NewsEdit Σε μια από τις πλέον κρίσιμες στιγμές της διεθνούς διπλωματίας από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, ο απεσταλμένος του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, συναντήθηκε την Παρασκευή με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν στη Μόσχα, σηματοδοτώντας ένα νέο κεφάλαιο στις προσπάθειες για τον τερματισμό της αιματηρής σύγκρουσης που διανύει τον τέταρτο χρόνο της.
Η συνάντηση, διάρκειας τριών ωρών, πραγματοποιήθηκε σε θετικό κλίμα, με το Κρεμλίνο να κάνει λόγο για «προσέγγιση θέσεων» ανάμεσα στη Μόσχα και την Ουάσιγκτον. Ο Γουίτκοφ εμφανίζεται πλέον ως ο βασικός δίαυλος επικοινωνίας του Τραμπ με το Κρεμλίνο, καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος επιδιώκει έναν «γρήγορο και ρεαλιστικό» τερματισμό του πολέμου, που περιλαμβάνει παραχωρήσεις από το Κίεβο – συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης της Κριμαίας υπό ρωσικό έλεγχο.
«Η συζήτηση ήταν εποικοδομητική και πολύ χρήσιμη», δήλωσε ο σύμβουλος του Πούτιν για θέματα εξωτερικής πολιτικής, Γιούρι Ουσάκοφ, προσθέτοντας πως τέθηκαν επί τάπητος όχι μόνο οι όροι ειρήνης στην Ουκρανία, αλλά και άλλα διεθνή ζητήματα. Στο τραπέζι των συνομιλιών συμμετείχε επίσης ο Κίριλ Ντμίτριεφ, απεσταλμένος του Κρεμλίνου για θέματα επενδύσεων.
Ο ίδιος ο πρόεδρος Τραμπ, σε δηλώσεις του στο περιοδικό TIME, ξεκαθάρισε ότι η Κριμαία «θα παραμείνει στη Ρωσία» και απέκλεισε οποιαδήποτε πιθανότητα ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αποδίδοντας την έναρξη της σύρραξης στις δυτικές φιλοδοξίες του Κιέβου. «Αυτός ο πόλεμος δεν θα είχε ξεκινήσει αν δεν είχαν γίνει δηλώσεις για ένταξη στο ΝΑΤΟ», υπογράμμισε, ενώ κατηγόρησε τον πρόεδρο Ζελένσκι ότι είναι ο κύριος ανασταλτικός παράγοντας στην επίτευξη συμφωνίας.
Οι προτάσεις της Ουάσιγκτον, που συζητήθηκαν σε συναντήσεις στο Παρίσι και το Λονδίνο, προβλέπουν μεταξύ άλλων de jure αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας στην Κριμαία και de facto αποδοχή του ελέγχου των δυνάμεων της Μόσχας σε περιοχές της ανατολικής και νότιας Ουκρανίας. Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές και ουκρανικές αντιπροτάσεις απορρίπτουν οποιαδήποτε μορφή εδαφικής παραχώρησης πριν από συμφωνία για κατάπαυση του πυρός.
Η ασφάλεια της Ουκρανίας και η μελλοντική της θέση στο διεθνές πλαίσιο παραμένουν βασικά αγκάθια στις διαπραγματεύσεις. Το αμερικανικό σχέδιο κάνει λόγο για «στιβαρές εγγυήσεις ασφαλείας», χωρίς όμως την πλήρη προστασία που προσφέρει η ένταξη στο ΝΑΤΟ. Το έγγραφο των Ουκρανών και Ευρωπαίων προβλέπει απεριόριστο δικαίωμα στρατιωτικής στήριξης από συμμάχους – μια πρόταση που θεωρείται από τη Μόσχα ως κόκκινη γραμμή.
Η πίεση προς το Κίεβο από την Ουάσιγκτον εντείνεται. Ο πρόεδρος Τραμπ τόνισε ότι θεωρεί τον Βλαντίμιρ Πούτιν «πιο πρόθυμο για ειρήνη» σε σχέση με τον Ζελένσκι, ενώ η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Κάρολαϊν Λέβιτ έκανε λόγο για «εξαντλημένη υπομονή» του προέδρου απέναντι στην ουκρανική ηγεσία. Ο αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς, μάλιστα, προειδοποίησε πως οι ΗΠΑ θα αποχωρήσουν από τις συνομιλίες εάν δεν υπάρξει σύντομα συμφωνία.
