ποιοτικά κριτήρια που τέθηκαν (ποσότητα, εύρος, τεχνολογική υπεροχή, πυραυλική άμυνα και στρατηγική αποτροπή) επιχειρήθηκε μία όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική στάθμιση. Σε αυτά το Ισραήλ φαίνεται πως υπερέχει έναντι του Ιράν, ιδιαίτερα στα ποιοτικά κριτήρια, με το δεύτερο να υπερέχει σαφώς στους αριθμούς.
Παρόλα αυτά για την ευρύτερη εκτίμηση της μεγάλης εικόνας πρέπει να σταθμιστούν και άλλοι παράγοντες. Μία ενδεχόμενη συνδυαστική επίθεση από το Ιράν, την Χεζμπολά, τους Χούθι και τις σιιτικές πολιτοφυλακές της Συρίας, θα αποτελέσει σίγουρα μία πρόκληση για το Ισραήλ, το οποίο θα έχει σίγουρα την υποστήριξη των αγγλοαμερικανών, όσο και την βοήθεια της Ιορδανίας και ίσως της Σαουδικής Αραβίας, στο επίπεδο της κατάδειξης στόχων. Επιπλέον, υπάρχει το ενδεχόμενο αυτή τη φορά το Ιράν να επιλέξει την χρησιμοποίηση υπερηχητικών πυραύλων. Στην περίπτωση αυτή το Ισραήλ εκτιμάται πως θα πραγματοποιήσει επίθεση με τα αερομαχητικά του εναντίον στόχων μέσα στο Ιράν.
Ένας τέτοιος βαθμός κλιμάκωσης όμως εκτιμάται πως δεν θα συμφέρει το Ιράν για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Οι ΗΠΑ διαθέτουν μεγάλη στρατιωτική παρουσία στον Κόλπο, με στρατιωτικές βάσεις αλλά και αριθμό αναβαθμισμένων συστοιχιών Patriot. Τα λιμάνια του Ιράν είναι σαφώς εκτεθειμένα σε επιθέσεις, όπως και η ενδοχώρα του Ιράν, ελλείψει ικανών αντιαεροπορικών και αντι-πυραυλικών συστημάτων. Η περίσφιξη αυτή του Ιράν από τις αμερικανικές δυνάμεις, ακόμη και στο επίπεδο της απλής υποστήριξης προς τους Ισραηλινούς, δίνει την δυνατότητα στους δεύτερους να επιχειρήσουν βαθιές κρούσεις και να πλήξουν στρατηγικούς στόχους μέσα στο Ιράν.
Το Ιράν είναι ένας συγκρατημένος δρών. Το ενδιαφέρει περισσότερο η διατήρηση της εσωτερικής ασφάλειας και συνοχής και η διατήρηση του καθεστώτος και σε δεύτερο βαθμό η διατήρηση της επιρροής του στους ισλαμικούς πληθυσμούς της Μέσης Ανατολής. Η στρατηγική κατάσταση ελέω της γεωγραφικής κατανομής των δυνάμεων σε συνδυασμό με συγκεκριμένα ποιοτικά κριτήρια, θεωρώ πως αποτελούν τροχοπέδη για μία ολοκληρωτική σύγκρουση με το Ισραήλ.
Το συμπέρασμα που βγαίνει εκτιμώντας συνολικά την κατάσταση έχει ως εξής: Μία ενδεχόμενη επίθεση του Ιράν αυτή τη φορά θα γίνει συνδυαστικά με άλλους μη κρατικούς δρώντες. Ο όγκος θα είναι σαφώς μεγαλύτερος, και εάν αξιοποιηθούν υπερηχητικοί πύραυλοι, όντως το Ισραήλ θα αντιμετωπίσει μεγαλύτερη πίεση και πιθανώς πιο εκτεταμένες ζημίες. Στην περίπτωση αυτή όμως θεωρώ δεδομένη την απάντηση του Ισραήλ με αντίστοιχο αεροπορικό χτύπημα και όχι απλώς την απορρόφηση της επίθεση όπως έγινε την πρώτη φορά. Εκεί εκτιμώ πως το Ιράν θα είναι εκτεθειμένο και θα υποστεί μεγαλύτερη ζημιά από ότι ενδεχομένως θα θέλει να προκαλέσει. Επομένως συγκλίνουμε πως εάν υπάρξει επίθεση θα είναι απλά μεγαλύτερη και πιθανώς συνδυαστική, χωρίς όμως να ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο κατώφλι κλιμάκωσης.
*Γεωπολιτικός Αναλυτής