NewsEdit Στην πλούσια, αλλά και συχνά αντιφατική, βιβλιογραφία γύρω από τη Δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967, το βιβλίο του Σπύρου Σακελλαρόπουλου, “Τα αίτια του Απριλιανού Πραξικοπήματος”, ξεχωρίζει ως μια ρηξικέλευθη και αναστοχαστική προσέγγιση.
Πρόκειται για ένα έργο που δεν αρκείται στη συναισθηματική καταδίκη της χούντας, ούτε αναπαράγει τις παραδοσιακές θεωρίες συνωμοσίας, αλλά επιχειρεί μια δομική και πολιτικοκοινωνική ερμηνεία των γεγονότων που οδήγησαν στην επιβολή του στρατιωτικού καθεστώτος.
Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι διττό, από τη μία πλευρά, στόχος του είναι να αμφισβητήσει σχεδόν το σύνολο των επικρατουσών ερμηνειών για την 21η Απριλίου.
Ο συγγραφέας επιχειρεί να αποδομήσει τις θεωρίες που αποδίδουν τη δικτατορία είτε στην αμερικανική παρέμβαση και τις μεθοδεύσεις της CIA, είτε στις συγκρούσεις μεταξύ της οικονομικής ελίτ (εφοπλιστών και βιομηχάνων), είτε σε μια άναρχη και ανεξέλεγκτη δράση “αφρόνων” αξιωματικών του στρατού.
Αντίθετα, προτείνει μια διαφορετική οπτική, πως η δικτατορία δεν ήταν μια εξωτερική ή τυχαία εκτροπή, αλλά μια πολιτική λύση στο πλαίσιο της ίδιας της μεταπολεμικής και μετεμφυλιακής ελληνικής κοινωνικής δομής.
Ο στρατός δεν λειτούργησε ως αυθύπαρκτος φορέας παρέμβασης, αλλά ως θεσμοποιημένο και ενδογενές κέντρο εξουσίας που λειτούργησε σύμφωνα με τη δική του λογική, στη βάση της αποστολής που του είχε δοθεί στη συγκρότηση του μετεμφυλιακού κράτους.
Ο Σακελλαρόπουλος επιχειρεί να δείξει πως η Δικτατορία αποτέλεσε τη συνέχεια και όχι την κατάρρευση της θεσμικής συγκρότησης του κράτους έκτακτης ανάγκης που προέκυψε μετά τον Εμφύλιο.
Ο στρατός είχε αναλάβει τον ρόλο εγγυητή της “εθνικής τάξης” και αυτός ο ρόλος, σε συνθήκες πολιτικής και κοινωνικής ρευστότητας, ενεργοποιήθηκε με τη μορφή του πραξικοπήματος.
Μέσα από μια αυστηρή κοινωνιολογική και πολιτική ανάλυση, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η χούντα προέκυψε από τις αντιφάσεις της ίδιας της αστικής στρατηγικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα, σε μια περίοδο όπου τα λαϊκά αιτήματα πίεζαν για διεύρυνση της δημοκρατίας και κοινωνική αλλαγή.
Το βιβλίο δεν είναι απλώς μια ιστορική αφήγηση, είναι μια ανάλυση των μηχανισμών που οδήγησαν στην κατάλυση της Δημοκρατίας.
Προσεγγίζει το πραξικόπημα με βάση τις κοινωνικές και πολιτικές δομές της εποχής και όχι ως ένα τυχαίο ή αποκλειστικά εξωτερικά υποκινούμενο γεγονός.
Σε μια εποχή όπου η δημόσια μνήμη απειλείται συχνά από την απλοποίηση και την αποπολιτικοποίηση, το έργο αυτό έρχεται να υπενθυμίσει ότι η ιστορία της Δικτατορίας είναι βαθιά συνδεδεμένη με τη δομή της εξουσίας, τις ταξικές αντιθέσεις και τον ρόλο των θεσμών στην Ελλάδα του 20ού αιώνα.
“Τα αίτια του Απριλιανού Πραξικοπήματος” είναι ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί, όχι μόνο από ιστορικούς και πολιτικούς επιστήμονες, αλλά και από κάθε πολίτη που επιθυμεί να κατανοήσει σε βάθος τη σκοτεινή περίοδο της ελληνικής ιστορίας.
Όχι απλώς για να θυμόμαστε, αλλά για να αναλύουμε και να προλαμβάνουμε τις συνθήκες που επιτρέπουν την εκτροπή της δημοκρατίας.