NewsEdit O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας με μία πρόσφατη μελέτη του εγείρει την ανησυχία όσον αφορά την χρήση προφυλακτικών από τους εφήβους.
Γράφει ο Δημήτρης Σιάτος , Χειρουργός Ουρολόγος
Στο διάστημα μεταξύ του 2014 και 2022 το ποσοστό των εφήβων αγοριών που χρησιμοποίησαν προφυλακτικό στην τελευταία τους επαφή μειώθηκε από το 70% στο 61% ενώ την ίδια χρονική περίοδο υπήρχε μια μικρή μείωση του ποσοστού μεταξύ των κοριτσιών από το 63% στο 57%. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι ένα ποσοστό της τάξης του 30% δεν έκανε χρήση ούτε του προφυλακτικού αλλά ούτε και χαπιού αντισύλληψης θέτοντας τους νέους σε κίνδυνο σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων αλλά και ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.
Παρατηρείται επίσης μια απόκλιση της χρήσης προφυλακτικών μεταξύ διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων καθώς και μεταξύ διαφόρων γεωγραφικών περιοχών. Οι έφηβοι από τα πιο χαμηλά κοινωνικά στρώματα ανέφεραν πιο συχνά την μη χρήση προφυλακτικών η αντισυλληπτικού χαπιού συγκριτικά με εφήβους μεγαλύτερης οικονομικής ευμάρειας. Τα παραπάνω αναδεικνύουν την ανάγκη καταπολέμησης των κοινωνικών ανισοτήτων και αντικατοπτρίζουν την ελλιπή ενημέρωση και πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.
Παγκοσμίως υπάρχουν περίπου 333 εκατομμύρια νέα περιστατικά σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων (ΣΜΝ) το χρόνο με τα υψηλότερα ποσοστά να παρατηρούνται στους νέους μεταξύ 15-24 ετών ενώ οι έφηβοι αντιπροσωπεύουν το 30% των περιπτώσεων χλαμυδιακής λοίμωξης. Οι ηλικίες μεταξύ 10 και 24 χρονών είναι πιο επιρρεπής σε ΣΜΝ λόγω κοινωνικών, βιολογικών και συμπεριφορικών παραγόντων.
H μη χρήση προφυλακτικών μπορεί να οδηγήσει σε πολύ σοβαρές επιπλοκές από τα ΣΜΝ αν δεν θεραπευτούν, όπως τύφλωση, καρκίνος, καρδιακές επιπλοκές, υπογονιμότητα ακόμα και θάνατο. Tα ΣΜΝ μπορεί να προκληθούν από βακτήρια, ιούς ή παράσιτα. Παγκοσμίως το 50% των ΣΜΝ είναι θεραπεύσιμα (χλαμύδια, γονόκοκκος, σύφιλη, τριχομονίαση) με τα χλαμύδια να είναι τα πιο συχνά και τον γονόκοκκο στην δεύτερη θέση. Λιγότερο συνηθισμένα είναι ο ιός της Ηπατίτιδας Β,ο HIV,ο HPVκαι ο έρπης γεννητικών οργάνων. Η σεξουαλική επαφή δίνει την δυνατότητα στους οργανισμούς να μεταδοθούν από το ένα άτομο στο άλλο γιατί γίνεται μεταφορά υγρών. Μερικές λοιμώξεις μπορεί να μεταδοθούν επίσης με το φιλί η και με την σωματική επαφή.
Η πρόληψη της μετάδοσης των ΣΜΝ είναι δύσκολη λόγω πολλών παραγόντων:
· Χωρίς προφύλαξη επαφή με 1 η περισσότερους συντρόφους
· ¨Έλλειψη ενημέρωσης για ασφαλή επαφή
· Διστακτικότητα συζήτησης για ασφαλή επαφή με τον σύντροφο
· Διστακτικότητα συζήτησης για σεξουαλικά θέματα με έναν ειδικό
· ¨Έλλειψη στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας
· Λοιμώξεις που δεν παρουσιάζουν πολλές φορές συμπτώματα οπότε οι νέοι δεν γνωρίζουν ότι πρέπει να κάνουν test η να τις αντιμετωπίσουν.
· Ελλιπή θεραπεία η οποία μπορεί να οδηγήσει σε οργανισμούς ανθεκτικούς στα φάρμακα.
· Η ανάγκη θεραπείας και των δύο συντρόφων ταυτόχρονα για να αποφευχθεί η μετάδοση μεταξύ τους.
