NewsEdit Ζαχαρίας Ζούπης*
Τα πρόσφατα συλλαλητήρια για τα Τέμπη επιβεβαίωσαν ότι υπάρχει πάνδημη λαϊκή απαίτηση για διαφάνεια, καθαρές απαντήσεις για όλες τις πτυχές της τραγωδίας, δικαιοσύνη. Επέφεραν ταυτόχρονα αλλαγή στο πολιτικό κλίμα, την πολιτική ατζέντα και πείραξαν τους πολιτικούς συσχετισμούς, χωρίς κάποια ανατρεπτική αλλαγή.
Το κλίμα είναι βαρύ, η κοινωνία οργισμένη, η Κυβέρνηση σε δύσκολη θέση, τα κόμματα της αντιπολίτευσης – τουλάχιστον το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ- σε αδυναμία να κεφαλοποιήσουν τις παρεμβάσεις τους, η Δικαιοσύνη υπό αμφισβήτηση και δυνάμεις αντισυστημικές ενισχύονται. Αυτά τουλάχιστον δείχνουν τα πρώτα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων που έγιναν μετά τα συλλαλητήρια.
Το 80% δεν πιστεύει ότι η Κυβέρνηση έχει κάνει ότι πρέπει για να πέσει άπλετο φως στην υπόθεση των Τεμπών (MRB) , τρεις στους τέσσερις θεωρούν μάλιστα ότι προσπαθεί να συγκαλύψει ευθύνες ( GPO) , αλλά το ίδιο σχεδόν τμήμα της κοινωνίας θεωρεί ότι η αντιπολίτευση προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την υπόθεση (GPO) . Παράλληλα πάνω από τους 3:4 δεν πιστεύουν ότι η Δικαιοσύνη έχει κάνει ό,τι μπορεί για να πέσει φως στην υπόθεση. Με τα στοιχεία αυτά θεμελιώνεται μια εικόνα προβλήματος αξιοπιστίας των βασικών κομμάτων του πολιτικού συστήματος, αλλά και βασικών θεσμών της Δημοκρατίας όπως είναι η Δικαιοσύνη.
Είναι δύσκολο να διερευνηθεί τι έχει στο μυαλό και στην ψυχή της συλλογικά αυτή η κοινωνία, πως εξηγεί η ίδια στον εαυτό της αυτά τα ευρήματα. Συγκάλυψη: Μάλιστα, αλλά σε τι και γιατί; Φθορά της Κυβέρνησης: Μάλιστα, αλλά γιατί η μπόρα πιάνει και δύο τουλάχιστον βασικά κόμματα της αντιπολίτευσης; Αμφισβήτηση της Δικαιοσύνης: Μάλιστα, αλλά κανένας – ακόμα και οι δικηγόροι των οικογενειών των θυμάτων- δεν έχει αμφισβητήσει την ακεραιότητα της Ανακριτικής Αρχής και δεν έχει ισχυριστεί ότι αποφεύγει να διερευνήσει όλες τις πλευρές της υπόθεσης. ‘Άλλωστε με προτάσεις τους διερευνήθηκαν 250 επιπλέον πτυχές της υπόθεσης. Είναι φανερό, ότι ο όγκος πληροφοριών επί δύο χρόνια, πληροφοριών που συχνά αλληλοαναιρούνται, των πορισμάτων που συχνά λένε ανόμοια πράγματα, αποκαλύψεων κάποιων δημοσιογράφων που καμιά φορά ξαναγράφουν μετά από επτά, οκτώ μήνες την ίδια αποκάλυψη ως καινούργια, σε συνδυασμό με την πολιτική και επικοινωνιακή ολιγωρία της Κυβέρνησης έδωσαν χώρο για την δημιουργία αυτής της εικόνας.
