NewsEdit Γράφει ο Σωτήρης Ρούσσος*
Η ισραηλινή στρατηγική για τη Γάζα δεν περιορίζεται σε στρατιωτικές επιχειρήσεις. Πρόκειται για ένα ευρύτερο, πολυφασικό σχέδιο που αποσκοπεί στην πλήρη αποδιάρθρωση της παλαιστινιακής παρουσίας και αντίστασης στη Λωρίδα της Γάζας. Η πρόσφατη εγκατάλειψη της συμφωνίας για εκεχειρία από την πλευρά του Τελ Αβίβ, σηματοδότησε την έναρξη της εφαρμογής ενός σχεδίου με τρεις βασικές φάσεις – και με απώτερο στόχο την εδραίωση μιας νέας γεωπολιτικής πραγματικότητας.
Η έξοδος της Χαμάς ως πρώτη πράξη
Στην πρώτη φάση, στόχος είναι η απομάκρυνση της Χαμάς – της ηγεσίας και των ενόπλων της – από τη Γάζα. Το μοντέλο παραπέμπει ευθέως στην αποχώρηση του Αραφάτ και των φενταγίν του από τον Λίβανο το 1982. Φημολογούμενοι προορισμοί περιλαμβάνουν το Νότιο Σουδάν και ακόμη και τη Σομαλιλάνδη, υπογραμμίζοντας την πρόθεση να απομακρυνθεί η Χαμάς όσο το δυνατόν πιο μακριά από τη Μέση Ανατολή. Η θέση αυτή ενισχύεται και από ορισμένα αραβικά κράτη, όπως τα ΗΑΕ και η Αίγυπτος, τα οποία τάσσονται υπέρ του αφοπλισμού της Χαμάς – όχι τόσο από ενδιαφέρον για την ειρήνη, όσο από την αγωνία διατήρησης της δικής τους εσωτερικής σταθερότητας.
Κατοχή, εκτόπιση και “ανθρωπιστικοί” θύλακες
Η δεύτερη φάση προβλέπει την εγκαθίδρυση ισραηλινής στρατιωτικής κατοχής σε μεγάλα τμήματα της Γάζας, κυρίως στο βορρά και στα σύνορα με την Αίγυπτο. Οι Παλαιστίνιοι θα εκτοπιστούν βίαια από τις περιοχές αυτές και θα περιοριστούν σε λεγόμενες «ανθρωπιστικές ζώνες», που στην ουσία δεν θα ξεπερνούν το 20-25% της έκτασης της Λωρίδας. Δηλαδή, σε μια περιοχή όσο περίπου το ένα τέταρτο της Άνδρου θα συγκεντρωθούν σχεδόν δύο εκατομμύρια άνθρωποι. Επικρατεί η πεποίθηση ότι σε τέτοιες συνθήκες θα αναπτυχθούν η ακραία φτώχεια και η εγκληματικότητα, δημιουργώντας ένα σκηνικό απόλυτης εξαθλίωσης.
Ο στόχος δεν είναι μόνο η στρατιωτική νίκη, αλλά και η πληθυσμιακή αποστράγγιση της Γάζας. Η ισραηλινή Δεξιά ελπίζει πως η πίεση θα οδηγήσει πολλούς Παλαιστινίους να διαφύγουν στην Αίγυπτο – κάτι που, υπό την πίεση των ΗΠΑ, ενδέχεται να αποδεχθεί και το καθεστώς αλ Σίσι, παρά τη δυσχερή του θέση.
Εποικισμός και τουριστικοποίηση της κατοχής
Η τρίτη φάση του σχεδίου προβλέπει τη μονιμοποίηση της ισραηλινής παρουσίας στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας, με την εγκατάσταση εποικισμών και τη δημιουργία τουριστικών υποδομών. Δεν πρόκειται για σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Αντιθέτως, είναι η απόπειρα εφαρμογής στην πράξη ενός μοντέλου πλήρους εκτοπισμού και αντικατάστασης πληθυσμού, με οικονομική εκμετάλλευση του κατεχόμενου εδάφους.
Η άρνηση της λύσης των δύο κρατών
Αυτή η στρατηγική βασίζεται σε μια θεμελιώδη παραδοχή: Στο σημερινό Ισραήλ δεν υπάρχει πλέον πολιτική ή κοινωνική βούληση για λύση δύο κρατών. Δημοσκοπικά δεδομένα δείχνουν σταθερή απόρριψη αυτής της επιλογής και προτίμηση σε πολιτικές «διαχωρισμού», που ουσιαστικά σημαίνουν τον εγκλεισμό των Παλαιστινίων σε θύλακες – μπαντουστάν κατά το νοτιοαφρικανικό πρότυπο του απαρτχάιντ. Η στρατηγική αυτή εξυπηρετεί βεβαίως και τον ίδιο τον Νετανιάχου, ο οποίος επιχειρεί να παραμείνει στην εξουσία με τη στήριξη της θρησκευτικής και εθνικιστικής Δεξιάς.
Η διεθνής (μη) αντίδραση
Η Ουάσιγκτον έχει δώσει το πράσινο φως, με την ελπίδα για ταχεία έκβαση που θα επιτρέψει την επανεκκίνηση των «Συμφωνιών του Αβραάμ» με τη Σαουδική Αραβία. Η Ε.Ε., από την άλλη, βρίσκεται σε κατάσταση στρατηγικής παράλυσης, παγιδευμένη στις συνέπειες της πολιτικής Τραμπ στην Ουκρανία και των αμερικανικών δασμών.
Το ανοιχτό τραύμα παραμένει
Ακόμη κι αν η Χαμάς αποχωρήσει, ακόμη κι αν οι Παλαιστίνιοι κλειστούνσε έναν απομονωμένο «ανθρωπιστικό” θύλακα, το πρόβλημα δεν λύνεται. Οι γενιές των Παλαιστινίων που έχουν γνωρίσει μόνο πόλεμο, κατοχή και εκτοπισμό θα συνεχίσουν να αντιστέκονται – με ή χωρίς Χαμάς. Η ασφάλεια του Ισραήλ και η σταθερότητα στην περιοχή δεν μπορούν να οικοδομηθούν πάνω σε μια διαρκή εθνοκάθαρση.
*Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών