ΝΙΚΟΛ ΛΕΙΒΑΔΑΡΗ Εάν το φυσικό αέριο είναι το μπαζούκα του Πούτιν στον ακήρυχτο πόλεμο με την Δύση, το απόλυτο και «πυρηνικό» του όπλο μπορεί να είναι απλώς το ψωμί.
Πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, η Ρωσία βρισκόταν στην πρώτη θέση των εξαγωγέων σταριού σε όλον τον πλανήτη και η Ουκρανία στην τέταρτη. Ρωσία και Ουκρανία μαζί δίνουν το ένα τρίτο των παγκόσμιων προμηθειών σιταριού, ενώ η Ουκρανία είναι κι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς καλαμποκιού, κριθαριού και ηλιέλαιου.
Από την ρωσική εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου και μετά τα ουκρανικά λιμάνια στην Μαύρη Θάλασσα είναι αποκλεισμένα, εξαγωγές δια θαλάσσης δεν μπορούν να γίνουν, και 20 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών παραμένουν εγκλωβισμένοι στις σιταποθήκες της χώρας. Εάν μέσα στον επόμενο ενάμισι μήνα, οπότε και ξεκινά η νέα συγκομιδή, αυτά τα σιτηρά δεν έχουν φύγει για την παγκόσμια αγορά θα επέλθει αποθηκευτικό και εφοδιαστικό μπλακ άουτ. Το, ήδη κλονισμένο, δίκτυο logistics της Ουκρανίας θα κρασάρει, αποθηκευτικοί χώροι δεν θα υπάρχουν, η παλαιά σοδειά θα πάει χαμένη και η νέα θα κινδυνεύσει με καταστροφή.
Την ίδια ώρα οι ελλείψεις απογειώνουν την παγκόσμια ζήτηση, οι διεθνείς τιμές των σιτηρών έχουν εκτοξευτεί από τις αρχές του χρόνου κατά 50% και πλέον, και το ρωσικό στάρι παρά τις δυτικές κυρώσεις είναι περιζήτητο και πληρώνεται περίπου ως χρυσός. Η Ρωσία έχει γίνει ολιγοπώλιο σιτηρών τουλάχιστον για την Ευρώπη, την Αφρική κι ένα μεγάλο μέρος της Λατινικής Αμερικής, έχει βγάλει από την μέση έναν από τους μεγαλύτερους ανταγωνιστές της, την Ουκρανία, και σύμφωνα με το Bloomberg μέσα σε λιγότερο από έξι μήνες έχει εισπράξει επιπλέον έσοδα 1,9 δις δολαρίων μόνον από τους φόρους στις εξαγωγές.
Στο δια ταύτα, η Ρωσία κερδίζει, η Αμερική πιέζει εκ του ασφαλούς – βρίσκεται, αν μη τι άλλο, πολύ μακριά για να της λείψει το ουκρανικό στάρι -, η Ευρώπη αιμορραγεί οικονομικά στις συμπληγάδες της ενεργειακής και της εφοδιαστικής κρίσης και ο υπόλοιπος πλανήτης απειλείται με πείνα και επισιτιστική κρίση.
Ο Πούτιν δεν κρύβει την ικανοποίησή του, όπως δεν κρύβει και την πρόθεσή του να χρησιμοποιήσει κατά το δοκούν το πυρηνικό όπλο του ψωμιού στο μπρα ντε φερ με την Δύση: Προχθές ζήτησε άρση των κυρώσεων για να απεγκλωβίσει σε αντάλλαγμα τα φορτία σταριού από τα ουκρανικά λιμάνια, κατόπιν διαμήνυσε πως θα ανοίξει κάποιους θαλάσσιους διαδρόμους σε ένδειξη ανθρωπιστικής γενναιοδωρίας και χθες υπενθύμισε στον δυτικό άξονα ότι το πλήγμα του εμπάργκο για την οικονομία της Ρωσίας είναι «πολύ μικρότερο από ό,τι πολλοί ειδήμονες προέβλεπαν». Είπε ότι ο πληθωρισμός της Ρωσίας δεν θα ξεπεράσει φέτος το 15% – επίπεδο όχι πολύ μακρινό πια από τα ρεκόρ που καταρρίπτει η Ευρώπη – και σημείωσε ότι το ρούβλι έχει απλώς απογειωθεί: Αυτή την εβδομάδα η ισοτιμία του έναντι του δολαρίου έφθασε στο υψηλότερο επίπεδό της από το 2018, γεγονός που επέτρεψε στην κεντρική τράπεζα της Ρωσίας να χαλαρώσει ήδη τα capital controls που είχαν επιβληθεί μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Προφανώς ο Πούτιν είναι κυνικός, προφανώς όμως και οι δυτικές κυρώσεις δεν είναι – εκ του αποτελέσματος – η επιτομή της γεωπολιτικής και οικονομικής ευφυίας. ‘Η, τουλάχιστον, όσοι τις σχεδίασαν δεν είχαν ως πρώτη αγωνία το τίμημα που θα πληρώσουν όσοι βρέθηκαν στην «σωστή πλευρά της ιστορίας»: Η Ευρώπη από επιλογή και η Αφρική και η Λατινική Αμερική ως (συνήθεις) παράπλευρες απώλειες.
Και το έργο δεν το έχουμε δει ακόμη ολόκληρο – τα πράγματα μπορούν, πολύ εύκολα και πολύ σύντομα , να γίνουν ακόμη χειρότερα.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τουλάχιστον 9,3 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν ήδη διατροφική κρίση σε Λατινική Αμερική και Καραϊβική λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Και σύμφωνα με τα όσα είπε ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών Ντεήβιτ Μπίσλεϊ στο φόρουμ του Νταβός σε σύνολο 43 χωρών σε όλον τον πλανήτη 49 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται στα πρόθυρα λιμού.
Αυτό το θρίλερ της πείνας μπορεί να παίζεται – ακόμη – μακριά από την Ευρώπη, όμως επίσης ο Ντεήβιντ Μπίσλεϊ προειδοποίησε πως για κάθε 1% αύξηση στον αριθμό των ανθρώπων που πεινούν, καταγράφεται 2% αύξηση στη μετανάστευση. «Αυτές οι 43 χώρες», είπε, «είναι που μας εμπνέουν μεγάλη ανησυχία για τη μαζική μετανάστευση που μπορεί να ακολουθήσει και τη συνεπακόλουθη αποσταθεροποίηση». Η προειδοποίηση αφορά, προφανώς, άπαντες στην Δύση – είτε βρίσκονται στην «λάθος», είτε στην «σωστή» πλευρά της ιστορίας…