NewsEdit Με την παρουσίαση των ευρημάτων της έρευνας της Metron Analysis «Πριν και Μετά την 28η Φεβρουαρίου 2025: ο Καταιγισμός των Εξελίξεων. Ελλάδα, Ευρώπη, Δύση σε σημείο καμπής», ξεκίνησε το τριήμερο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών «Η Ελλάδα Μετά VIIΙ: Η Ευρώπη, η Ελλάδα και ο καταιγισμός των νέων προκλήσεων. Αναζητώντας πλαίσιο αναφοράς».
Όπως αναφέρεται στη σχετική έρευνα, στις 28 Φεβρουαρίου 2025 συνέβησαν δύο γεγονότα μεγάλης εμβέλειας: για την Ελλάδα οι συγκεντρώσεις για τα Τέμπη, για τον πλανήτη η σύγκρουση Τραμπ–Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο – σε μια συγκυρία όπου συμπυκνώνονται (και συμβολικά) διαδικασίες πολλαπλής αποσταθεροποίησης. Αυτό το ρευστό τοπίο επιχειρεί να ανιχνεύσει η έρευνα της Metron Analysis, που παρουσιάστηκε στο 8ο ετήσιο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών. Έχοντας ως αφετηρία το ερώτημα εάν βρισκόμαστε σε σημείο καμπής, σε Ελλάδα, Ευρώπη και Δύση.
Η έρευνα ήταν χωρισμένη σε τέσσερις ενότητες:
- Προσδοκίες, ανησυχίες και συγκυρία
- Δημοκρατία και πολιτική κουλτούρα
- Κράτος και διακυβέρνηση
- Η Ευρώπη και η Δύση σε ιστορική καμπή
Ενότητα 1: Προσδοκίες, ανησυχίες και συγκυρία
Η απαισιοδοξία/λύπη και ο θυμός είναι τα συναισθήματα που κυριαρχούν αυτή την εποχή. Ωστόσο, έχει ενδιαφέρον ότι το συναίσθημα της απαισιοδοξίας μειώθηκε μετά τις τεράστιες διαδηλώσεις για τα Τέμπη στις 28/2, όπως επισήμαναν και οι αναλυτές της Metron Analysis.
Σε σχέση με τα ζητήματα που απασχολούν τους πολίτες σήμερα, στην πρώτη θέση με μεγάλη διαφορά έρχεται η οικονομία/ακρίβεια (63%), ενώ ακολουθεί το ζήτημα της Δικαιοσύνης και του Κράτους Δικαίου, το οποίο έχει σκαρφαλώσει στη δεύτερη θέση, με μια σταδιακή άνοδο τους τελευταίους 2-3 μήνες, όπως επισημάνθηκε.
Για το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, οι αναλυτές της Metron Analysis τόνισαν ότι η πλειονότητα των πολιτών πιστεύουν ότι δεν δικαιώνει κανέναν από τους δύο (59%). Ωστόσο, υπάρχει διαφορά σε σχέση με το πού τοποθετεί κανείς τον εαυτό του πολιτικά. Όσο πιο κεντροαριστερά κοιτάμε, τόσο οι ερωτηθέντες λένε ότι δικαιώνεται η αντιπολίτευση, κάτι που συγκεντρώνει το 28% στο σύνολο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις σχετικά με τους λόγους που οδήγησαν τον κόσμο στα συλλαλητήρια. «Η ανάγκη να αποδοθεί δικαιοσύνη» με 76%, η συμπαράσταση στις οικογένειες των θυμάτων με 52% και η διαμαρτυρία κατά της κυβέρνησης στο 33% είναι οι τρεις πρώτες αιτίες (σ.σ. οι πολίτες μπορούσαν να δώσουν δύο απαντήσεις).
Το 10% απαντάει ότι ένας από τους λόγους ήταν η προσπάθεια της αντιπολίτευσης να πιέσει την κυβέρνηση, ωστόσο αυτό πέφτει στο 4% όταν την απάντηση δίνει κάποιος που συμμετείχε στα συλλαλητήρια.
Ενότητα 2. Δημοκρατία και Πολιτική Κουλτούρα
Η ικανοποίηση από το πόσο δημοκρατικά κυβερνάται η χώρα κινείται «κάτω από τη βάση» (μέση τιμή 4,1 σε μια κλίμακα 1-10) και συνδέεται με μια οιονεί «αντισυστημική» προδιάθεση, η οποία περιορίζει το κοινό επιρροής των «συστημικών» πολιτικών δυνάμεων (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ).