Ο Πρωθυπουργός με την συνέντευξή του παρουσίασε ένα νέο αφήγημα, έδωσε κάποιες εξηγήσεις. Το αν θα πείσει για την ειλικρίνεια των όσων είπε θα κριθεί, έγινε πάντως καθυστερημένα και ταυτόχρονα μάλλον δυσαρέστησε δυνάμεις στο εσωτερικό του που ένιωσαν κάποια από τα βέλη να τους πιάνουν. Η ουσία είναι ότι η υπόθεση έχει γίνει ένα κουβάρι, ότι γίνεται ένα πολιτικό παίγνιο που βρίσκεται σε εξέλιξη με στόχο τον ίδιο τον Πρωθυπουργό και το ακόμα χειρότερο, υπάρχει ένα διακριτό τμήμα της κοινωνίας που δεν φαίνεται να περιμένει την απόφαση κάποιας δίκης, γιατί πολύ απλά έχει καταλήξει ότι έχει καταλήξει με βάση το θυμικό και βέβαια τις πολιτικές προτιμήσεις.
Το σίγουρο είναι ότι υπάρχει ένα κουβάρι, που δύσκολα λύνεται. Θα δούμε. Στο επίπεδο πάντως των συσχετισμών, η Ν.Δ φαίνεται την τελευταία εβδομάδα να χάνει 1.5%-1.7% και να ακολουθείται από το ΠΑΣΟΚ που χάνει δυνάμεις και τον ΣΥΡΙΖΑ που δύσκολα συγκρατεί δυνάμεις, αν δεν πέφτει έστω οριακά. Ποιοι είναι οι κερδισμένοι; ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΦΩΝΗ ΛΟΓΙΚΗΣ, και από δίπλα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ, λιγότερο δε το Κ.Κ.Ε. Πολλοί θα πουν για αντισυστημικές δυνάμεις. Δεν είμαι σίγουρος για την ορθότητα του όρου. Πάντως, αν αφήσουμε το Κ.Κ.Ε που έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, πρόκειται για δυνάμεις ακραίων φράσεων και χαρακτηρισμών και έντονου λαϊκισμού, που ποντάρουν με το θυμικό, που δεν τις χαρακτηρίζει και τόσο ο ορθολογισμός.
Η εικόνα συμπληρώνεται με δύο βασικά και κρίσιμα ευρήματα: Η γκρίζα ζώνη ( λευκό, άκυρο, αποχή, αναποφάσιστοι) φτάνει στους ένα στους τέσσερις πολίτες, ενώ οι δυνάμεις της πέραν της Ν.Δ δεξιάς υπερβαίνουν το 20%. Δεν μιλάμε δηλαδή για την καλύτερη δυνατή εικόνα.
Αυτά τα στοιχεία και η δυναμική που ενδέχεται να κρύβουν, αναμφίβολα προσδίδουν έντονα τα χαρακτηριστικά της ρευστότητας, της ανακατανομής δυνάμεων μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων που δεν μπορούμε να ξέρουμε που θα οδηγήσουν τελικά.
Ο Φεβρουάριος είναι ένας κρίσιμος μήνας από την άποψη των διεργασιών για τα Τέμπη. Τα πορίσματα που αναμένονται, η πρόταση μομφής που εκκρεμεί, τα νέα συλλαλητήρια, αλλά και οι πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης θα καθορίσουν πολλά. Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πολιτική ατζέντα δεν εξαντλείται στα Τέμπη, όσο και αν σ΄αυτή την φάση κυριαρχούν. Ποτέ οι πολιτικές διεργασίες και οι πολιτικοί συσχετισμοί δεν καθορίστηκαν από ένα και μόνο θέμα όσο σοβαρό, όσο τραγικό κι αν είναι. Εκτός και αν με επίκεντρο αυτό, δημιουργηθεί ένα κόμπος από πολλά προβλήματα, ώστε να μην υπάρχει απλά μια κριτική στην Κυβέρνηση για την τακτική της για τα Τέμπη αλλά τροφοδοτηθεί ένα γενικότερο κίνημα συνολικής αμφισβήτησής της. Κάτι τέτοιο δεν έχει φανεί πάντως μέχρι στιγμής.
Σε κάθε περίπτωση το επόμενο διάστημα συγκεντρώνει μεγάλο πολιτικό ενδιαφέρον. Ας παρακολουθήσουμε από κοντά τις εξελίξεις.
*Διευθυντής Ερευνών της OPINION POLL