NewsEdit Του Θράσου Ευτυχίδη*
Η ένταση των συγκρούσεων που ξέσπασαν την προηγούμενη Πέμπτη 6 Μαρτίου στο παράκτιο τμήμα της χώρας όπου διαβιούν συμπαγείς αλαοιυίτικοι πληθυσμοί έφερε και πάλι στο προσκήνιο τους φόβους ενός νέου αιματηρού εμφυλίου. Να υπενθυμίσουμε ότι ο οκταετής Συριακός εμφύλιος άφησε πίσω του 470 χιλ. νεκρούς, 1 εκατ. τραυματίες και 12 εκατ. (τον μισό πληθυσμό της χώρας πριν τον πόλεμο εκτοπισμένους).
Η επικράτηση του Άσαντ στον εμφύλιο που πραγματοποιήθηκε με απίστευτη σκληρότητα έφερε στη Συρία πέρα από καταστροφές και ανασφάλεια και ξένες δυνάμεις που ενεπλάκησαν στον εμφύλιο και από τις δύο πλευρές και οδήγησαν στον κατακερματισμό της χώρας. Ρωσία και Ιράν ο καθένας για τους δικούς τους λόγους ενεπλάκησαν στηρίζοντας το καθεστώς Άσαντ. Οι ΗΠΑ στηρίξαν τους Κούρδους στα βορειοανατολικά πολεμώντας εναντίον του ΙΣΙΣ, διασφαλίζοντας πρακτικά για λογαριασμό τους και τις υπάρχουσες ενεργειακές δομές – πετρελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας. Η Τουρκία με το επιχείρημα της προστασίας από τους Κούρδους εισέβαλε πρακτικά στο Βόρειο τμήμα της χώρας δημιουργώντας, εκπαιδεύοντας και εξοπλίζοντας το δικό της στρατό (Συριακό Εθνικό Στρατό). Και τέλος το Ισραήλ που με πρόσχημα την προστασία από τις φιλοϊρανικές ομάδες πραγματοποίησε αρκετές αεροπορικές επιδρομές σε στόχους ακόμη και στην πρωτεύουσα Δαμασκό.
Η διευθέτηση του εμφυλίου βρήκε τη Συρία πρακτικά διαιρεμένη. Μεγάλο τμήμα στα βορειοανατολικά της χώρας παρέμεινε υπό τον έλεγχο των Κούρδων (Ροζάβα). Τα απομεινάρια του ΙΣΙΣ βρήκαν καταφύγιο στο επιτηρούμενο από την Τουρκία Ιντλίμπ όπου μπόρεσαν να ανασυνταχθούν και να υλοποιήσουν τον Δεκέμβριο το σχέδιο που ανέτρεψε το Καθεστώς Άσαντ και έφερε την προσωρινή κυβέρνηση του τζιχαντιστή Αλ Τζολάνι – σημερινού Αλ Σάραα επικηρυγμένου από τις ΗΠΑ τρομοκράτη έναντι του ποσού των 10 εκατ. Δολαρίων!!!
Στις 6 Μαρτίου, τρείς μήνες μετά την ανατροπή και εγκαθίδρυση του νέου καθεστώτος ξέσπασαν ταραχές στο παράκτιο τμήμα της χώρας. Οι κυβερνητικές δυνάμεις άρχισαν να αναπτύσσονται στις παράκτιες πόλεις της Συρίας, συμπεριλαμβανομένων των Latakia, Banias, Tartous και Jableh για να πολεμήσουν αυτό που ονόμασαν «υπολείμματα του καθεστώτος Άσαντ». Τα «υπολείμματα» είναι πρώην στελέχη των Δυνάμεων Ασφαλείας του Άσαντ που έχουν ανακοινώσει την αντίθεσή τους στη νέα κυβέρνηση.