Στη δημοσκόπηση καταγράφεται υποχώρηση της κλασικής διάκρισης των κομμάτων σε «αριστερά, κεντρώα και δεξιά», κάτι που οι αναλυτές της Metron Analysis είπαν ότι παρατηρείται σε περιόδους κρίσης.
Σχετικά με τον αντισυστημισμό, οι αναλυτές της Metron Analysis υπογράμμισαν ότι χρειάζεται μια προσοχή όταν χρησιμοποιείται ο συγκεκριμένος όρος έτσι ώστε να μη χαρακτηρίζουμε τα πάντα με αυτόν.
«Είναι μια έκφραση διαμαρτυρίας απέναντι στο κατεστημένο» είναι αυτό που περιγράφει καλύτερα όσους θεωρούν τον εαυτό τους «αντιστυστημικό», σύμφωνα με την έρευνα.
Μεταξύ Δεκεμβρίου 2024 και Μαρτίου 2025 το κοινό επιρροής (potentiality) της ΝΔ έχει μειωθεί κατά 15 μονάδες (από 44 σε 29) και τώρα καταγράφεται στην τρίτη θέση, ενώ του ΠΑΣΟΚ που καταγράφεται στην πρώτη θέση έχει μειωθεί κατά 7 μονάδες (από 47 σε 44).
Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Πλεύση Ελευθερίας, με τους αναλυτές της Metron Analysis να εκτιμούν ότι η Πλεύση Ελευθερίας μπορεί να αποτελέσει «πόλο», όπως χαρακτηριστικά είπαν, ωστόσο αυτό δεν έχει αποκρυσταλλωθεί ακόμη.
Ενότητα 3. Κράτος και διακυβέρνηση
Σε σχέση με τις κυβερνήσεις συνεργασίες, οι αναλυτές της Metron Analysis σημείωσαν χαρακτηριστικά ότι «ξαναγίνεται juicy ερώτημα» το ενδεχόμενο μιας κυβέρνησης συνεργασίας, ιδιαίτερα όσο κοιτάμε προς την κεντροαριστερά.
Όπως σημειώνει η Metron Analysis: «Οι 2 στους 3 διαφωνούν με την άποψη ότι πέραν του σημερινού πρωθυπουργού η χώρα δεν διαθέτει πολιτικό προσωπικό ικανό για αυτόν τον ρόλο ενώ κυριαρχούν οι αρνητικές αξιολογήσεις για το κράτος».
Καταγράφεται όμως και ένα αίτημα αλλαγών: η πλειοψηφία προτιμά κυβερνήσεις συνεργασίας (57%) και θεωρεί αναγκαία την απλοποίηση διαδικασιών στη Δικαιοσύνη (83%) ή την ενίσχυση της βιομηχανίας αντί της «μονοκαλλιέργειας» μιας οικονομίας υπηρεσιών (71%).
Ενότητα 4. Η Ευρώπη και η Δύση σε ιστορική καμπή
Ως προς το διεθνές περιβάλλον, η πολιτική Τραμπ επιδρά ήδη στις αντιλήψεις των πολιτών. Θεωρείται απειλή για την Ελλάδα (με 31%, μετά την «παραδοσιακή» απειλή της Τουρκίας με 52%) και αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά ιδίως τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ευρώπη αλλά και της Δύσης με τον υπόλοιπο κόσμο.
Έτσι, αναδεικνύεται μια σαφής προτίμηση για μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ έναντι της συνεργασίας με τις ΗΠΑ (63% έναντι 34%).
Οι αναλυτές της Metron Analysis επισήμαναν ότι οι νεότεροι θεωρούν μικρότερη απειλή την Τουρκία, ενώ τους πολίτες στην Ελλάδα δεν φοβίζουν η Ρωσία και Κίνα.
