NewsEdit Αποχαρακτηρισμένα ενημερωτικά δελτία της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) για το πραξικόπημα κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο έδωσε στη δημοσιότητα η ΕΥΠ.
Πρόκειται για 58 δελτία που συνέταξαν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1974 τα αρμόδια στελέχη της ΚΥΠ, όπως τότε ονομαζόταν η ΕΥΠ.
Τα πρώτα έγγραφα που αποχαρακτηρίζονται από την ΕΥΠ, και είναι έτσι στη διάθεση του κοινού αλλά και των ερευνητών, αφορούν στην περίοδο του πραξικοπήματος κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, δηλαδή στο δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου 1974.
Όπως προκύπτει, η τότε ΚΥΠ είχε στη διάθεσή της πληροφορίες ότι οι Τούρκοι ενισχύουν τις δυνάμεις τους και πιθανότατα ετοιμάζονται για απόβαση, είχε δηλαδή προβλέψει την επιχείρηση «Αττίλας». Καταγράφονται δε στις αναφορές με λεπτομέρειες οι μετακινήσεις τουρκικών δυνάμεων από την Ανατολική Θράκη έως τα σύνορα με τη Συρία, όπως και οι πτήσεις των τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών. Και ενώ η ΚΥΠ ουσιαστικά προειδοποιεί, το καθεστώς της χούντας φαίνεται να πιάνεται στον ύπνο.
Στα «Ημερήσια Δελτία Πληροφοριών» της δραματικής περιόδου, που έρχονται στο φως, αναφέρεται επίσης μεταξύ άλλων ότι Τούρκοι προβοκάτορες δρούσαν μυστικές αποστολές στην Κύπριο, πριν από την εισβολή. Για τα όσα έγιναν κατά τη διάρκεια της εισβολής, προκύπτει ότι οι Τούρκοι είχαν μεγάλες απώλειες, ενώ βύθισαν και δικά τους πολεμικά πλοία, τα οποία πέρασαν για ελληνικά αποβατικά.
Σε ένα από τα έγγραφα γίνεται αναφορά και σε τουρκικό σχέδιο για διαμελισμό της Κύπρου, με την ΚΥΠ πάντως να επισημαίνει ότι θα μπορούσε να αποτελεί «εκβιαστικόν ελιγμόν» ή να αποσκοπεί στη «σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης επί μίας τοιαύτης λύσεως».
Αναφορά γίνεται και στον ρόλο των ΗΠΑ και της Βρετανίας. Εκφράζεται η εκτίμηση ότι οι εκφρασμένες από τις ΗΠΑ ανησυχίες ίσως να διοχετεύονται σκοπίμως στην ελληνική πλευρά για να επιδείξει διαλλακτικότητα στις συνομιλίες της Γενεύης, αλλά και για να δικαιολογήσει την μεροληπτική τους στάση υπέρ της Τουρκίας. Όσον αφορά στη στάση της Βρετανίας, επισημαίνεται ότι «εκβιάζει αμφότερας τας πλευράς».
Όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της η ΕΥΠ, πρόκειται ουσιαστικά για ένα ημερολόγιο εξελίξεων μιας τραυματικής περιόδου της ιστορίας του ελληνισμού, όπως καταγράφηκαν στη βάση των πληροφοριών της Υπηρεσίας τότε, το οποίο πλέον είναι στη διάθεση των ιστορικών, αλλά και κάθε ενδιαφερομένου, για μελέτη, άντληση στοιχείων και εξαγωγή συμπερασμάτων. «Και που ακόμα και η απλή ανάγνωσή του, παρά τη χρονική απόσταση που έχει μεσολαβήσει, σε πολλά σημεία εντυπωσιάζει αλλά και προκαλεί έντονα συναισθήματα» προσθέτει η ΕΥΠ.
Παρουσιάζοντας με ειδικό του μήνυμα την πρωτοβουλία αυτή ο Διοικητής της ΕΥΠ Θεμιστοκλής Δεμίρης ανέφερε ότι τα 50 χρόνια που πέρασαν από τότε, «αν δεν επιβάλλουν, σίγουρα επιτρέπουν να κοιτάξεις πίσω σε μία άσκηση εθνικής και η υπηρεσιακής αυτογνωσίας».
Από την πλευρά του ο καθηγητής του ΕΚΠΑ Ευάνθης Χατζηβασιλείου στο δικό του σημείωμα με το οποίο επιχειρεί μια πρώτη αποτίμηση των δετλίων, χαρακτήρισε κρίσιμης σημασίας το υλικό, τονίζοντας ότι, συνδυαζόμενο με τις άλλες διαθέσιμες πηγές, θα συμβάλλει στην προσπάθεια συγκρότησης μία συνολικής εικόνας των καθοριστικών εκείνων γεγονότων.
Όπως τονίζει η ΕΥΠ, είναι η πρώτη φορά που αποχαρακτηρίζει αρχειακό της υλικό εφαρμόζοντας τις διαδικασίες που προβλέπει η σχετική νομοθεσία.
Μπορείτε να βρείτε το σύνολο των αποχαρακτηρισμένων δελτίων ΕΔΩ.