NewsEdit Σε κάθε συζήτηση περί κρατικού πλεονάσματος απαιτείται να έχουμε στο μυαλό μας δύο βασικές αρχές: αφενός, σε αντίθεση με κάθε άλλη οικονομικά δρώσα οντότητα, τα «έσοδά» του δεν ανταποκρίνονται στις υπηρεσίες ή προϊόντα που διαθέτει το κράτος στην κοινωνία, αλλά είναι απλά το αποτέλεσμα της άσκησης της εξουσίας που του δίνει το πολίτευμα, δημοκρατικά ή άλλως νομιμοποιημένη.
Του Γρηγόρη Ζαρωτιάδη*
Τουναντίον, η όποια συνεισφορά του αποτιμάται από τα «έξοδα», στα οποία, εκτός του κόστους λειτουργίας της ίδιας της κρατικής δομής, συμπεριλαμβάνονται επιδόματα, χρηματοδότηση των δημοσίων αγαθών, δημόσιες επενδύσεις και / ή επιδοτήσεις της ιδιωτικής επένδυσης, (στη γενική εκδοχή του προϋπολογισμού, στα έξοδα προστίθεται βεβαίως και η εξυπηρέτηση των προηγουμένων δανείων που έχουν αντληθεί). Συμπέρασμα, το κρατικό πλεόνασμα δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια υποχρεωτική, άνωθεν επιβαλλόμενη στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις «αποταμίευση», την οποία μπορεί να διαχειριστεί κατά το δοκούν το ίδιο το κράτος.
Ως εκ τούτου, κάθε σοβαρή συζήτηση περί κρατικού πλεονάσματος πρέπει να απαντά σε δύο βασικά ερωτήματα: πως προέκυψε και βεβαίως πως αξιοποιείται!
Διαχρονικά, ειδικότερα μετά την κατ΄ ουσίαν χρεοκοπία του ελληνικού Δημοσίου και τη μνημονιακή προσαρμογή, οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού υπέστησαν μια δομική μείωση, η οποία δεν μεταφράζεται τόσο σε βελτίωση της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας του, όσο, κυρίως, σε σταδιακή υπαναχώρηση από την ευθύνη του να παρέχει δημόσια αγαθά. Επίσης, δεν πρέπει να αγνοούμε τη συνεχή «υφαρπαγή» των πόρων, που βάσει του κείμενου νομικού πλαισίου (νόμος 3852/2010 – «Καλλικράτης»), οφείλει να αποδίδει η κεντρική κυβέρνηση στην τοπική αυτοδιοίκηση: για το 2024, αυτοί εκτιμώνται σε 5,5 δισ. € περίπου, ήτοι το 50% του ανακοινωμένου πλεονάσματος!
Όμως η εκτίναξη του τελευταίου το προηγούμενο έτος, σε ποσοστό επί του ΑΕΠ διπλάσιο από αυτό που προέβλεπε και η πιο αισιόδοξη κυβερνητική πρόβλεψη, δεν εξηγείται από τις χαμηλές δαπάνες (αυτό ίσχυε και θα ισχύει όσο ακολουθείτε η μνημονιακά επιβαλλόμενη νεοφιλελεύθερη λογική), αλλά από τη μεγάλη αύξηση των εσόδων. Και για να προλάβω τις φιλοκυβερνητικές δοξασίες, η αύξηση των κρατικών εσόδων ήταν πάνω από 8% – 117,16 δισ. από 108,45 δισ. το 2023 – τη στιγμή που το ονομαστικό ΑΕΠ αυξήθηκε με 5,5%! Συνεπώς, η ενίσχυση των εσόδων δεν είναι αποτέλεσμα της πολυδιαφημιζόμενης οικονομικής μεγέθυνσης, αλλά της φορολογικής επιβάρυνσης! Αυτή με τη σειρά της προκύπτει μερικώς από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, μέσω της ψηφιοποίησης, η οποία βέβαια αφορά στη μικρή / μικρομεσαία παραγωγική δραστηριότητα και όχι στα μεγάλα ολιγοπώλια… Κυρίως όμως οφείλεται στην ενίσχυση της έμμεσης φορολόγησης, σε μεγάλο βαθμό αυξημένη λόγω της ίδιας της ακρίβειας των προϊόντων τελικής κατανάλωσης!
