NewsEdit Γράφει η Χρίστη Σωτηρίου*
Φανταστείτε έναν κόσμο που με τα χρόνια θα εξαφανίζονται ή θα αποδυναμώνονται οι πληθυσμοί όλων και περισσότερων ειδών άγριας ζωής, κι αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα την ολοένα και μεγαλύτερη απώλεια βιοποικιλότητας, τη σταδιακή υποβάθμιση των οικοσυστημάτων και εν τέλει, την επιδείνωση της ποιότητας ζωής για τους ανθρώπους.
Δεν μιλάμε δυστυχώς, για ένα υποθετικό σενάριο ή για ένα σενάριο που τοποθετείται χρονικά στο μακρινό μέλλον. Ήδη οι απώλειες στο φυσικό κεφάλαιο συμβαίνουν και είναι σημαντικές. Σύμφωνα με την τελευταία έκδοση της επιστημονικής έκθεσης “Ζωντανός Πλανήτης” (Living Planet Report) που εκδίδεται κάθε δύο χρόνια από το WWF, σε συνεργασία με τη Ζωολογική Εταιρεία του Λονδίνου (Zoological Society of London), τα τελευταία 50 χρόνια (1970-2020), καταγράφεται μια κατακόρυφη μείωση κατά 73% στους πληθυσμούς άγριας ζωής παγκοσμίως! Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται στους πληθυσμούς των ειδών που συναντώνται σε οικοσυστήματα γλυκού νερού (-85%), ενώ ακολουθούν οι πληθυσμοί των ειδών στα χερσαία (-69%) και κατόπιν, στα θαλάσσια οικοσυστήματα (-56%). Η έκθεση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς μελετά την κατάσταση υγείας του πλανήτη, καταγράφοντας τις τάσεις της παγκόσμιας βιοποικιλότητας και προσφέροντας μια επιστημονική επισκόπηση της κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος παγκοσμίως. Σύμφωνα με την έκθεση, μεταξύ των ειδών που έχουν σημειώσει τη μεγαλύτερη μείωση στους πληθυσμούς τους είναι, ενδεικτικά, το ροζ δελφίνι του Αμαζονίου (μείωση κατά 65%), ο αφρικανικός ελέφαντας του δάσους στην Αφρική (-78-81%) και η κεραμοχελώνα στην Αυστραλία (-57%) και αποτελούν όλα εμβληματικά είδη.
Γιατί όμως η μείωση στους πληθυσμούς των ειδών αυτών που βρίσκονται τόσο μακριά από την Ελλάδα, μας ενδιαφέρει; Πολύ απλά, γιατί η καθοδική αυτή πορεία στους πληθυσμούς άγριας ζωής λειτουργεί ως συναγερμός, ως προειδοποιητικός δείκτης για τον όλο και μεγαλύτερο κίνδυνο εξαφάνισης των υγιών οικοσυστημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο. Το φυσικό περιβάλλον είναι ένα και ενιαίο και όταν τα οικοσυστήματα υποβαθμίζονται σταθερά επί δεκαετίες, προμηνύουν μια κατάσταση με μεταβολές που γίνονται αυτοτροφοδοτούμενες, έχοντας ως αποτέλεσμα σημαντικές, συχνά απότομες και πιθανώς μη αναστρέψιμες αλλαγές, που ξεπερνούν κατά πολύ τις περιοχές στις οποίες εκδηλώνονται και γίνονται αισθητές σε ολόκληρο τον κόσμο. Κάποια τέτοια κρίσιμα σημεία καμπής σε διεθνές επίπεδο είναι η αποψίλωση του Αμαζονίου και η καταστροφή των κοραλλιογενών υφάλων. Ενδεικτικά, μια αποψίλωση του 20-25% του δάσους βροχής του Αμαζονίου (σήμερα έχει καταστραφεί το 14-17%) θα προκαλουσε τοπική ξηρασία και άρα ακόμη μεγαλύτερη αποδάσωση που με τη σειρα της, σαν ντόμινο, θα επηρέαζε τον καιρό διεθνώς και επιπλέον θα οδηγούσε στην απελευθέρωση έως και 75 δισ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, γεγονός που με τη σειρά του, θα επιτάχυνε την κλιματική κρίση και θα καθιστούσε τον στόχο συγκράτησης της αυξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από 1,5°C αδύνατο να επιτευχθεί.
Υπάρχει ακόμα ένα μικρό περιθώριο δράσης
Σύμφωνα με την έκθεση, οι δράσεις που θα αναλάβουμε τα επόμενα πέντε χρόνια θα είναι καθοριστικές για το μέλλον της παγκόσμιας βιοποικιλότητας, και κατ’ επέκταση για την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Υπάρχει, άρα, ένα μικρό χρονικό περιθώριο για να αλλάξει η πορεία των πραγμάτων, εάν κι εφόσον εάν κυβερνήσεις και επιχειρήσεις δράσουν άμεσα για τον περιορισμό όλων εκείνων των δραστηριοτήτων που επηρεάζουν τα παγκόσμια οικοσυστήματα. Ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί αυτή η αναγκαία αλλαγή, είναι να αντιμετωπιστούν οι αιτίες της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, μετασχηματίζοντας τα ενεργειακά, διατροφικά και χρηματοοικονομικά συστήματα. Χρειάζεται επίσης, πιο αποτελεσματική διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών, ώστε να υλοποιούν τον στόχο για τον οποίο θεσμοθετήθηκαν και αυξηση του ποσοστού τους σε στεριά και θάλασσα ώστε να φτασει το 30%.
Τα στοιχεία που μας προσφέρει η έκθεση “Ζωντανός Πλανήτης” του WWF είναι μόνο ένα παράδειγμα επιστημονικών δεδομένων που πλέον έχουμε στη διάθεσή μας για να ενημερωθούμε, μελετήσουμε και αξιολογήσουμε το μέγεθος της περιβαλλοντικής κρίσης που βιώνουμε. Υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα πλέον παντού που μας “αφαιρούν” τη δυνατότητα να ισχυριστούμε πως δεν γνωρίζαμε τίποτα και γι’ αυτό δεν δράσαμε άμεσα. Το μέλλον του πλανήτη βρίσκεται κυριολεκτικά στο χέρι μας και δεν χωρά άλλες καθυστερήσεις σε όλα όσα πρέπει να γίνουν για να προστατεύσουμε το φυσικό περιβάλλον και να διασφαλίζουμε ένα καλύτερο μέλλον σε όλους μας.
*Υπεύθυνη Γραφείου Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων της WWF Ελλάς