Οι συγκρούσεις ξεκίνησαν αυτή την ημέρα στη Λαττάκεια μετά από ενέδρα ενόπλων στις κυβερνητικές δυνάμεις, όπου έχασαν τη ζωή τους 16 άνδρες των δυνάμεων ασφαλείας. Σύμφωνα με τα κρατικά ΜΜΕ της Συρίας δεν ήταν η πρώτη. Αυτό προκάλεσε τη μεταφορά μεγάλων κυβερνητικών δυνάμεων στην περιοχή αλλά και την «αυθόρμητη» μετακίνηση «αυτόνομων» μη ελεγχόμενων ομάδων κύρια τζιχαντιστών από το Ιντλίμπ και το Χαλέπι που έφθασαν στην περιοχή για να υποστηρίξουν τις κυβερνητικές δυνάμεις.
Με δεδομένο ότι η περιοχή κατοικείται από Αλεβίτες ακολούθησε μια ανεξέλεγκτη γενικευμένη σφαγή. Ήταν τέτοια η ένταση και η σκληρότητα της σύγκρουσης που στις 9 Μαρτίου το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανακοίνωσε 1311 νεκρούς, μεταξύ των οποίων 830 άμαχοι με αναφορές για δολοφονίες, δημόσιες εκτελέσεις, κλοπές και απαγωγές. Η ρωσική βάση του Χμεινίμ άνοιξε για να φιλοξενήσει χιλιάδες έντρομους πολίτες και η ΕΕ καταδίκασε τα γεγονότα. Αντίστοιχη καταδίκη προήλθε και από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ μετά από κοινή προσφυγή ΗΠΑ και Ρωσίας!
Τη Δευτέρα 10 Μαρτίου, ο μεταβατικός Αλ Σάραα ανακοίνωσε το τέλος των επιχειρήσεων, ενώ κάτω και από τη Διεθνή κατακραυγή ανακοίνωσε ότι θα συστήσει επιτροπή ώστε να διωχθούν οι υπεύθυνοι των σφαγών. Την ίδια ώρα ο Υπουργός Άμυνας του νέου καθεστώτος εξαπόλυε νέες απειλές προς τους υποστηρικτές του Άσαντ και όχι μόνο. Την ίδια ημέρα ανακοινώθηκε η συμφωνία για την ένταξη των Κουρδικών Δυνάμεων στο νέο Συριακό Στρατό.
Ποιόν όμως εξυπηρέτησε αυτό που συνέβη; Γιατί στη συγκεκριμένη περιοχή; Να ξεκινήσουμε απαντώντας στο δεύτερο ερώτημα.
Ο άξονας Λαττάκεια-Ταρτούς βρίσκεται κατά μήκος των μεσογειακών ακτών της Συρίας, με το Μπανιάς και το Γιαμπλέχ να βρίσκονται ανάμεσά τους. Στη Λαττάκεια βρίσκεται η αεροπορική βάση της Ρωσίας Χμεϊνίμ, στην Ταρτούς η ναυτική.
Αυτές οι δύο επαρχίες με πλειοψηφία Αλαουϊτών θεωρούνται εδώ και καιρό προπύργια του Άσαντ, με την πατρίδα της οικογένειας, την Αλ-Κερντάχα, να βρίσκεται ανατολικά της Λαττάκειας. Είναι περιοχές που δεν δέχθηκαν πλήγματα τον Δεκέμβριο κατά την τριήμερη πορεία των τζιχαντιστών προς τη Δαμασκό.
Με την πτώση του Άσαντ, υπήρξε ο φόβος ότι θα υπάρξουν επιθέσεις αντεκδίκησεις ενάντια στην κοινότητα των Αλαουϊτών. Άλλωστε στην περιοχή κατέφυγαν υποστηρικτές του Άσαντ από ολόκληρη τη χώρα.
Το Μπανιάς φιλοξενεί επίσης το μεγαλύτερο διυλιστήριο πετρελαίου της Συρίας. Είναι σαφές λοιπόν γιατί η επάνοδος της βίας στο εσωτερικό της Συρίας ξεκινάει από αυτή την περιοχή.
