Χρόνης Διαμαντόπουλος «“Η Ευρώπη δέχεται επίθεση”. Και όχι μόνο από τη Ρωσία. Τώρα πλέον οι προθέσεις και το σχέδιο του Ντ. Τράμπ είναι σαφες: η κατάλυση της φιλελεύθερης ευρωπαϊκής δημοκρατίας και η υπονόμευση της ευρωπαϊκής ενοποίησης», δηλώνει στο AnatropiNews ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Παναγιώτης Κ. Ιωακειμίδης. Όπως εξηγεί ο ίδιος «Ως μεγάλη δύναμη, οι ΗΠΑ αρχίζουν ήδη τόσο στην εσωτερική τους διάρθρωση όσο και στην εξωτερική τους συμπεριφορά να συγκλίνουν προς τις άλλες δύο αυταρχικές υπερδυνάμεις, Κίνα και Ρωσία – να καθίστανται βαθμιαία αυταρχικό πολιτικό σύστημα και ταυτόχρονα δύναμη με αυτοκρατορικές, επεκτατικές βλέψεις».
Παράλληλα, όσον αφορά στη σύλληψη Ιμάμογλου στην Τουρκίαδηλώνει: «Η σύλληψη Ιμάμογλου είναι μια εξόχως αρνητική εξέλιξη για την Τουρκία αλλά και την ευρύτερη περιοχή. Οδηγεί την Τουρκία, μεταξύ άλλων, σε μεγαλύτερη πολιτική πόλωση, τραυματίζει την οικονομία, τις επενδυτικές προοπτικές, κ.λπ. Σε ότι αφορά όμως τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, εκτιμώ ότι θα συνεχίσουν λίγο-πολύ «να βρίσκονται» στην κατάσταση των ήρεμων νερών».
Συνέντευξη στον Χρόνη Διαμαντόπουλο
-Κύριε καθηγητά η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητά έναν νέο βηματισμό, μετά την εκλογή του Ντόναλντ και την στάση των ΗΠΑ με την νέα οικονομική πολιτική με την επιβολή δασμών. Σ’ αυτό το πλαίσιο χώρες όπως η Τουρκία, ο Καναδάς και η Μεγάλη Βρετανία παίζουν σημαντικό ρόλο. Μπορούν να γίνουν προβλέψεις για την Ευρώπη και τη συνέχειά της;
“Η Ευρώπη δέχεται επίθεση”. Και όχι μόνο από τη Ρωσία. Τώρα πλέον οι προθέσεις και το σχέδιο Ντ. Τραμπ είναι σαφές: η κατάλυση της φιλελεύθερης ευρωπαϊκής δημοκρατίας και η υπονόμευση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Τα αποκάλυψε όλα ο αντιπρόεδρος του JD Vance στο Μόναχο με την ορβελική ομιλία του υπέρ των ακροδεξιών πολιτικών δυνάμεων. «Η δημοκρατία στις ΗΠΑ έχει ήδη πεθάνει γράφει η Guardian. Ως μεγάλη δύναμη, οι ΗΠΑ αρχίζουν ήδη τόσο στην εσωτερική τους διάρθρωση όσο και στην εξωτερική τους συμπεριφορά να συγκλίνουν προς τις άλλες δύο αυταρχικές υπερδυνάμεις, Κίνα και Ρωσία – να καθίστανται βαθμιαία αυταρχικό πολιτικό σύστημα και ταυτόχρονα δύναμη με αυτοκρατορικές, επεκτατικές βλέψεις. Έτσι η Δύση και ο κόσμος έχει ως μόνη «ηθική δύναμη» (moral power) τις Βρυξέλλες, την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες ως προσωπικότητα που τολμά να αρθρώνει και εκφράζει τη λογική, το δίκαιο και ηθική.
Η ευθύνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως της «ηθικής δύναμης» του κόσμου είναι τεράστια. Και περισσότερο από όποια ενίσχυση στρατιωτικών ικανοτήτων είναι οι ηθικές αξίες και αρχές που ενσαρκώνει που θα της επιτρέψουν τώρα – σε μια περίοδο ολικής κατάρρευσης του υποδείγματος των ΗΠΑ – να ασκήσει επιρροή και να προβάλει ένα εναλλακτικό πρότυπο για μίμηση στον κόσμο. Είναι η ώρα του Ευρωπαϊκού πατριωτισμού. Η Ένωση -με την στήριξη όλων μας που “μένουμε Ευρώπη”- οφείλει να αναδείξει τη μοναδικότητα του προτύπου της και την ευεργετικότητα του για το παγκόσμιο σύστημα. Παρά τις πολλαπλές παθογένειες και ελλείμματά της, η Ευρωπαϊκή Ένωση στέκεται στο πλευρό της ηθικής, δικαιοσύνης, αξιών ως η μόνη οργανωμένη ομάδα κρατών σήμερα απέναντι στον έρποντα αμοραλισμό και σκοταδισμό των ΗΠΑ και των άλλων αυταρχικών δυνάμεων.. Καταδίκασε π.χ. ως όφειλε τις έκνομες ενέργειες Τραμπ μεταξύ άλλων τις κυρώσεις που επέβαλε ενάντια στο διεθνές ποινικό δικαστήριο (ΔΠΔ – ICC) για τα εντάλματα σύλληψης Β. Νετανιάχου και πρώην υπουργού Άμυνας Γ. Γκάλαντ με την κατηγορία της διάπραξης εγκλημάτων πολέμου (στη Γάζα). Ας σημειωθεί ότι 79 χώρες ανάμεσά τους Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Βρετανία, Δανία κ.α. με κοινή τους δήλωση επίσης καταδίκασαν τις κυρώσεις Τραμπ ως πράξη που υποσκάπτει τα θεμέλια της διεθνούς δικαιοσύνης, Είναι θετικό ότι ανάμεσα τους περιλαμβάνεται και η Ελλάδα παρά το γεγονός ότι είχε επικρίνει την έκδοση του εντάλματος σύλληψης Νετανιάχου.