Το ερώτημα που παραμένει είναι εάν το Κίεβο θα ενδώσει στις πιέσεις ή αν θα επιμείνει στην υπεράσπιση της εδαφικής του ακεραιότητας, ρισκάροντας τη διάρρηξη της σχέσης του με τον βασικό του σύμμαχο. Την ίδια ώρα, η Ρωσία συνεχίζει να ελέγχει περίπου το 20% της ουκρανικής επικράτειας, ενώ οι μάχες στα ανατολικά συνεχίζονται με αμείωτη ένταση.
Η διπλωματική κινητικότητα των τελευταίων ημερών –η πιο έντονη από τους πρώτους μήνες της ρωσικής εισβολής– φανερώνει τη διεθνή ανάγκη για κατάπαυση των εχθροπραξιών. Ωστόσο, οι βαθιές διαφορές ανάμεσα στις προτάσεις των ΗΠΑ, της Ουκρανίας και των Ευρωπαίων φαίνεται πως θα χρειαστούν κάτι περισσότερο από μία συνάντηση στην Μόσχα για να γεφυρωθούν.
Η συνέχεια της ειρηνευτικής διαδικασίας είναι αβέβαιη – αλλά ένα είναι βέβαιο: η διπλωματία επιστρέφει στο προσκήνιο, με την Ουκρανία να παραμένει στο επίκεντρο ενός παγκόσμιου γεωπολιτικού παζλ.
Βαθιές οι διαφορές στα ειρηνευτικά σχέδια ΗΠΑ και ΕΕ-Ζελένσκι
Στη δημοσιότητα έφερε νωρίτερα το Reuters λεπτομέρειες της συμφωνίας-πλαισίου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας που προτείνουν οι ΗΠΑ, ενώ δόθηκαν και οι αντιπροτάσεις των Ουκρανών με τους Ευρωπαίους συμμάχους τους.
Τα βασικά πεδία διαφορών στα δύο κείμενα αφορούν τη σειρά της επίλυσης θεμάτων σχετικά με το εδαφικό, την άρση των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, τις εγγυήσεις ασφαλείας και το μέγεθος του ουκρανικού στρατού.
Ενώ ορισμένες από τις αποκλίσεις έχουν τονιστεί από πηγές που πρόσκεινται στις συνομιλίες, τα έγγραφα που είδε το Reuters παρουσιάζουν για πρώτη φορά τις διαφορές με πλήρεις και σαφείς λεπτομέρειες.
Το πρώτο κείμενο αποτυπώνει τις προτάσεις που μετέφερε ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ Στιβ Γουίτκοφ σε Ευρωπαίους αξιωματούχους στο Παρίσι οι οποίοι με τη σειρά τους τις διαβίβασαν στους Ουκρανούς, σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στις συνομιλίες. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο είπε πως οι προτάσεις είναι ένα «αδρό πλαίσιο» προκειμένου να ταυτοποιηθούν οι διαφορές μεταξύ των πλευρών.
Το δεύτερο κείμενο προέκυψε μία εβδομάδα αργότερα από συνομιλίες ανάμεσα σε Ουκρανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους στο Λονδίνο και έχει δοθεί στην αμερικανική πλευρά, δήλωσαν οι πηγές.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε χθες, Πέμπτη, πως πιστεύει ότι ένα έγγραφο με τις προτάσεις που προέκυψαν από τις συνομιλίες της Τετάρτης στο Λονδίνο βρίσκεται τώρα στο γραφείο του Τραμπ. Ενώ ο ίδιος δέχεται ασφυκτική πίεση από τις ΗΠΑ αλλά και από το εσωτερικό της χώρας του για τις ειρηνετικές συνομιλίες, επιμένει απτόητος στις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του, με ώθηση από τους Ευρωπαίους συμμάχους του, ενώ την ίδια ώρα ο χρόνος κυλάει προς όφελός του Πούτιν και φτάνει στο σημείο να πει στον Τραμπ ότι… η υπομονή του εξαντλείται.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας επανέλαβε σήμερα ότι θεωρεί πως η Κριμαία ανήκει στην Ουκρανία παρά την προσάρτησή της από τη Ρωσία το 2014, υπογραμμίζοντας πως η θέση του Κιέβου σε αυτό το θέμα παραμένει «ίδια» παρά τις αμερικανικές πιέσεις.
«Η θέση μας παραμένει η ίδια (…) όλα τα εδάφη που έχουν προσωρινά καταληφθεί ανήκουν στην Ουκρανία», δήλωσε σε δημοσιογράφους ο Ζελένσκι, την ώρα που η αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσικής προβλέπεται, σύμφωνα με ΜΜΕ, στο αμερικανικό σχέδιο για την παύση των εχθροπραξιών.
Η διπλωματία είναι η πιο συντονισμένη προσπάθεια να σταματήσουν οι μάχες μετά τους πρώτους μήνες της εισβολής της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022. Οι δυνάμεις της Μόσχας ελέγχουν τώρα σχεδόν το ένα πέμπτο της Ουκρανίας.