Και ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε και στο πρώτο ερώτημα. Ποιον εξυπηρετεί;
- Προσπάθεια υποστηρικτών του Άσαντ να επαναφέρουν την ένταση αποσταθεροποιώντας το νέο καθεστώς στη βάση των θρησκευτικών διαφορών. Θα μπορούσε να επαληθεύεται αν οι συσχετισμοί δυνάμεων δεν ήταν δεδομένοι αυτή τη στιγμή. Οι εναπομείναντες ελάχιστοι υποστηρικτές του παλαιού καθεστώτος μάλλον γνωρίζουν την πραγματική κατάσταση και δύσκολα θα επιχειρούσαν κάτι τέτοιο, ακόμη και αν είχαν την υποστήριξη ξένων δυνάμεων (Ιράν) όπως εικάζετε.
- Επίδειξη δύναμης του τζιχαντιστικού καθεστώτος που επιχειρεί να θεμελιώσει την εξουσία του. Αυτό το σενάριο ίσως είναι πιθανότερο. Πρακτικά το νέο καθεστώς, έχοντας διασφαλίσει την ανοχή του διεθνούς παράγοντα, επέλεξε να στείλει ένα σκληρό μήνυμα σε όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές επιτρέποντας αν όχι παροτρύνοντας τις πράξεις αντεκδίκησεις απέναντι στην κοινότητα των Αλαουϊτών. Η χαλαρή για πολλούς καταδίκη της Ε.Ε., οι πατρικές συμβουλές της Τουρκίας ίσως είναι μια απόδειξη ως προς αυτό.
- Προσπάθεια αποσταθεροποίησης από ξένο παράγοντα. Ακούγεται το Ιράν ή ακόμη και η Τουρκία αλλά και το Ισραήλ. Πρακτικά δε θεωρείται πιθανό μια που η γνώση των δεδομένων επί του εδάφους δεν δίνει πρακτικά οφέλη. Άλλωστε τα αποτελέσματα ενισχύουν την δεύτερη εκδοχή.
Τα αποτελέσματα.
- Η κυβέρνηση των τζιχαντιστών του Αλ Τζολάνι/Αλ Σάραα βρέθηκε ενισχυμένη σκορπώντας το φόβο και τον τρόμο στις μειονότητες της Συρίας. Η σφαγή λειτούργησε κατασταλτικά. Τη Δευτέρα με την ανακοίνωση λήξης των «επιχειρήσεων», ανακοινώθηκε η συμφωνία με τους Κούρδους ενώ λίγες μέρες αργότερα ο Αλ Σάραα δέχθηκε πρόσκληση να επισκεφθεί την Ε.Ε.
- Η Τουρκία εμφανίσθηκε για άλλη μια φορά διαλλακτική, να έχει τον έλεγχο της κατάστασης προτρέποντας αν όχι επιβάλλοντας δια των δηλώσεων του Χακάν Φιντάν την αποκλιμάκωση.
- Το Ισραήλ αύξησε την παρουσία του στην περιοχή των Δρούζων σε μικρή απόσταση από την πρωτεύουσα Δαμασκό καταστέλλοντας και τις διαδηλώσεις στην κατεχόμενη απ’ αυτό Ντέραα.
Στην πράξη όλα αυτά που συμβαίνουν στην πολύπαθη Μέση Ανατολή, αντανακλούν ακόμη τις συνέπειες της «Γραμμής στην Άμμο» – της συμφωνίας Σάικς – Πικό που τον Μάϊο του 1916 διαμοίρασαν την πρώην Οθωμανική Μέση Ανατολή σε σφαίρες επιρροής με τη σύμφωνη γνώμη και της Ρωσίας που απέκτησε εδάφη, κέρδη στον Καύκασο και στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας.