Και ας έλθουμε τώρα στο δεύτερο σημαίνον ζήτημα: τι κάνουμε με αυτό το πλεόνασμα; Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, εν μέσω μιας περιόδου συνεχώς ενισχυόμενης πολιτικής πίεσης της κυβέρνησής του και μιας ισχυρής – αλλά κοινωνικά εκφραζόμενης (…) – αντιπολίτευσης, δεν έχασε την ευκαιρία να επιδιώξει αλλαγή της ατζέντας και να σπεύσει στην ανακοίνωση συγκεκριμένων μέτρων: (α) την επιδότηση του ενοικίου, (β) την επιδότηση του εισοδήματος ασθενέστερων και (γ) μια γενικόλογη ενίσχυση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά 500 εκατομμύρια ευρώ. Συνολικά πρόκειται για ένα πακέτο παροχών της τάξεως του 1 δισ. €, με σαφή επιδοματικό χαρακτήρα, αφού ακόμη και στις δημόσιες επενδύσεις ο κος Μητσοτάκης συγκαταλέγει, κατά τα λεγόμενά του, κοινωνικές παρεμβάσεις (;). Μάλιστα, πέρα από το γεγονός ότι τα προς το παρόν ανακοινωμένα μέτρα αφορούν μετά βίας στο 9% του πλεονάσματος (υπενθυμίζω τις αρχικές διαπιστώσεις περί κρατικού προϋπολογισμού στην αρχή του παρόντος άρθρου), η μοιρασιά ιδιαιτέρως λίγων σε πάρα πολλούς έχει προφανώς μηδαμινή επίπτωση στην πραγματική ευημερία των αποδεκτών των επιδομάτων. Μια μόνο είναι η πασιφανής επιδίωξη αυτής της επιλογής: η μικροπολιτική, ψηφοθηρική εκμετάλλευση με μηδενικό αποτύπωμα στην οικονομική ανάπτυξη και / ή στην κοινωνική δικαιοσύνη.
Αν στον χαρακτήρα των μέτρων συνυπολογίσει κανείς και τα προηγούμενα για το πως προέκυψε το εκπληκτικά – θα προσέθετα έως και ανησυχητικά – αυξημένο πλεόνασμα του 2024, προκύπτει λοιπόν το ακόλουθο σαφές οικονομικό και πολιτικό συμπέρασμα:
Το κρατικό πλεόνασμα και τα ανακοινωμένα μέτρα σαφώς και αποσκοπούν στην στήριξη… της Κυβέρνησης!
*Καθηγητής Τμ. Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ
Μέλος Συμβουλίου Διοίκησης ΑΠΘ
Διευθυντής ΔΕΠΑΜΕΜ
Πρόεδρος Ένωσης Οικονομικών Πανεπιστημίων Νότιας Ανατολικής Ευρώπης και Παρευξείνιας Ζώνης (ASECU)
- Σουηδία: Τουλάχιστον τρεις νεκροί από πυρά ενόπλου στην Ουψάλα
- Γρηγόρης Ζαρωτιάδης / Πλεόνασμα και Μέτρα για τη Στήριξη… της Κυβέρνησης
- Παπαζάχος: Ποιο είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί βραχυπρόθεσμα στο Ηφαίστειο της Σαντορίνης
- Pulse: Τα μέτρα στήριξης για ενοίκια και συντάξεις «χάρισαν» μιάμιση μονάδα στη ΝΔ
- «Πόλεμος» Τραμπ – Μπέζος: Η Amazon αποκαλύπτει το κόστος των δασμών στους καταναλωτές και προκαλεί την οργή του Λευκού Οίκου