Το φάντασμα του Τραμπ πλανάται πάνω από το Βατικανό: Ένα διπλωματικό ναρκοπέδιο στην κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου

Ένα ιδιαίτερα φορτισμένο διπλωματικό σκηνικό διαμορφώνεται στο Βατικανό, καθώς η παγκόσμια κοινότητα ετοιμάζεται να αποχαιρετήσει τον Πάπα Φραγκίσκο. Ανάμεσα στους ηγέτες που θα δώσουν το «παρών» στην ιστορική τελετή ξεχωρίζει μια μορφή που ήδη δημιουργεί κύματα: ο Ντόναλντ Τραμπ.

Το πρώτο του διεθνές ταξίδι κατά τη δεύτερη προεδρική του θητεία διασταυρώνεται με την κηδεία του Ποντίφικα, και αναμένεται να συνδυάσει θρησκευτική μεγαλοπρέπεια με διπλωματική αμηχανία. Το πρόγραμμα του Τραμπ, το γνωστό «America First», έχει ήδη διαταράξει συμμαχίες και οικονομικές σχέσεις, και η παρουσία του στη Ρώμη —με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία, τη σύγκρουση στη Γάζα και τη σκληρή του γραμμή για τη μετανάστευση— προμηνύει νέες εντάσεις.

Εν μέσω τελετουργιών, εντάσεις

Η τελετή στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου φέρνει τον Τραμπ πρόσωπο με πρόσωπο με ηγέτες με τους οποίους έχει ιστορικά συγκρουστεί. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα είναι επίσης παρών — η πρώτη κοινή τους εμφάνιση μετά τη δημόσια σύγκρουσή τους για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο Τραμπ έχει υπονοήσει αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσικού εδάφους και έχει κατηγορήσει τον Ζελένσκι ότι «παίζει με τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο».

Εντός του διπλωματικού σκηνικού, το Βατικανό παραμένει ένα δύσβατο πεδίο για τον Αμερικανό πρόεδρο. Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε χαρακτηρίσει τις πολιτικές απελάσεών του «μεγάλη κρίση» και τους κατασκευαστές τειχών ως «σπορείς του φόβου».

Συμμαχίες υπό δοκιμασία

Η σχέση του Τραμπ με την Ευρώπη είναι ψυχρή. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με την οποία δεν έχει υπάρξει ούτε απευθείας επικοινωνία ούτε σύνοδος κορυφής, εκπροσωπεί μια Ένωση την οποία ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει «κατασκευή εις βάρος των ΗΠΑ». Ενδεχόμενη επαφή τους στο περιθώριο της κηδείας ίσως δώσει την πρώτη ευκαιρία για μια απευθείας αντιπαράθεση ή προσέγγιση εν μέσω του συνεχιζόμενου εμπορικού πολέμου.

Από την άλλη, κάποιες φιλικές παρουσίες ίσως προσφέρουν στον Τραμπ ένα πιο ήπιο πλαίσιο: η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Κιρ Στάρμερ φέρονται να έχουν πιο ουσιαστικές σχέσεις μαζί του, ενώ ο Πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα θεωρείται παραδοσιακά σύμμαχός του.

Σιγή από μεγάλες δυνάμεις, αιχμές από άλλες

Ούτε η Κίνα ούτε η Ρωσία στέλνουν υψηλόβαθμη εκπροσώπηση. Η απόφαση του Βλαντιμίρ Πούτιν να στείλει την υπουργό Πολιτισμού Όλγα Λιουμπιμόβα φαίνεται να υποδηλώνει την απουσία διάθεσης για σοβαρές επαφές με τις ΗΠΑ στο περιθώριο της τελετής. Από την πλευρά του, ο Ζελένσκι —ερωτηθείς αν θα συναντηθεί με τον Τραμπ— απάντησε λιτά: «Πάντα».

Το Ισραήλ, από την άλλη, επιλέγει να εκπροσωπηθεί σε χαμηλό επίπεδο, με τον πρέσβη του στο Βατικανό, σε μια κίνηση που ερμηνεύεται ως αντίδραση στην κριτική του Πάπα για τον πόλεμο στη Γάζα.

Πολιτική μέσα στη θρησκεία

Ο Τραμπ δήλωσε πως έχει «πολλές συναντήσεις» στο πρόγραμμά του, χωρίς να κατονομάζει ηγέτες. Η τοποθέτησή του κατά τη διάρκεια της τελετής —όχι στις πρώτες σειρές, οι οποίες ανήκουν στις καθολικές βασιλικές οικογένειες και τους μη καθολικούς μονάρχες— ίσως αποτρέψει ένα θεαματικό επεισόδιο, αλλά τίποτα δεν αποκλείεται όταν πρόκειται για τον πιο απρόβλεπτο ηγέτη του πλανήτη.

Ο “ελέφαντας στο δωμάτιο”

Όπως εύστοχα σχολιάζει ο Guardian, η Ουάσινγκτον στέλνει στο Βατικανό τον «ελέφαντα στο δωμάτιο». Με την παγκόσμια σκηνή να παρακολουθεί, η παραμικρή κίνηση του Τραμπ μπορεί να έχει πολλαπλές αναγνώσεις. Και αν κρίνει κανείς από προηγούμενες εμφανίσεις του —όπως στη συνάντηση G7 του 2018 ή τη σύνοδο του ΝΑΤΟ το 2017— τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο.

Η κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου, λοιπόν, αναμένεται να μείνει στην ιστορία όχι μόνο ως θρησκευτική τελετή αλλά και ως μια στιγμή έντονης πολιτικής φόρτισης και διπλωματικών δονήσεων.