Η συμφωνία δεν έλαβε υπόψιν της, ούτε τις φυλές, ούτε τις διαφορετικές θρησκείες, ούτε τις αιώνιες αντιπαλότητες, αλλά αποτέλεσε μια καθαρή εδαφική διευθέτηση. Η Γαλλία που απέκτησε με τη συμφωνία το έδαφος της σημερινής Συρίας, θεώρησε καλό να αξιοποιήσει τη μειονότητα των αλαουϊτών για την επιβολή του Νόμου και της Τάξης. Πρακτικά οι Αλαουίτες κατέχουν θέσεις στον κρατικό μηχανισμό, τις αρχές ασφαλείας και το στρατό από το 1917 μέχρι σήμερα.
Η «νέα» Συρία των Τζιχαντιστών αποτελείται από ορθόδοξους μουσουλμάνους Σουνίτες κατά πλειοψηφία περίπου στο 60% του πληθυσμού, σιίτες περίπου στο 10%, αλαουίτες περίπου 8%, Δρούζους 5%, Κούρδους 8%, Χριστιανούς διαφόρων δογμάτων περίπου 10% εκ των οποίων το 8% περίπου ορθόδοξοι. Η πλειοψηφία των μουσουλμάνων, δε θεωρεί καν τους αλαουίτες μουσουλμάνους ενώ υπάρχει συσσωρευμένη οργή από τα χρόνια της κυριαρχίας τους.
Επί του εδάφους δραστηριοποιούνται ενεργά μια σειρά ξένων δυνάμεων. Η Τουρκία που κατέχει εδάφη στα Βόρεια που έχει δημιουργήσει ένα βαθύ προγεφύρωμα χρησιμοποιώντας ως αιτία τους Κούρδους του SDF που τους θεωρεί τρομοκράτες. Οι ΗΠΑ, που έχουν αναπτύξει μια δύναμη 2000 ανδρών στις περιοχές που ελέγχονται από το SDF που το θεωρεί σύμμαχο στον αγώνα ενάντια στο Ισλαμικό κράτος. Η Ρωσία συνεχίζει να διατηρεί δύο βάσεις, την αεροπορική του Χμεινίμ στη Λαττάκεια και τη μοναδική ναυτική της στη Μεσόγειο στην Ταρτούς. Το Ισραήλ που με πρόσχημα την προστασία των Δρούζων, άδραξε την ευκαιρία να καταλάβει εδάφη στην νεκρή ζώνη των υψωμάτων του Γκολάν. Και φυσικά το Ιράν που έχει αποδυναμωθεί πλήρως από τις τελευταίες εξελίξεις.
Συμπερασματικά
- Οι Τζιχαντιστές αξιοποιώντας την ευαίσθητη προς εκμετάλλευση από ξένες δυνάμεις περιοχή εγκαθιδρύουν αργά και σταθερά και με την ανοχή της Δύσης την εξουσία τους.
- Η Τουρκία επανεμφανίζεται ως ισχυρός παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή 100 χρόνια μετά την αποχώρησή της. Για όσους δεν αντιλαμβάνονται, προξενεί εντύπωση ότι δεν υπάρχει αντίδραση από κανέναν για την κατοχή τμημάτων του Συριακού εδάφους από αυτήν.
- Η Ε.Ε. παραμένει ανύπαρκτη.
- Ρωσία και ΗΠΑ οδηγούνται προς μια συνολική διευθέτηση των θέσεων τους στην περιοχή. Η Ρωσία πιθανότατα θα διατηρήσει τις βάσεις της, οι ΗΠΑ των έλεγχο των πετρελαιοπαραγωγικών περιοχών.
- Το Ισραήλ διατηρεί τον έλεγχο των περιοχών των Δρούζων επεκτείνοντας την παρουσία του εντός του Συριακού εδάφους.
- Ο κίνδυνος ανάφλεξης στη βάση θρησκευτικών ή φυλετικών διαφορών παραμένει σταθερός και αξιοποιήσιμος.
*Διεθνολόγος – Οικονομολόγος