-Την ίδια στιγμή οι εξελίξεις για την Ε.Ε. τόσο στον πόλεμο στην Ουκρανία, όσο και στη επίθεση στην Γάζα που συνεχίζουν οι Ισραηλινοί δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. Το ερώτημα είναι πως οφείλει να κινηθεί Ευρώπη και κυρίως μπορεί να έχει κοινό μέλλον;
Το σενάριο ωστόσο που φοβίζει πολύ περισσότερο την Ευρώπη είναι ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα παρά τις οποιεσδήποτε διαφορές τους να επιχειρήσουν μια μεγάλη συμφωνία – τυπική ή άτυπη- τύπου Γιάλτας διαμοιρασμού του κόσμου σε σφαίρες επιρροής, διαμοιρασμού που φαίνεται ότι πρώτα απ’ όλα ονειρεύεται ο Ντ. Τραμπ. Και μέσα σ ‘αυτό το σχήμα να επιδιωχθεί η οριστική διευθέτησή συγκρούσεων όπως σε Ουκρανία, Μ Ανατολή κ.α. Αλλά και διευθετήσεις γύρω από το ρόλο/θέση άλλων χωρών όπως λ.χ. Τουρκίας. Άλλωστε η διαπραγμάτευση που προωθεί για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία ερήμην της Ευρώπης σε αυτή τη λογική υπακούει. Η δύναμη που θα μπορούσε να ακυρώσει αυτή τη ανίερη προοπτική είναι η ΕΕ εάν βέβαια μπορέσει να διατηρήσει την ενότητα της και ενισχύσει την ταυτότητά της να χειρίζεται κρίσεις, να αντιμετωπίζει απειλές και να επιλύει προβλήματα και προκλήσεις. Όλα αυτά προϋποθέτουν ότι εμβαθύνει την ενοποίησή της και οικοδομεί την Ευρωπαϊκή κοινή άμυνα. Προς την κατεύθυνση αυτή έκανε ορισμένα σημαντικά βήματα τελευταία αν και χρειάζονται πολύ περισσότερα.
-Η σύλληψη Ιμάμογλου στην Τουρκία μπορεί να πυροδοτήσει ευρύτερες εξελίξεις που να μας επηρεάζουν; Είδαμε την κρίση που ξέσπασε στην οικονομία της Τουρκίας, αυτό τι σημαίνει για εμάς;
Η σύλληψη Ιμάμογλου είναι μια εξόχως αρνητική εξέλιξη για την Τουρκία αλλά και την ευρύτερη περιοχή. Οδηγεί την Τουρκία, μεταξύ άλλων, σε μεγαλύτερη πολιτική πόλωση, τραυματίζει την οικονομία, τις επενδυτικές προοπτικές, κ.λπ. Σε ότι αφορά όμως τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, εκτιμώ ότι θα συνεχίσουν λίγο-πολύ «να βρίσκονται» στην κατάσταση των ήρεμων νερών. Σ’ αυτή τη δεδομένη χρονική περίοδο ο πρόεδρος Ερντογάν δεν θα ήθελε να κάνει εξαγωγή της εσωτερικής πολιτικής κρίσης στο εξωτερικό περιβάλλον. Καθώς στοχεύει στη σύμπραξή του με την υπό διαμόρφωση Ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική άμυνας, μια επιδείνωση σχέσεων με την Ελλάδα δεν θα εξυπηρετούσε τους στόχους του. Έτσι τα ήρεμα νερά μάλλον θα συνεχισθούν. Η επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη στην Άγκυρα και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας εκτός απροόπτου θα πραγματοποιηθούν τον Απρίλιο.
-Η σύλληψη του Ιμάμογλου επιβεβαιώνει ότι η Τουρκία είναι ένα απολυταρχικό καθεστώς; Τι έχει να φοβάται η χώρα μας από αυτή την εξέλιξη;
Η Τουρκία διολισθαίνει ολοένα και περισσότερο προς ένα αυταρχικό προσωποπαγές καθεστώς. Τα βασικά πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα καθώς και το κράτος δικαίου παραβιάζονται. Με τον τρόπο αυτό η Τουρκία δυσχεραίνει την προσέγγισή της με την Ευρώπη που, όπως υποστηρίζει, αποτελεί στρατηγικό πολιτικό της στόχο.
Η Ελλάδα θα προτιμούσε να έχει δίπλα της για πολλούς λόγους μια δημοκρατική Τουρκία. Αυτό θα διευκόλυνε τη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών, όπως και την προοπτική επίλυσης των προβλημάτων της Ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης. Ας έχουμε πάντοτε υπόψη μας ότι οι δημοκρατικές πολιτείες δεν καταφεύγουν σε πόλεμο για να επιλύσουν διαφορές. Αυταρχικά καθεστώτα συνήθως ρέπουν προς τη «λογική της ισχύος» ως μέσου επίλυσης των προβλημάτων.
Ας ελπίσουμε ότι η Τουρκία σύντομα θα επανέλθει στη διαδικασία της δημοκρατικής οικοδόμησης με σεβασμό όλων των δικαιωμάτων της αντιπολίτευσης αλλά και της κοινωνίας των πολιτών. Και είναι ευθύνη της Ευρώπης να διευκολύνει την διαδικασία αυτή.
—————–
*Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ.