NewsEdit Άρθρο του επίκουρου καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου του ΑΠΘ, Ακρίτα Καϊδατζή για την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να αφαιρέσει το δικαίωμα στην άμβλωση
Με την απόφαση Dobbs το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ διακήρυξε ότι το σύνταγμα δεν κατοχυρώνει το δικαίωμα στην άμβλωση και επομένως κάθε πολιτεία μπορεί να ρυθμίσει ελεύθερα, ακόμα και να απαγορεύσει, τις αμβλώσεις.
Ακρίτας Καϊδατζής
Ανέτρεψε έτσι τη θρυλική απόφαση Roe που εδώ και 50 χρόνια, από το 1973, είχε αναγνωρίσει αυτό το δικαίωμα. Σύμφωνα με έναν διαδεδομένο φιλελεύθερο μύθο, αποστολή των δικαστηρίων είναι να προστατεύουν τα δικαιώματα των πολιτών από τους «κακούς» πολιτικούς: τον νομοθέτη και τη διοίκηση. Πρόκειται για μύθο. Η απόφαση Dobbs είναι μια -ακραία ίσως, αλλά κάθε άλλο παρά μεμονωμένη- απόδειξη ότι τα δικαστήρια μπορούν εξίσου να περιορίσουν ή ακόμα και να καταργήσουν, όπως εδώ, δικαιώματα που μέχρι τότε απολάμβαναν οι πολίτες. Αυτό είναι το πρώτο μάθημα που παίρνουμε από την απόφαση.
Υπάρχει όμως ακόμα μία διάσταση που αξίζει να προσέξουμε. Με το συμπέρασμα του δικαστηρίου (ότι δεν υπάρχει δικαίωμα στην άμβλωση) μπορεί κανείς να συμφωνεί ή να διαφωνεί για ηθικο-φιλοσοφικούς ή δικαιοπολιτικούς λόγους. Από ένα δικαστήριο αναμένουμε όμως να θεμελιώνει την κρίση του σύμφωνα με τους κανόνες της νομικής επιστήμης. Θεμελιώδης αρχή της διάκρισης των εξουσιών είναι ότι τα δικαστήρια υπάρχουν για να επιλύουν συγκεκριμένες διαφορές και όχι για να προσδίδουν ισχύ νόμου στις ηθικοπολιτικές απόψεις των δικαστών που τα απαρτίζουν. Το συγκεκριμένο ζήτημα που το Ανώτατο Δικαστήριο είχε να κρίνει στην υπόθεση Dobbs ήταν αν η νομοθεσία της Πολιτείας του Μισισιπή, που απαγορεύει την άμβλωση μετά τη 15η εβδομάδα κύησης, είναι ή δεν είναι αντισυνταγματική. Για να επιλύσει τη διαφορά αυτή, το δικαστήριο δεν χρειαζόταν να κάνει διακήρυξη αρχών ως προς το δικαίωμα στην άμβλωση. Αρκούσε να κρίνει αν καθαυτό το συγκεκριμένο όριο που θέτει η νομοθετική ρύθμιση είναι ή δεν είναι εύλογο.
Αυτό υποστήριξε στην ξεχωριστή γνώμη του ο πρόεδρος του δικαστηρίου Τζον Ρόμπερτς, ο οποίος συμφώνησε με το διατακτικό (ότι ο νόμος του Μισισιπή δεν είναι αντισυνταγματικός) αλλά όχι με το σκεπτικό της πλειοψηφίας. Υπάρχει, όπως έγραψε, «μια απλή αλλά θεμελιώδης αρχή δικαστικού αυτοπεριορισμού: αν δεν είναι αναγκαίο να κρίνουμε περισσότερα για να επιλύσουμε μια υπόθεση, τότε είναι αναγκαίο να μην κρίνουμε περισσότερα».
Η Dobbs είναι μια απόφαση ακραίου δικαστικού ακτιβισμού: οι δικαστές της πλειοψηφίας δεν ενδιαφέρονταν να επιλύσουν τη διαφορά, αλλά απλώς έψαχναν μια αφορμή για να προσδώσουν ισχύ νόμου στις προσωπικές κοσμοαντιλήψεις τους περί «αγέννητης ζωής».
Όπως όλο και συχνότερα βλέπουμε τις τελευταίες δεκαετίες (ας θυμηθούμε και τις αποφάσεις του δικού μας Συμβουλίου της Επικρατείας για την ιθαγένεια το 2013 και το μάθημα των Θρησκευτικών το 2018), ο δικαστικός ακτιβισμός έχει σαφές πολιτικό πρόσημο: είναι βαθιά συντηρητικός, οπισθοδρομικός, αντιδραστικός. Και καταλήγει σε αυτό που έχει αποκληθεί «δικαστοκρατία» (βλ. Ran Hirschl, «Towars juristocracy», 2007). Αυτό είναι ένα δεύτερο μάθημα που παίρνουμε από την απόφαση Dobbs.
* Ο Ακρίτας Καϊδατζής είναι επίκουρος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ
πηγή: Αυγή / avgi.gr