Στο εδαφικό, οι προτάσεις του Γουίτκοφ καλούν για αναγνώριση de jure από τις ΗΠΑ του ελέγχου της Ρωσίας στην Κριμαία, την ουκρανική χερσόνησο την οποία κατέλαβε και προσάρτησε η Μόσχα το 2014, συν την de facto αναγνώριση σε περιοχές της νότιας και ανατολικής Ουκρανίας που ελέγχουν οι δυνάμεις της Μόσχας.
Αντίθετα, το ευρωπαϊκό και ουκρανικό έγγραφο διαφέρει ως προς το ότι αναφέρεται σε λεπτομερείς συζητήσεις για το εδαφικό μετά την επίτευξη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, χωρίς να γίνεται καμία αναφορά στο κείμενο για αναγνώριση ρωσικού ελέγχου σε οποιαδήποτε ουκρανική περιφέρεια.
Σχετικά με την ασφάλεια της Ουκρανίας μακροπρόθεσμα, το έγγραφο του Γουίτκοφ αναφέρει πως η Ουκρανία θα έχει μια «στιβαρή εγγύηση ασφαλείας» με ευρωπαϊκές και άλλες χώρες να ενεργούν ως εγγυήτριες δυνάμεις. Δεν αναφέρει περισσότερα για αυτό αλλά λέει πως το Κίεβο δεν θα επιδιώξει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Το άλλο έγγραφο είναι πιο ειδικό, αναφέροντας ότι δεν θα υπάρχουν όρια στις ουκρανικές δυνάμεις και κανένας περιορισμός όσον αφορά τη στάθμευση στρατιωτικών δυνάμεων συμμάχων της Ουκρανίας στο ουκρανικό έδαφος – μια διάταξη που είναι πιθανό να ενοχλήσει τη Μόσχα.
Προτείνει στιβαρές εγγυήσεις ασφαλείας για το Κίεβο μεταξύ άλλων και από τις Ηνωμένες Πολιτείες με μια «συμφωνία τύπου Άρθρου 5», μια αναφορά στη ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής του ΝΑΤΟ.
Σχετικά με οικονομικά μέτρα, οι προτάσεις του Γουίτκοφ αναφέρουν πως οι κυρώσεις που εφαρμόζονται σε βάρος της Ρωσίας από την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 θα αρθούν στο πλαίσιο της υπό συζήτηση συμφωνίας.
Οι αντιπροτάσεις αναφέρουν πως θα υπάρξει «σταδιακή ελάφρυνση των κυρώσεων μετά την επίτευξη βιώσιμης ειρήνης» και ότι οι κυρώσεις μπορεί να επανέλθουν αν η Ρωσία παραβιάσει τους όρους της ειρηνευτικής συμφωνίας.
Το ευρωπαϊκό και ουκρανικό έγγραφο προτείνει επίσης η Ουκρανία να λάβει οικονομική αποζημίωση για τις καταστροφές που προκάλεσε ο πόλεμος από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό που έχουν δεσμευθεί. Το κείμενο του Γουίτκοφ αναφέρει μόνο πως η Ουκρανία θα αποζημιωθεί οικονομικά, χωρίς να αναφέρει από πού θα προέλθουν τα χρήματα.
Η τελική πρόταση από τις Ηνωμένες Πολιτείες
– Μόνιμη κατάπαυση του πυρός
– Και οι δύο πλευρές να συμμετέχουν αμέσως σε διαπραγματεύσεις για την εφαρμογή της συμφωνίας
– Παροχή στην Ουκρανία ισχυρών εγγυήσεων ασφάλειας
– Οι εγγυήτριες χώρες θα είναι μια ad hoc ομάδα ευρωπαϊκών κρατών και πρόθυμων μη ευρωπαϊκών κρατών
– Η Ουκρανία δεν θα επιδιώξει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ
– Η Ουκρανία μπορεί να επιδιώξει την ένταξή της στην ΕΕ
– Οι ΗΠΑ παρέχουν de jure αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου της Κριμαίας
– Οι ΗΠΑ παρέχουν de facto αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου του Λουχάνσκ
– Οι ΗΠΑ παρέχουν de facto αναγνώριση των ρωσικών ελεγχόμενων τμημάτων της Ζαπορίζια, του Ντονέτσκ και της Χερσώνα
– Η Ουκρανία ανακτά εδάφη στην περιφέρεια Χάρκοβο
– Η Ουκρανία ανακτά τον έλεγχο του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια μέσω του ελέγχου και διαχείρισης του σταθμού από τις ΗΠΑ, με ηλεκτρική ενέργεια που διανέμεται και στις δύο πλευρές, καθώς και του φράγματος της Καχόβκα.