Δείτε τις σχετικές κάρτες:
Η Metron Analysis καταληκτικά σημειώνει ότι: «Φαίνεται, λοιπόν, ότι η 28η Φεβρουαρίου δεν είναι μια τομή αλλά μια συμπύκνωση διεργασιών που επωάζονταν επί μακρόν και τώρα εισβάλλουν στην πολιτική σκηνή. Στην Ελλάδα βαθαίνει η κρίση πολιτικής εμπιστοσύνης, ο ευρω-ατλαντικός δεσμός διαρρηγνύεται και αποσταθεροποιείται η Δύση, που θεωρείται ότι έχει μπει σε πορεία παρακμής (για το 59%).Φαίνεται να διαμορφώνεται ένας κόσμος πιο αυταρχικός, πιο περίκλειστος, πιο κυνικός. Ένας κόσμος που δεν «χωράει» στις προδιαγραφές της μεταπολεμικής κανονικότητας που επιβλήθηκαν πρωτίστως από τις ΗΠΑ. Είναι όμως ο κόσμος με τον οποίο είμαστε αναγκασμένοι να αναμετρηθούμε».
«Το σημείο τομής τώρα είναι η έναρξη της εποχής των αβεβαιοτήτων» μετά την προεδρία Τραμπ, υπογράμμισε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, μιλώντας στο 8ο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών, με τίτλο «Η Ευρώπη, η Ελλάδα και ο καταιγισμός των νέων προκλήσεων. Αναζητώντας πλαίσιο αναφοράς».
Σχολιάζοντας την ημερομηνία της 28ης Φεβρυοαρίου, που επέλεξε η Metron Analysis για τη δημοσκόπηση, την οποία παρουσίασε κατά την έναρξη του συνεδρίου, ο κ. Βενιζέλος σημείωσε πως εκείνη την ημέρα είχαμε, από την μία πλευρά, τη συνάντηση Τραμπ- Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο και, από την άλλη, την επέτειο των δύο ετών από τα Τέμπη στην Ελλάδα και τη διατύπωση μιας έλλειψης εμπιστοσύνης απέναντι στην ποιότητα της δημοκρατίας, στη λειτουργία του κράτους δικαίου, «στην κρίση νομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος και ιδίως της κυβέρνησης».
Και προσέθεσε πως «δεν συνδέεονται τα δύο», κάτι που «από ένα σημείο και μετά», όπως τόνισε, «θα αρχίσει να είναι επικίνδυνα μειωτικό», ενώ εξήγησε πως αν συνδέονταν, «ο κόσμος θα έπρεπε να ανησυχεί για το πρόβλημα ασφάλειας της χώρας», κάτι που δεν τον ανησυχεί αλλά θα έπρεπε.
Στα ελληνοτουρκικά βασιζόμασταν στις ΗΠΑ, τώρα;
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος επισήμανε πως η ατζέντα της χώρας μας, επί χρόνια, ήταν τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό, «και το ονοματολογικό των Σκοπίων, μέχρι την Συμφωνία των Πρεσπών».
«Πορευτήκαμε 50 χρόνια με την σκέψη πως αν προκύψει ένταση, ένα επεισόδιο, μπορούμε να το χειριστούμε όπως μπορούμε, αλλά θα παρέμβουν οι ΗΠΑ με κάποιο πρόσωπο και το επεισόδιο θα πάψει να εξελίσσεται και θα μετατραπεί σε μία διπλωματική διαδικασία», ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.
Σημείωσε, πάντως, πως «τα 23 χρόνια του Ερντογάν, αυτό δεν το ζήσαμε με τόσο καθαρό τρόπο». Για να υπογραμμίσει πως τώρα, υπό την προεδρία Τραμπ, δεν είναι σίγουρο αν θα συμβεί κάτι τέτοιο, ενώ προσέθεσε με νόημα ότι «κανείς δεν σκέφτεται σοβαρά πως αν δεν το πράξουν οι ΗΠΑ, θα το πράξει κάποια ευρωπαϊκή χώρα».
«Δεν μπορούμε τώρα να λέμε μισόλογα», τόνισε ο κ. Βενιζέλος και εξήγησε πως «η Ελλάδα είναι μία υβριδική δυτική χώρα, όμως, δεν θεωρούμε ότι το πρόβλημα ασφάλειας της Δύσης ή της Ευρώπης είναι και δικό μας, το δικό μας είναι εθνικό πρόβλημα, είναι η Τουρκία».
Ανέφερε, επίσης, πως η Ελλάδα μπήκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τη δήλωση του Κωνσταντίνου Καραμανλή περί διασφάλισης αλληλεγγύρης – ακόμα και με την στρατωτική έννοια – ενόψει ενδεχομένου τουρκικής απειλής. Προσέθεσε, μάλιστα, πως με την ίδια λογική αποχωρήσααμε το 1974 από το ΝΑΤΟ.