Επιπλοκές
Μία αναφορά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) εκτιμά ότι η θνησιμότητα από τον ιό HIV,τον ιό της Ηπατίτιδας Β και τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις ανέρχεται σε 2.5 εκατομμύρια το χρόνο.
Ο ιός HIV ή αλλιώς ιός ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας έχει την ικανότητα να επιτίθεται στο ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και να το αποδυναμώνει με αποτέλεσμα το άτομο να είναι επιρρεπές σε διάφορους τύπου καρκίνου ή λοιμώξεις .
Αρκετά σεξουαλικά μεταδιδόμενα παθογόνα προκαλούν καρκίνο. Ειδικότερα ο ιός HPV είναι υπεύθυνος για καρκίνους του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου, του αιδοίου, του πρωκτού και του πέους.Ο ιός της ηπατίτιδας Β είναι ένας σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός που προκαλεί ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (καρκίνο του ήπατος). Άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα παθογόνα που σχετίζονται με καρκίνους περιλαμβάνουν τον λεμφοτροφικό ιό των ανθρώπινων Τ-κυττάρων τύπου Ι (HTLV-I) που συνδέεται με τη λευχαιμία και το λέμφωμα Τ-κυττάρων ενηλίκων, ο ανθρώπινος ερπητοιός τύπου 8 (HHV 8) που συνδέεται με το σάρκωμα Kaposi και τον ιό Epstein-Barr (EBV) που συνδέεται με το λέμφωμα και το ρινοφαρυγγικό καρκίνωμα.
Τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα παθογόνα σχετίζονται με πολλές επιπλοκές για τις έγκυες γυναίκες και τα βρέφη.Τα παθογόνα μπορεί να μεταδοθούν στο έμβρυο, το νεογέννητο ή το βρέφος μέσω του πλακούντα κατά τη διέλευση από το κανάλι γέννησης ή μετά τη γέννηση μέσω θηλασμού ή στενής άμεσης επαφής. Η ενεργός σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε αυθόρμητη αποβολή, θνησιγένεια, πρόωρη ρήξη των υμένων και πρόωρο τοκετό. Οι γυναίκες με βακτηριακή κολπίτιδα έχουν 40% περισσότερες πιθανότητες να γεννήσουν πρόωρο βρέφος ενώ έως και το 80%των κυήσεων που σχετίζονται με πρώιμη σύφιλη χωρίς θεραπεία καταλήγουν σε θνησιγένεια ή κλινικές ενδείξεις συγγενούς σύφιλης στο νεογέννητο.
Μία πολύ σοβαρή απειλή για τις γυναίκες όσον αφορά την αναπαραγωγική ικανότητα είναι η φλεγμονώδης νόσο της πυέλου ως αποτέλεσμα πιο συχνά γονόρροιας η χλαμυδιακής λοίμωξης με πιο σοβαρές μακροχρόνιες επιπλοκές την έκτοπη κύηση και την στειρότητα του σαλπιγγικού παράγοντα.
Στους άνδρες οι βακτηριακές λοιμώξεις με πιο συχνές αιτίες τα χλαμύδια και τον γονόκκοκο σχετίζονται με προβλήματα στειρότητας είτε προκαλώντας βλάβη στην σπερματογένεση αλλοιώνοντας την ποιότητα του σπέρματος είτε προκαλώντας λοιμώξεις σε άλλα όργανα όπως προστατίτιδα, ορχίτιδα, επιδιδυμίτιδα, ουρηθρίτιδα οι οποίες με την σειρά τους μπορεί να οδηγήσουν σε απόφραξη των ανατομικών δομών που διέρχεται το σπέρμα.
Προτάσεις
· Χρήση του προφυλακτικού με τον σωστό τρόπο
· Μείωση των συντρόφων
· Σύσταση για εμβολιασμό σε ορισμένες ηλικιακές ομάδες για πρόληψη της Ηπατίτιδας Β και του HPV.
· Τακτικός έλεγχος του ζευγαριού
· Σεξουαλική εκπαίδευση και ενημέρωση στα σχολεία
· Ανάπτυξη υπηρεσιών υγείας φιλικά προς τους νέους με εύκολη πρόσβαση που θα αισθάνονται εμπιστοσύνη
· Προώθηση του ανοιχτού διαλόγου στην οικογένεια, στα σχολεία και στην κοινότητα ώστε οι νέοι να μην αισθάνονται στιγματισμένοι
· Η περιτομή στους άνδρες έχει συνδεθεί με τη μείωση εξάπλωσης του ιού HIVκαιτων ποσοστών καρκίνου του πέους.