– Η Ουκρανία να απολαμβάνει την ανεμπόδιστη διέλευση στον ποταμό Ντίπρο και τον έλεγχο της χερσονήσου Κινμπουρν.
– Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία θα εφαρμόσουν συμφωνία οικονομικής συνεργασίας/ορυκτών
– Η Ουκρανία θα ανακατασκευαστεί πλήρως και να αποζημιωθεί οικονομικά
– Οι κυρώσεις στη Ρωσία που προκύπτουν από αυτή τη σύγκρουση από το 2014 θα καταργηθούν
– Οικονομική συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας στον ενεργειακό και άλλους βιομηχανικούς τομείς.
Οι αντιπροτάσεις Ζελένσκι και Ευρωπαίων
– Δέσμευση για πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός στον ουρανό, στη στεριά και στη θάλασσα
– Και οι δύο πλευρές να ξεκινήσουν αμέσως διαπραγματεύσεις για την τεχνική εφαρμογή της συμφωνίας με τη συμμετοχή των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών χωρών. Αυτό γίνεται παράλληλα με την προετοιμασία της ατζέντας και των λεπτομερειών για μια πλήρη ειρηνευτική συμφωνία
– Παρακολούθηση της κατάπαυσης του πυρός, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και την υποστήριξη τρίτων χωρών.
– Η Ρωσία πρέπει να επιστρέψει άνευ όρων όλα τα απελαθέντα και παράνομα εκτοπισμένα παιδιά της Ουκρανίας
– Ανταλλαγή όλων των αιχμαλώτων πολέμου
– Η Ρωσία πρέπει να απελευθερώσει όλους τους αμάχους κρατούμενους
– Η Ουκρανία λαμβάνει ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας, μεταξύ άλλων από τις ΗΠΑ (συμφωνία όπως το άρθρο 5), ενώ δεν υπάρχει συναίνεση μεταξύ των Συμμάχων για την ένταξη στο ΝΑΤΟ
– Κανένας περιορισμός στις ουκρανικές αμυντικές δυνάμεις
– Οι εγγυήτριες χώρες θα είναι μια ad hoc ομάδα ευρωπαϊκών χωρών και πρόθυμων μη ευρωπαϊκών χωρών. Κανένας περιορισμός στην παρουσία, τα όπλα και τις επιχειρήσεις φιλικών ξένων δυνάμεων στο έδαφος της Ουκρανίας
– Η Ουκρανία θα επιδιώξει την ένταξη στην ΕΕ
– Τα εδαφικά ζητήματα θα συζητηθούν και θα επιλυθούν μετά από πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός
– Οι εδαφικές διαπραγματεύσεις ξεκινούν από τη βάση της γραμμής ελέγχου
– Η Ουκρανία ανακτά τον έλεγχο του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, καθώς και του φράγματος της Καχόβκα.
– Η Ουκρανία θα απολαμβάνει ανεμπόδιστα περάσματα στον ποταμό Ντίνπρο και τον έλεγχο της χερσονήσου Κινμπουρν.
– ΗΠΑ και Ουκρανία εφαρμόζουν συμφωνία οικονομικής συνεργασίας/ορυκτών
– Η Ουκρανία θα ανακατασκευαστεί πλήρως και θα αποζημιωθεί οικονομικά, μεταξύ άλλων μέσω ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων που θα παραμείνουν δεσμευμένα έως ότου η Ρωσία αποζημιώσει την Ουκρανία για τις ζημίες που της προκάλεσε
– Οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τις ΗΠΑ στη Ρωσία από το 2014 ενδέχεται να χαλαρώσουν σταδιακά μετά την επίτευξη βιώσιμης ειρήνης και να επαναληφθούν σε περίπτωση παραβίασης της ειρηνευτικής συμφωνίας.
- Διάταγμα Τραμπ για εξόρυξη στα βαθέα ύδατα: Περιβαλλοντικές ανησυχίες και η μάχη για τους πολυμεταλλικούς όζους
- Ουκρανία: ΗΠΑ και Ρωσία “τα βρίσκουν” παρά τις διαφωνίες Ζελένσκι και Ευρωπαίων
- Ένας γύρος και… τέλος: Οι αλλαγές στις αυτοδιοικητικές εκλογές που προωθεί η κυβέρνηση
- Διχασμένοι οι Τούρκοι σεισμολόγοι για τον «μεγάλο σεισμό» στον Μαρμαρά
- Economist: Υπομονή! «Μόνο 1361 μέρες έμειναν»