«Ως υπουργός Άμυνας το 2011, προσπαθήσαμε να βελτιώσουμε την κατάσταση εντός του ΝΑΤΟ», σημείωσε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ξεκαθαρίζοντας, ωστόσο, πως «εμείς έχουμε ένα αμυντικό δόγμα, ένα πρόγραμμα εξοπλισμών, δαπανούμε πολλά χρήματα σε αμυντικές δαπάνες – κι αυτό, όχι λόγω της Ρωσίας, αλλά επειδή έχουμε τον κίνδυνο της Τουρκίας».
Γι’ αυτό και επισήμανε πως πρέπει πλέον να διαχειρισούμε το πρόβλημα «εντός των νέων ανατρεπτικών δεδομένων».
«Η Ευρώπη δεν εμφανίζεται ως άλλος πόλος»
«Η τελευταία εβδομάδα, οι 5 προηγούμενες μέρες δίνουν μια εικόνα υποστροφής της πολιτικής Τραμπ, δείχνει πιο συμβατική, πιο κοντά στην παραδοσιακή αντίληψη και αναφέρομαι στη συνάντηση της Τζέντα για την Ουκρανία», σημείωσε, πάντως, κάνοντας λόγο για μία υποχώρηση εκ μέρους των ΗΠΑ.
Ανέδειξε ακόμη τη σημασία του κοινού ανακοινωθέντος των G7 με τη συμμετοχή των ΗΠΑ στο κεφάλαο περί Ουκρανίας, Γάζας κλπ., σχολιάζοντας πως «είναι αυτό που θα είχαμε ενδεχομένως και με Μπάιντεν».
Ωστόσο, ως προς τον ρόλο της Ευρώπης, ο Ευάγγελος Βενιζέλος τόνισε πως όλες οι δηλώσεις και οι πρωτοβουλίες – όπως αυτή του Εμανουέλ Μακρόν και του Κιρ Στάρμερ – «είναι ωραίες, αλλά μόλις υπήρξε η κοινή δήλωση της Τζέντα, η Ευρώπη έσπευσε να συμφωνήσει», για να σημειώσει χαρακτηριστικά πως «η Ευρώπη δεν εμφανίζεται ως άλλος πόλος, θέλει γρήγορα και εύκολα να επανασυνδεθεί με τις ΗΠΑ».
«Πρέπει να πειστούν οι ΗΠΑ ότι η Ευρώπη είναι κρίσιμη για την αμερικανική ασφάλεια», υπογράμμισε ο Ευάγγελος Βενιζέλος.
«Δεν έχουμε τις προϋποθέσεις για μια νέα συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων»
Ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του ΑΠΘ μίλησε επίσης για την συναίνεση που υπήρχε στη χώρας μας κατά τη Μεταπολίτευση.
«Ήταν μια γενική συναίνεση, που αναγνώρισε πως είμαστε χώρα δυτική, χώρα ευρωπαϊκή που θα μετέχει στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, χώρα φιλοαμερικανική που αποδίδει πρωτεύουσα σημασία στην εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ και σε αυτό προστέθηκε και κάτι άλλο – ότι είμαστε μια χώρα που έχει στρατηγική εταιρική σχέση με το Ισραήλ, κάτι που αναγνώρισαν όλες οι κυβερνήσεις», σημείωσε, τονίζοντας όμως πως «αυτά είναι πολύ γενικά και δεν δίνουν απάντηση στις προκλήσεις που ζούμε», προειδοποιώντας πως τώρα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί.
Ο κ. Βενιζέλος υπογράμμισε ότι «χρειαζόμαστε ένα εσωτερικό μέτωπο, μια νέα συναίνεση μεταξύ των πολιτικών δσυνάμεων, με μία συμμετοχή των πολιτών, των διανοουμένων, με την εμπειρογνωμοσύνη του στρατού και της άμυνας, αλλά τώρα δεν το βλέπω εφικτό, δεν έχουμε τις προυποθέσεις τώρα για μια νέα συναίνεση».
Παράλληλα, τόνισε χαρακτηριστικά πως ναι μεν η χώρα έχει μία εκλεγμένη κυβέρνηση «και μια αντιπολίτευση που αγωνίζεται να αποκτήσει το πρόσωπό της, αλλά φορέα που να ασκεί πολιτική ηγεμονία και να μπορεί να εξασφαλίσει μια νέα συναίνεση που να προσφέρει ασφάλεια στη χώρα, δεν έχουμε».