Οι πιέσεις από τους δασμούς

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προειδοποιεί: οι δασμολογικές αναταραχές, η επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης και οι αυξανόμενες κοινωνικοοικονομικές πιέσεις ωθούν το δημόσιο χρέος σε επίπεδα που ξεπερνούν ακόμη και εκείνα της πανδημίας.

Σύμφωνα με την έκθεση Fiscal Monitor, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος θα φτάσει το 99,6% του ΑΕΠ έως το 2030, πλησιάζοντας το ιστορικό υψηλό του 98,9% που σημειώθηκε το 2020, με κίνδυνο να ξεπεράσει το 117% του ΑΕΠ έως το 2027 σε ακραίο σενάριο.

Η δασμολογική αναταραχή και οι επιπτώσεις στον παγκόσμιο προϋπολογισμό

Οι πρόσφατες ανακοινώσεις για νέους δασμούς από τις ΗΠΑ και τα ανταποδοτικά μέτρα άλλων χωρών εντείνουν την οικονομική αβεβαιότητα. Το ΔΝΤ υπογραμμίζει ότι αυτές οι πιέσεις, σε συνδυασμό με την αδυναμία των κυβερνήσεων να ελέγξουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα, δημιουργούν ένα «τέλειο θύελλα» για την αύξηση του χρέους. Τα ετήσια δημοσιονομικά ελλείμματα των κρατών αναμένεται να φτάσουν 5,1% του ΑΕΠ το 2025, έναντι 3,7% το 2022 και 9,5% το 2020.

Η πρόβλεψη αναφοράς του ΔΝΤ για παγκόσμια ανάπτυξη 2,8% φέτος βασίζεται σε δεδομένα πριν από την πλήρη εφαρμογή των νέων δασμών. Ωστόσο, η οικονομική επιδείνωση λόγω των εμπορικών συγκρούσεων μπορεί να οδηγήσει σε πτώση εσόδων και παραγωγής, με το χρέος να ξεπερνά το 117% του ΑΕΠ έως το 2027 σε δυσοίωνο σενάριο. Αυτό θα αποτελούσε το υψηλότερο ποσοστό μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι ΗΠΑ και η Κίνα: Δύο γίγαντες υπό πίεση

ΗΠΑ: Το δημοσιονομικό έλλειμμα προβλέπεται να βελτιωθεί ελαφρά στο 6,5% του ΑΕΠ το 2025 (από 7,3% το 2024), χάρη στην ισχυρή οικονομική απόδοση. Ωστόσο, η επέκταση των φορολογικών περικοπών του 2017 θα μπορούσε να προσθέσει 4 τρισ. δολάρια στο χρέος της δεκαετίας, χωρίς αντισταθμίσεις.
Κίνα: Το έλλειμμα της χώρας αναμένεται να αυξηθεί στο 8,6% του ΑΕΠ το 2025 (από 7,3% το 2024), αντανακλώντας την αυξημένη δημοσιονομική πίεση λόγω εσωτερικών προκλήσεων.

Ευρώπη και Ελλάδα: Μια ανισόμαχη πορεία

Ενώ το παγκόσμιο χρέος αυξάνεται, η Ελλάδα εμφανίζει βελτίωση:

Το δημόσιο χρέος της χώρας προβλέπεται να μειωθεί από 168,9% του ΑΕΠ το 2023 σε 139,4% έως το 2029, με πρωτογενή πλεονάσματα πάνω από 2% του ΑΕΠ ετησίως.
Πρόωρες αποπληρωμές δανείων (π.χ. 8 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα GLF) στοχεύουν στην εξοικονόμηση 300 εκατ. ευρώ ετησίως σε τόκους έως το 2028.

Ωστόσο, η χώρα αντιμετωπίζει κρίσιμους κινδύνους:

Αυξημένες καταβολές τοκοχρεωλυσίων (11 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2027).
Μέσο επιτόκιο δανεισμού που εκτινάχθηκε στο 3,7% το 2023 (από 1,3% το 2022).

Οι προτεραιότητες του ΔΝΤ: Σταθερότητα και προστασία ευάλωτων ομάδων

Το ΔΝΤ επιμένει ότι οι χώρες πρέπει να εστιάσουν στη μείωση του χρέους χωρίς να θυσιάσουν την κοινωνική συνοχή. Συγκεκριμένα:

Προσαρμογή δαπανών: Αύξηση εσόδων ή περικοπές σε άλλους τομείς για νέες ανάγκες (π.χ. άμυνα, κλιματική μετάβαση).
Αξιοποίηση αυτόματων σταθεροποιητών, όπως επιδόματα ανεργίας, για προστασία νοικοκυριών.
Προώθηση διεθνών συνεργασιών για αποφυγή εμπορικών πολέμων, που εντείνουν την οικονομική ανασφάλεια.

Το μήνυμα της δεκαετίας: Προσαρμογή ή κρίση

Η πρόκληση για τις κυβερνήσεις είναι διττή: να αντιμετωπίσουν τις άμεσες πιέσεις χρέους διατηρώντας παράλληλα την οικονομική ανάπτυξη. Όπως σημειώνει ο Βίτορ Γκασπάρ, Διευθυντής Δημοσιονομικών Υποθέσεων του ΔΝΤ, «οι χώρες με περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο πρέπει να ενεργήσουν τώρα». Η εναλλακτική είναι μια δεκαετία υπό την σκιά της χρεοκοπίας.

ΔΝΤ: Οι δασμοί Τραμπ θα προκαλέσουν αύξηση του παγκόσμιου δημόσιου χρέους